Ουκρανία: Τι κρύβεται πίσω από την “απειλητική” δήλωση Ρούμπιο… και οι εξελίξεις που προοιωνίζονται πρόοδο

Σημαντική καμπή στις ειρηνευτικές συνομιλίες για τον πόλεμο στην Ουκρανία καθώς εντείνεται η προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινωθεί η εκεχειρία πριν το Πάσχα των Καθολικών την ερχόμενη Κυριακή. Η σημερινή δήλωση του Μάρκο Ρούμπιο μπορεί να δείχνει την κρισιμότητα στη δεδομένη στιγμή ωστόσο μπορεί τελικά να ερμηνευτεί και ως πίεση πριν την ουσιαστική πρόοδο και τη συμφωνία. Σε αυτές τις δηλώσεις πρέπει να προστεθούν ακόμη δύο εξελίξεις: Οι διευκρινίσεις του Ειδικού Αντιπρόσωπου του Προέδρου των ΗΠΑ Steve Witkoff για τις 5 περιοχές που διεκδικεί η Ρωσία, αλλά και η υπογραφή προσυμφωνίας ΗΠΑ-Ουκρανίας για τις σπάνιες γαίες.

Καταρχάς η δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ που έρχεται μετά τις συνομιλίες του Παρισιού. Ο Μάρκο Ρούμπιο μιλώντας στο Παρίσι ύστερα από συνάντηση με Ευρωπαίους και Ουκρανούς αξιωματούχους, δήλωσε ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να ενδιαφέρεται για μια συμφωνία αλλά έχει πολλές άλλες προτεραιότητες σε όλο τον κόσμο και είναι διατεθειμένος να προχωρήσει παρακάτω εκτός κι αν υπάρχουν ενδείξεις προόδου.

Σε μια πρώτη ανάγνωση πρόκειται ουσιαστικά για την κλασική διπλωματική τακτική άσκησης πίεσης με αποδέκτες όλες τις πλευρές των συνομιλιών. Δηλ. Ουκρανία, Ρωσία, Ευρώπη. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί όμως μία λεπτομέρεια που δείχνει ίσως και τις βαθύτερες αμερικανικές προθέσεις. Αμέσως μετά τις συνομιλίες στο Παρίσι ο Μάρκο Ρούμπιο επικοινώνησε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ και τον ενημέρωσε πλήρως για το περιεχόμενο των συνομιλιών.

Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών:

“Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ ενημέρωσε τον (Ρώστο) Υπουργό για τις επαφές που είχε και ο Steven Witkoff με εκπροσώπους της Ουκρανίας, της Γαλλίας και μιας σειράς άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Τονίστηκε ότι οι επαφές έγιναν σύμφωνα με τα θέματα των διαβουλεύσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης συνομιλίας μεταξύ Vladimir Putin και Witkoff στην Αγία Πετρούπολη», ανέφερε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.

Το υπουργείο ανέφερε επίσης ότι ο Ρώσος υπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ συμφώνησαν να «διατηρήσουν άμεση επικοινωνία υπό το φως των συναντήσεων που σχεδιάζουν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι με την ουκρανική πλευρά».

Αυτό δείχνει δύο πράγματα: Αφενός τη γεωπολιτική σημασία που δείχνουν οι ΗΠΑ στον ρόλο της Ρωσίας τηρώντας κάτι παραπάνω από ίσες αποστάσεις στις συνομιλίες που διεξάγονται. Το δεύτερο σημείο είναι ότι σύμφωνα με κάποιες πηγές και εκτιμήσεις υπάρχει ήδη συμφωνία Ουάσινγκτον – Μόσχας και το ζητούμενο τώρα είναι αυτή να περάσει απο Ευρώπη και Ουκρανία η οποία μοιραία έπεται των όποιων εξελίξεων.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Ζελένσκι κατηγόρησε ευθέως τον αμερικανό απεσταλμένο ότι εξυπηρετεί το ρωσικό αφήγημα στις συνομιλίες.

Ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Προέδρου των ΗΠΑ Steve Witkoff αναγκάστηκε μάλιστα να προβεί σε διευκρινίσεις για τις δηλώσεις περί την παράδοση πέντε ουκρανικών περιοχών στη Ρωσία λέγοντας ότι δεν μιλά για ολόκληρη την επικράτειά τους, αλλά μόνο για εκείνο το τμήμα τους που ήδη ελέγχει η Ρωσία.

Ταυτόχρονα, δηλώνει ότι η Ουκρανία ενδεχομένως να «ανησυχεί λιγότερο» για τις ρωσόφωνες περιοχές της, γράφει η Wall Street Journal, επικαλούμενη το σχόλιο του Witkoff.

“Ο Γουίτκοφ είπε ότι ο Πούτιν [στις συνομιλίες] είχε δείξει προσήλωση στις εν λόγω περιοχές. Η Ρωσία θα μπορούσε να πάρει μερικές από τις περιοχές, είπε, αλλά όχι όλες”, ανέφερε η εφημερίδα.

Ο εκπρόσωπος του Τραμπ εκτίμησε επίσης ότι «η Ουκρανία ίσως να ανησυχεί λιγότερο για ορισμένες περιοχές εάν είναι ρωσόφωνες».

“Όταν αρχίσετε να εξετάζετε αυτές τις πέντε περιοχές – η Ρωσία ενδιαφέρεται γι’ αυτές, και παρεμπιπτόντως, η Ουκρανία ενδιαφέρεται επίσης – αλλά αν ορισμένες από αυτές είναι κυρίως ρωσόφωνες, τότε ίσως η Ουκρανία να ενδιαφέρεται λιγότερο γι’ αυτές;” – είπε.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΠΙΜΑΧΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:

Από τις πέντε περιοχές που η Ρωσία ανακοίνωσε την προσάρτησή τους (Κριμαία, Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα), αυτή τη στιγμή η Ρωσική Ομοσπονδία ελέγχει πλήρως μόνο την Κριμαία.

Ο Γουίτκοφ, φέρεται να έχει έρθει σε συνεννόηση με τη Ρωσία για τα ουκρανικά εδάφη που έχει προσαρτήσει η Μόσχα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι βρισκόμαστε «στο κατώφλι κάτι μεγάλου».

Οι δηλώσεις του Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι ενδεικτικές της ανησυχίας του Κιέβου. Ο Ουκρανός πρόεδρος κατηγόρησε τον Γουίτκοφ ότι υιοθετεί ρωσική ρητορική, θέτοντας σε αμφισβήτηση την αμερικανική ουδετερότητα στις συνομιλίες. Παράλληλα, οι συνομιλίες μεταξύ του Ρούμπιο και του Σεργκέι Λαβρόφ κατέδειξαν ότι η Μόσχα είναι πρόθυμη να συνεχίσει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση των αιτίων της κρίσης. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαίωσε ότι το ίδιο μήνυμα μεταφέρθηκε και στην ουκρανική πλευρά και στους Ευρωπαίους συμμάχους, επισημαίνοντας πως έχουν παρουσιαστεί τα περιγράμματα μιας διαρκούς ειρήνης.

Εφόσον οι όροι αυτοί προέρχονται από τις συνομιλίες του Πούτιν με τον Γουίτκοφ, είναι πιθανό ότι το πακέτο προτάσεων περιλαμβάνει την αναγνώριση των εδαφικών κεκτημένων της Ρωσίας, την απόσυρση της πρότασης αποστολής νατοϊκών δυνάμεων, καθώς και την άρση ή αναστολή ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Μόσχας. Οι ΗΠΑ ενδέχεται να επιχειρήσουν να πείσουν το Κίεβο και τους Ευρωπαίους να αποδεχθούν αυτά τα σημεία, προκειμένου να επιτευχθεί εκεχειρία μέχρι το τέλος Απριλίου.

Υπεγράφη η προσυμφωνία ΗΠΑ – Ουκρανία για τις σπάνιες γαίες

Ως θετική εξέλιξη μπορεί να καταγραφεί και η είδηση της υπογραφής προσυμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας για τις σπάνιες γαίες.

Η υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας Γιούλια Σβιρυντένκο έγραψε σε ανάρτησή της:

“Σήμερα κάναμε ένα βήμα προς μια κοινή συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την οικονομική εταιρική σχέση. Η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής υπέγραψαν ένα μνημόνιο που επιβεβαιώνει την εποικοδομητική κοινή δουλειά των ομάδων μας και την πρόθεση να οριστικοποιήσουμε και να συνάψουμε μια συμφωνία που θα είναι επωφελής και για τους δύο λαούς μας. Η οριστικοποίηση του κειμένου της συμφωνίας και η υπογραφή της είναι μπροστά”.

Η επίσημη υπογραφή της συμφωνίας αναμένεται την ερχόμενη Πέμπτη. Εκτιμήσεις αναφέρουν πώς προφανώς πρόκειται για το ίδιο ή περίπου το ίδιο έγγραφο που ήθελαν οι ΗΠΑ να υπογραφεί κατά την επίσκεψη του Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον στις 28 Φεβρουαρίου, κάτι που δεν έγινε μετά τη δημόσια αντιπαράθεση Τραμπ-Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.

Στο ερώτημα: Γιατί χρειάστηκε να υπογραφεί τώρα το μνημόνιο προθέσεων εάν η ίδια η συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί, όπως είπε ο Τραμπ, την ερχόμενη Πέμπτη; η απάντηση έχει δύο σενάρια…

Είτε για να υπάρξουν κάποια θετικά νέα με φόντο τις διαπραγματεύσεις στο Παρίσι, είτε η ίδια η υπογραφή της συμφωνίας δεν είναι τόσο απλή και γι’ αυτό αποφάσισαν τώρα να υπογράψουν τουλάχιστον κάποιο έγγραφο που να δείχνει ότι «τα πράγματα προχωρούν».

Στο κείμενο του εγγράφου που δημοσιεύτηκε αναφέρεται ότι οι διαπραγματεύσεις για μια τελική συμφωνία αναμένεται να ολοκληρωθούν στις 26 Απριλίου. Στις 21 Απριλίου, ο ουκρανός πρωθυπουργός Denys Shmyhal θα επισκεφθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συζητήσει τις τελευταίες λεπτομέρειες. Θα συναντηθεί με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Μπέσεντ.

Το μνημόνιο αναφέρει επίσης ότι οι Αμερικανοί είναι έτοιμοι να επενδύσουν στην Ουκρανία “μαζί με τον ουκρανικό λαό” και επίσης “να σεβαστούν τις δεσμεύσεις του Κιέβου” σχετικά με την ένταξη στην ΕΕ.

Σημειώνει επίσης τη «συμβολή της Ουκρανίας στη διεθνή ασφάλεια» σε σχέση με την παραίτησή της από τα πυρηνικά όπλα το 1994.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ:

Η πίεση της Ουάσιγκτον για συμφωνία εκεχειρίας

Η Ουάσινγκτον προσπαθεί να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για μια συμφωνία που θα σημάνει κατάπαυση του πυρός και ενδεχομένως την απαρχή ειρηνευτικής διαδικασίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ, μιλώντας σε δημοσιογράφους, επιβεβαίωσε ότι περιμένει την απάντηση της Μόσχας αυτή την εβδομάδα.

Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ ταξίδεψαν στο Παρίσι για να ασκήσουν πίεση στον Εμανουέλ Μακρόν, καθώς οι ΗΠΑ εμφανίζονται δυσαρεστημένες με δύο κινήσεις του Παρισιού: την πρόθεση αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους και τη συζήτηση περί αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία μετά την κατάπαυση του πυρός.

Σύμφωνα με την ελβετική εφημερίδα Blick, η Γαλλία έχει μετατραπεί σε ενοχλητικό παράγοντα για την αμερικανική στρατηγική. Οι ΗΠΑ διαθέτουν μοχλούς πίεσης, που περιλαμβάνουν λεπτομέρειες από τις απευθείας συνομιλίες με τον Πούτιν και την απειλή διακοπής της στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία. Αυτό θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα για το ουκρανικό μέτωπο, δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν μπορεί προς το παρόν να καλύψει το κενό. Η οικονομική επιβάρυνση από τον εμπορικό πόλεμο Τραμπ, σε συνδυασμό με την αστάθεια στην ανατολική Ευρώπη, εντείνει τις πιέσεις προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Η γαλλική πλευρά επιβεβαίωσε ότι οι συνομιλίες στο Ελιζέ περιστράφηκαν γύρω από την ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία, ενώ τονίστηκε η πρόθεση δημιουργίας ενός “συνασπισμού των προθύμων” για την εξεύρεση λύσης. Στις επαφές συμμετείχε και ο Αντρίι Γερμάκ, επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας, γεγονός που υποδηλώνει σοβαρότητα και πιθανή πρόοδο.

Ο Τραμπ φέρεται να μην έχει εγκαταλείψει την ιδέα της κατάπαυσης του πυρός εντός των πρώτων 100 ημερών της προεδρίας του, όπως αναφέρει και το Economist. Παρά την αίσθηση αδιεξόδου, οι διπλωματικές εξελίξεις στο Παρίσι, η αποφυγή της Ουάσινγκτον να στηρίξει ψηφίσματα που καταδικάζουν τη Ρωσία, καθώς και οι υπόγειες διεργασίες με το Κρεμλίνο, δείχνουν ότι η αμερικανική πλευρά επενδύει σοβαρά σε έναν συμβιβασμό.

Το ερώτημα που παραμένει είναι αν μπορεί να υπάρξει κοινός τόπος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αλλά και αν θα καταφέρουν οι ΗΠΑ να πείσουν τους Ευρωπαίους να συνταχθούν με ένα σχέδιο ειρήνης που, ενδεχομένως, να μην υπηρετεί πλήρως τις αρχικές φιλοδοξίες του Κιέβου.