Τι είναι το “Jadar Project” που κλονίζει τη Σερβία- Το παρασκήνιο μεταξύ Κομισιόν και Βελιγραδίου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλε ένα στρατηγικό στόχο στα αποθέματα λιθίου της Σερβίας για να τροφοδοτήσει τη φιλόδοξη στροφή της στα ηλεκτρικά οχήματα. Αυτό που έδωσε ως αντάλλαγμα ήταν η “βρώμικη” πολιτική και μια περιβαλλοντική αντίδραση τόσο σοβαρή που δηλητηριάζει τις σχέσεις του βαλκανικού κράτους με τις Βρυξέλλες και καταστρέφει τις φιλοδοξίες του να ενταχθεί στο μπλοκ, επισημαίνει το POLITICO.

Το κοίτασμα λιθίου Jadar της Σερβίας εκτιμάται ότι περιέχει αρκετό μαλακό, λευκό μέταλλο για να τροφοδοτήσει 1 εκατομμύριο EV και να καλύψει έως και το 25 τοις εκατό της ζήτησης της Ευρώπης, τοποθετώντας το μεγαλύτερο κοίτασμα λιθίου της ηπείρου στο επίκεντρο των προσπαθειών της ΕΕ για την εξασφάλιση του εφοδιασμού με τις κρίσιμες πρώτες ύλες που απαιτούνται για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα.

Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι ένα έργο εξόρυξης του κοιτάσματος, που αναπτύχθηκε από τον παγκόσμιο γίγαντα Rio Tinto, θα εξασφαλίσει υποστήριξη από τις Βρυξέλλες βάσει του νόμου περί κρίσιμων πρώτων υλών (CRMA), ο οποίος στοχεύει να μειώσει τη μεγάλη εξάρτηση του μπλοκ από την Κίνα για βασικούς πόρους.

Ωστόσο, η έντονη αντίσταση στο έργο από τους Σέρβους, οι οποίοι ανησυχούν για περιβαλλοντική ζημιά και κατηγορούν τους πολιτικούς ηγέτες τους για διαφθορά, απειλεί να υπονομεύσει την υποστήριξη για ένταξη στην ΕΕ που ανέρχεται περίπου στο 40%.

Εάν η ΕΕ αποφασίσει να υποστηρίξει το έργο στο κοίτασμα Jadar, θα σηματοδοτήσει ότι το μπλοκ δίνει προτεραιότητα στα οικονομικά του συμφέροντα έναντι των θεμελιωδών αξιών και επίσης «θα έχει δραματικές συνέπειες στη Σερβία και την περιοχή», δήλωσε ο Aleksandar Matković, ερευνητής από το Βελιγράδι που έχει οργανώσει διαμαρτυρίες κατά του έργου εξόρυξης.

Οι διαμαρτυρίες έχουν συνδεθεί με ένα ευρύτερο κύμα αντικυβερνητικών αναταραχών στη Σερβία, με τις εντάσεις να κλιμακώνονται περαιτέρω μετά από ένα ντοκιμαντέρ, παραγωγής μεταλλουργού που υποστηρίζει το έργο Rio Tinto, που χαρακτηρίζει αμφιλεγόμενα όσους το αντιτίθενται ως Ρώσους πράκτορες.

Αυτός ο ισχυρισμός έχει επαναληφθεί στις σελίδες της Wall Street Journal, ενώ ακτιβιστές αντιμετώπισαν επίσης ισχυρισμούς ότι ενεργούσαν ως πράκτορες της ΕΕ και της Κίνας. «Δεν μπορούμε να είμαστε πράκτορες τριών διαφορετικών υπερδυνάμεων», είπε ο Matković, ο οποίος εργάζεται στο Ινστιτούτο Οικονομικών Επιστημών στο Βελιγράδι.

Αυτή η εταιρική σχέση «δεν αλλάζει σε καμία περίπτωση την προσέγγιση της ΕΕ στα θεμελιώδη στοιχεία της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ», είπε ένας εκπρόσωπος της Κομισιόν.. «Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να φέρει επενδύσεις σε πρώτες ύλες, μπαταρίες και ηλεκτροκίνηση που θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες εργασίας».

Λίγο αφότου ο επίτροπος Séjourné ανακοίνωσε τα έργα που υποστηρίζονται από την ΕΕ, ο Πρόεδρος της Σερβίας Aleksandar Vučić συναντήθηκε με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και τον Πρόεδρο του Συμβουλίου António Costa για δείπνο στις Βρυξέλλες.

Οι ηγέτες της ΕΕ εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για τον χειρισμό της φοιτητικής αναταραχής από τον Βούτσιτς και τις ευρύτερες διαμαρτυρίες κατά της διακυβέρνησής του που συνεχίζονται για περισσότερους από τέσσερις μήνες. Ο Βούτσιτς, από την πλευρά του, κατηγόρησε τους διαδηλωτές ότι χρηματοδοτούνται από τη Δύση — καταφεύγουν σε ένα κοινό τροπάριο τόσο στη σερβική πολιτική όσο και στη διαμάχη γύρω από το σχέδιο Jadar: κατηγορώντας την εξωτερική παρέμβαση.

H Rio Tinto, σε ανακοίνωσή της προς το Reuters πριν μερικούς μήνες, επισήμανε ότι το Jadar Project έχει τη δυναμική να αναδειχθεί σε περιουσιακό στοιχείο διεθνούς κλάσης, που θα συμβάλει καταλυτικά στην ανάπτυξη μιας αλυσίδας εφοδιασμού ηλεκτρικών οχημάτων στη Σερβία.

Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το κοίτασμα της Σερβίας είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, θα καλύψει τα 9/10 των τρέχουσων αναγκών ενώ το πιο σημαντικό είναι ότι θα μειώσει την εξάρτηση των αυτοκινητοβιομηχανιών από την Κίνα η οποία εδώ και χρόνια, με μεδοδικό τρόπο, έχει καρπωθεί μεγάλα κοιτάσματα σε κάθε γωνιά του πλανήτη, επιτρέποντάς της να είναι με διαφορά ο κορυφαίος εξαγωγέας μπαταριών παγκοσμίως.