Ουκρανία: Επιστροφή στις διαπραγματεύσεις με στόχο την εκεχειρία έως τα τέλη της εβδομάδας

Το τέλος της προηγούμενης εβδομάδας σημαδεύτηκε από τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ και του Μάρκο Ρούμπιο, οι οποίοι έστειλαν σαφές μήνυμα πως οι ΗΠΑ απαιτούν συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου τις επόμενες εβδομάδες ή και ημέρες. Σε αντίθετη περίπτωση, προειδοποίησαν ότι η Ουάσινγκτον θα αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία και θα δώσει προτεραιότητα σε άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις. Η κλιμάκωση αυτής της ρητορικής ήρθε μετά τις συνομιλίες στο Παρίσι, στις οποίες συμμετείχαν εκπρόσωποι της Ευρώπης και της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την ουκρανική «Strana», οι πιέσεις αυτές δεν απευθύνονται στη Ρωσία, αλλά στο Κίεβο και τους δυτικούς συμμάχους του.

Αυτή η πληροφορία επιβεβαιώθηκε και από δυτικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία ανέφεραν ότι οι Αμερικανοί απεσταλμένοι Γουίτκοφ και Ρούμπιο προσήλθαν στη γαλλική πρωτεύουσα με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες είχαν προηγουμένως συζητηθεί σε συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Γουίτκοφ στην Αγία Πετρούπολη.

Οι όροι αυτοί φαίνεται ότι προκάλεσαν απογοήτευση στο Κίεβο και στους Ευρωπαίους, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να πιέζουν τώρα για συμφωνία ενόψει της επόμενης κρίσιμης συνάντησης στο Λονδίνο, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός της εβδομάδας.

Όπως σημειώνει ο Ναρντέπε Γκοντσαρένκο, στόχος της συνάντησης είναι να διαμορφωθεί μια κοινή θέση μεταξύ Ουκρανίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ηνωμένου Βασιλείου και Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία στη συνέχεια θα μεταφερθεί στη Μόσχα. Ο Ντόναλντ Τραμπ εκφράζει αισιοδοξία, δηλώνοντας πως μπορεί να υπάρξει κατάπαυση του πυρός μέχρι το τέλος της εβδομάδας, γεγονός που έχει τροφοδοτήσει φήμες πως η εκεχειρία θα υπογραφεί έως τις 27 Απριλίου, το αργότερο μέχρι την 1η Μαΐου.

• Τα κομβικά σημεία αυτής της προσπάθειας εντοπίζονται στη συνάντηση του Λονδίνου, όπου η Ουκρανία και η Ευρώπη θα απαντήσουν στους όρους των ΗΠΑ, και στην επερχόμενη επίσκεψη του Γουίτκοφ στη Μόσχα, όπου θα επιδιώξει έγκριση από τον Πούτιν.

Σύμφωνα με δυτικά δημοσιεύματα, οι όροι περιλαμβάνουν κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της πρώτης γραμμής, μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, μερική άρση κυρώσεων κατά της Ρωσίας, δημιουργία ουδέτερης ζώνης γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια και τη μεταφορά του σταθμού υπό αμερικανικό έλεγχο. Επιπλέον, φέρεται ότι εξετάζεται η αναγνώριση του ρωσικού καθεστώτος της Κριμαίας από τις ΗΠΑ — πληροφορία που καμία πλευρά στην Ουκρανία δεν έχει διαψεύσει.

Παρά την προσωρινή συναίνεση του Κιέβου για κατάπαυση του πυρός, η αποδοχή της μη ένταξης στο ΝΑΤΟ και η αναγνώριση της Κριμαίας δημιουργούν πολιτικό κόστος για τον Ζελένσκι, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει εσωτερικές πιέσεις. Αν και θα μπορούσε να αποχωρήσει από τη διαδικασία, αυτό θα σήμαινε διακοπή στρατιωτικής βοήθειας και απώλεια πληροφοριακής στήριξης από τις ΗΠΑ, οδηγώντας σε δυσμενέστερη θέση στο πεδίο της σύγκρουσης. Το πιθανότερο είναι ότι η Ουκρανία θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει στρατιωτικές εγγυήσεις ή τουλάχιστον προμήθεια όπλων για τον εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεων.

• Ωστόσο, εξίσου δύσκολος είναι ο ρόλος της Ευρώπης, η οποία καλείται να άρει ορισμένες αντιρωσικές κυρώσεις και να συναινέσει στη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ — μια διαδικασία που απαιτεί ομοφωνία και στα δύο μέτωπα.

Παράλληλα, η πρόταση αποστολής ευρωπαϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων τελεί υπό την προϋπόθεση παροχής εγγυήσεων από τις ΗΠΑ για προστασία τους από ενδεχόμενες ρωσικές επιθέσεις, κάτι που κινδυνεύει να τορπιλίσει τις συνομιλίες με τη Μόσχα, η οποία αντιτίθεται σε κάθε παρουσία δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Το μεγαλύτερο ερωτηματικό παραμένει η στάση της Ρωσίας. Η Μόσχα είναι απίθανο να δεχτεί την αμερικανική διαχείριση του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, ενώ είναι γνωστό ότι οι ρωσικές απαιτήσεις ξεπερνούν τις αμερικανικές προτάσεις: από τη διακοπή αποστολής όπλων και κινητοποιήσεων, μέχρι την απομάκρυνση του Ζελένσκι, διεξαγωγή εκλογών και αλλαγές στην εσωτερική πολιτική. Φήμες αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη παρουσιάσει τέτοιον κατάλογο στο Κίεβο, δίνοντάς του 30 ημέρες διορίας, χωρίς ωστόσο να υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση.

• Παρά τις δυσκολίες, το ενδεχόμενο συμφωνίας δεν μπορεί να αποκλειστεί. Η εξάρτηση Κιέβου και Ευρώπης από τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ περιορίζει τα περιθώριά τους να απορρίψουν τις αμερικανικές απαιτήσεις. Η Ρωσία, από την άλλη, ενδέχεται να θεωρήσει ως επωφελή μια συμφωνία που περιλαμβάνει μερική άρση κυρώσεων και αναγνώριση της Κριμαίας, ένα κρίσιμο βήμα προς την de facto νομιμοποίηση της προσάρτησης της χερσονήσου.

Αν αυτή η αναγνώριση λάβει χώρα, ενδέχεται να ακολουθήσουν και σύμμαχοι των ΗΠΑ ή και χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, προκαλώντας ένα ντόμινο εξελίξεων. Η αναγνώριση της Κριμαίας από τις ΗΠΑ όχι μόνο θα νομιμοποιήσει την παρουσία αμερικανικών εταιρειών στην περιοχή, αλλά και θα μπορούσε να αποτελέσει το εφαλτήριο για ευρύτερες γεωπολιτικές μεταβολές.

Αναμφίβολα, παραμένει άγνωστο αν η Ρωσία θα έχει καλύτερους όρους σε περίπτωση παράτασης του πολέμου. Ως εκ τούτου, παρά τα ακανθώδη σημεία, υπάρχει βάσιμη προοπτική συμφωνίας τις επόμενες ημέρες, έστω και αν οι τελικοί όροι αποκλίνουν από εκείνους που διαρρέουν στα μέσα ενημέρωσης.