Ρεπορταζ libre-Δημόσια Εκπαίδευση: H κατηγοριοποίηση κρύβει παγίδες ανισοτήτων- Το παράδειγμα των ΗΠΑ και της Βρετανίας

 Eκ πρώτης όψεως η παραίνεση συνδικαλιστικών οργανώσεων εκπαιδευτικών προς τους συναδέλφους τους να απέχουν από τις επιτηρήσεις και τις επιτροπές θεμάτων για τα Ωνάσεια και τα Πρότυπα σχολεία φαντάζει υπερβολική και στενά συντεχνιακή. Θα συμπεράνει κανείς ότι “οκ, εσείς μπορεί να διαφωνείτε με την λειτουργία των εν λόγω σχολείων αλλά αυτός δεν είναι λόγος για να σαμποτάρετε τη διαδικασία επιλογής των μαθητών γι ‘ αυτά. Ετσι και αλλιώς για δημόσια σχολεία και όχι για ιδιωτικά“.

Λογικό το συμπέρασμα, όμως κατά τους εκπαιδευτικούς (και την κοινή λογική) λέει μάλλον τη μισή αλήθεια.

Ας ρίξουμε μία πιο προσεκτική ματιά στη σχετική ανακοίνωση των ΣΥΝΕΚ: “Η κατηγοροποίηση των σχολείων, όπως έχει αποδειχθεί και από τη διεθνή εμπειρία, έχει σημαντικές συνέπειες, παιδαγωγικές και μορφωτικές, σε όλα τα παιδιά και ιδιαίτερα σε αυτά των ασθενέστερων τάξεων αλλά και εργασιακές συνέπειες για το εκπαιδευτικό προσωπικό”.

Η λέξη-κλειδί στη συγκεκριμένη φράση είναι η “κατηγοριοποίηση“. Με την εξάπλωση του θεσμού των προτύπων σχολείων αλλά και την ίδρυση, από τον προσεχή Σεπτέμβριο, των Ωνάσειων, τα σχολεία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση γίνονται πολλαπλών ταχυτήτων.

Τα πρότυπα και τα Ωνάσεια γίνονται, τρόπον τινά, νησίδες αριστείας για τα παιδιά που μπορούν να προετοιμαστούν για τη διαδικαδία των εισαγωγικών εξετάσεων γι’ αυτά και να σταδιοδρομήσουν, αν πετύχουν, σε σχολικές μονάδες με εντελώς διαφορετικό εκπαιδευτικά πρόγραμμα σε σχέση με τα άλλα “κοινά” σχολεία.

Εκ των πραγμάτων, δημιουργούνται ανισότητες. Παιδαγωγικές σε πρώτη φάση αλλά θα έλεγε κανείς και ταξικές. Παιδιά των οποίων οι οικογένειες δεν διαθέτουν χρήματα για φροντιστήριο έχουν σαφώς λιγότερες πιθανότητες να περάσουν στα Πρότυπα ή στα Ωνάσεια Σχολεία.

Το κυριότερο; Τα σχολεία της γειτονιάς μαραζώνουν. Η περιβόητη αυτονομία που επιθυμεί να εξασφαλίσει με τα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση σε κάθε σχολική μονάδα μπορεί εν τέλει να λειτουργήσει με το εντελώς αντίθετο τρόπο από το προσδοκώμενο.

Ακόμα βέβαια δεν έχουμε φτάσει στα επίπεδα αυτονομίας του αγγλοσαξωνικου μοντέλου που έχει κατά νου η κυβέρνηση. Και ευτυχώς γιατί τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Μεγάλη Βρετανία όπου οι σχολικές μονάδες είναι αυτόνομες (ακόμα και στη χρηματοδότησή τους) οι σχολικές ανισότητες έχουν χτυπήσει, χρόνια τώρα, κόκκινο.

Ειδικότερα, στις ΗΠΑ, το σύστημα κατηγοριοποίησης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε περιοχές (districts) και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Το γεγονός ότι τα σχολεία χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από τους τοπικές χρηματοδοτικές πηγές  δημιουργεί μεγάλες ανισότητες.

Οπως έχουν καταδείξει σχετικές μελέτες, σχολεία σε πλουσιότερες περιοχές έχουν καλύτερους πόρους, εξοπλισμό και εκπαιδευτικούς, ενώ σχολεία σε φτωχότερες περιοχές συχνά αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις. Αυτό οδηγεί σε αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα και περιορίζει τις ευκαιρίες για μαθητές από πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες.

Στη Μεγάλη Βρετανία, το σύστημα κατηγοριοποίησης συνδέεται κυρίως με τις αξιολογήσεις των σχολείων, όπως το σύστημα “Ofsted” (Office for Standards in Education). Τα σχολεία κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες: εξαιρετικό, καλό, επαρκές και ανεπαρκές. Ωστόσο, η αξιολόγηση αυτή έχει επικριθεί για το γεγονός ότι επικεντρώνεται σε ακαδημαϊκές επιδόσεις και παραβλέπει άλλους σημαντικούς παράγοντες, όπως η κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη των μαθητών.

• Επίσης, η πίεση που δημιουργείται από αυτή την κατηγοριοποίηση μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική εστίαση σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, παραμελώντας τη συνολική ανάπτυξη των μαθητών.

Συμπερασματικά, ο χωρισμός των σχολικών μονάδων με κριτήριο την επίδοση μπορεί να έχεις διαφορετικές συνέπειες από αυτές στις οποίες στοχεύει η πολιτεία. Η στείρα μίμηση ενός μοντέλου που έχει ήδη παράξει ανισότητες όμως κάλλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί μη ώριμη επιλογή, ιδιαίτερα σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που οι εν γένει ανισότητες “βασιλεύουν”.