Και όμως οι Ισλανδοί είναι πιο ευτυχισμένοι από τους Σκανδιναβούς

Η Ισλανδία είναι ένα από τα λίγα μέρη στον κόσμο όπου η ευτυχία αυξάνεται. Οι ντόπιοι λένε ότι το μυστικό κρύβεται στη φύση, την ισότητα των φύλων και την βαθιά ριζωμένη αίσθηση ανθεκτικότητας.

Για τρίτη συνεχή χρονιά, η Φινλανδία βρίσκεται στην κορυφή της Παγκόσμιας Έκθεσης Ευτυχίας του 2025. Αν και οι σκανδιναβικές χώρες παραδοσιακά τα πηγαίνουν καλά στις κατατάξεις, η Δανία (δεύτερη θέση), η Σουηδία (τέταρτη) και η Νορβηγία (έβδομη) έχουν όλες αναφέρει καθαρά χαμηλότερο συνολικό δείκτη ευτυχίας από τότε που ξεκίνησε η έρευνα, σημειώνοντας μια ελαφρά μείωση της ευτυχίας με την πάροδο του χρόνου. Στην πραγματικότητα, από τις 20 πρώτες χώρες, μόνο επτά γίνονται πιο ευτυχισμένες χρόνο με το χρόνο – και η Ισλανδία ξεχωρίζει ως μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση, καταγράφοντας άνοδο 9,1% από τότε που καταχωρήθηκε για πρώτη φορά στον δείκτη το 2008.

Κατατάχθηκε ως η τρίτη πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο φέτος (σε σύγκριση με την 18η θέση το 2008), και η Ισλανδία έχει την υψηλότερη βαθμολογία απ’ όλες τις χώρες στην κοινωνική υποστήριξη, ενώ πετυχαίνει εντυπωσιακές επιδόσεις και στους δείκτες ελευθερίας και γενναιοδωρίας (τρίτη και πέμπτη αντίστοιχα). Παρά τον σχετικά μικρό πληθυσμό της – λίγο κάτω από 400.000 κατοίκους – η χώρα συνεχίζει να επενδύει σε υποδομές, προοδευτικές κοινωνικές πολιτικές και τον τουρισμό.

Αλλά αυτό που κάνει πολλούς Ισλανδούς πιο ευτυχισμένους είναι κάτι που η κυβέρνηση έχει σχετικά μικρό έλεγχο πάνω του: τα εξωπραγματικά τοπία της χώρας.

«Από το σπίτι, από τη δουλειά, είναι πολύ εύκολο να φτάσεις σε κάποιο εθνικό πάρκο ή ανοιχτό χώρο όπου μπορούμε να κάνουμε πεζοπορία, να περπατήσουμε δίπλα σε ποτάμια, ακτές ή λίμνες», λέει η Hrund Gunnsteinsdóttir, συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου InnSæi: Heal, Revive and Reset with the Icelandic Art of Intuition. Λατρεύει ιδιαίτερα τις εναλλαγές και τις έντονες αντιθέσεις του τοπίου, από καταπράσινα λιβάδια μέχρι άγονες και μαύρες αμμώδεις περιοχές.

Οι μεγάλες, σκοτεινές νύχτες του χειμώνα είναι ιδανικές για παρατήρηση του Βόρειου Σέλαος.

Ως γεωλόγος από τις ΗΠΑ, η Jessica Poteet μετακόμισε στην Ισλανδία ειδικά για να είναι πιο κοντά στη φύση. «Το να βρίσκομαι κάπου με ηφαίστεια, Βόρειο Σέλας και ουρανούς ροζ σαν μαλλί της γριάς με χιονισμένα βουνά τον χειμώνα είναι ένα όνειρο», λέει. «Δεν το θεωρώ ποτέ δεδομένο. Είναι ένας από τους βασικούς λόγους της ευτυχίας μου».

Βέβαια, οι κάτοικοι παρατηρούν ότι οι χειμώνες μπορεί να είναι μακριοί και σκοτεινοί, κάτι που αποτελεί πρόκληση – αλλά ο ήλιος του μεσονυκτίου το καλοκαίρι αντισταθμίζει πλήρως την κατάσταση. Η Poteet σημειώνει ότι σε ιδιαίτερα ηλιόλουστες ημέρες, οι εργοδότες συχνά προσφέρουν «άδεια για τον ήλιο» ώστε οι άνθρωποι να απολαύσουν μια μέρα πεζοπορίας ή σκι, ανάλογα με την εποχή.

Το ισχυρό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας της χώρας επίσης προσφέρει στους κατοίκους μια αίσθηση σταθερότητας και άνεσης. «Κατά τη διάρκεια του Covid, έχασα τη δουλειά μου. Μπόρεσα να μπω σε καθεστώς ανεργίας μέχρι να βρω νέα δουλειά», λέει η Brenna Elizabeth Scheving, μια άλλη Αμερικανίδα που ζει στην Ισλανδία. Επωφελήθηκε επίσης από την γενναιόδωρη πολιτική γονικής άδειας της χώρας, σύμφωνα με την οποία και οι δύο γονείς δικαιούνται να μοιραστούν 12 μήνες άδειας, έως έξι μήνες ο καθένας, με έξι εβδομάδες μεταβιβάσιμες στον άλλο γονέα. Η πολιτική ισχύει για θετούς και βιολογικούς γονείς, ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης ή σεξουαλικού προσανατολισμού.

Ο παιδικός σταθμός είναι επίσης διαθέσιμος για παιδιά από δύο ετών, κάτι που επιτρέπει στους γονείς να εργάζονται και να έχουν εισόδημα, γνωρίζοντας ότι η φύλαξη και η εκπαίδευση των παιδιών τους είναι εξασφαλισμένη.

Στην πραγματικότητα, οι πολιτικές ισότητας των φύλων έχουν ενσωματωθεί στο DNA της χώρας εδώ και δεκαετίες, με το μικρότερο χάσμα μεταξύ των φύλων στον κόσμο για 15 συνεχόμενα χρόνια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του 2024. Αυτό σίγουρα οδηγεί και σε ένα αίσθημα ευτυχίας, λένε οι κάτοικοι.

Ο τουρισμός έχει ασκήσει πιέσεις στην Ισλανδία, αλλά η χώρα υιοθετεί νέες πρωτοβουλίες για τη διαχείριση του αντίκτυπου.

«Η κυβέρνηση διοικείται από γυναίκες», λέει η Gunnsteinsdóttir, σημειώνοντας ότι η Ισλανδία είχε την πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη γυναίκα πρόεδρο στον κόσμο το 1980. «Ήμουν έξι χρονών όταν εκλέχθηκε πρόεδρος και δεν είχα απαραίτητα στο μυαλό μου ότι ένας πρόεδρος θα μπορούσε να είναι άντρας».

Αυτά τα επιτεύγματα ισότητας των φύλων δεν ήρθαν εύκολα. Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την «Ημέρα Αποχής των Γυναικών», όταν οι Ισλανδές απήργησαν για μια μέρα για να υπογραμμίσουν την έλλειψη ίσης εκπροσώπησης στην πολιτική και την αγορά εργασίας. «Είμαι πραγματικά ευγνώμων σε αυτές τις γυναίκες και στους άντρες που τις στήριξαν», λέει η Gunnsteinsdóttir. «Όπου υπάρχει ισότητα φύλων, οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές πτυχές τείνουν να είναι πιο σταθερές και καλύτερες για τους ανθρώπους και το φυσικό περιβάλλον. Σε χώρες με μεγαλύτερη ισότητα φύλων, οι άνθρωποι είναι πιο υγιείς, πιο ευτυχισμένοι και έχουν καλύτερη ευημερία».

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ισλανδία δεν έχει γνωρίσει και δυσκολίες τα τελευταία χρόνια. Το κόστος ζωής, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα Ρέικιαβικ, έχει αυξηθεί σημαντικά. «Το κόστος ζωής είναι υψηλό, ειδικά το κόστος στέγασης, που μπορεί να είναι πρόκληση για τους ντόπιους και τους μετανάστες», λέει ο Kevin Mercier, ένας Γάλλος φωτογράφος που ζει στην Ισλανδία τα τελευταία έξι χρόνια και καταγράφει τα ταξίδια του στο Kevmrc Travel.

Το υψηλό κόστος των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει εν μέρει κατηγορηθεί γι’ αυτή την αύξηση στα έξοδα στέγασης, και γενικότερα ο τουρισμός έχει ασκήσει κάποιες πιέσεις στο μικρό νησί. Η χώρα έχει μεταμορφωθεί από τον τουρισμό την τελευταία δεκαετία, καλωσορίζοντας περίπου 2,3 εκατομμύρια διεθνείς επισκέπτες το 2024 – σχεδόν διπλάσιους από το 2015 και περίπου έξι φορές τον πληθυσμό της. Ωστόσο, τα οφέλη του τουρισμού έχουν υπερκεράσει τα κόστη, λένε πολλοί κάτοικοι, και καθώς οι επισκέπτες συνεχίζουν να αυξάνονται, η χώρα υιοθετεί νέες πρωτοβουλίες για να διαχειριστεί τον αντίκτυπο και να προστατεύσει τους φυσικούς της πόρους.

Το ισχυρό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας προσφέρει στους κατοίκους αίσθηση σταθερότητας και άνεσης.

«Η κίνηση προς έναν πιο υπεύθυνο τουρισμό ήταν πολύ “από τη βάση”, οργανωμένη από τον Οργανισμό Τουρισμού της Ισλανδίας σε συνεργασία με τοπικές και κεντρικές αρχές και ιδιωτικές εταιρείες», λέει η Gunnsteinsdóttir.

Η υποδομή της Ισλανδίας έχει επίσης ενισχυθεί από τον τουρισμό. «Η ολοκλήρωση του Δακτυλίου (Ring Road) – του περιφερειακού δρόμου γύρω από την Ισλανδία που ασφαλτοστρώθηκε πλήρως το 2019 – ήταν εξαιρετική για όλους, καθώς ένωσε απομονωμένες κοινότητες», λέει η Poteet. «Επίσης, ο μεγάλος αριθμός τουριστών στο ηφαίστειο Fagradalsfjall οδήγησε την κυβέρνηση να φτιάξει μονοπάτια σχεδόν αμέσως. Πολύ εντυπωσιακό!»

Τα καταλύματα προωθούν την ενημέρωση των επισκεπτών για τη βιωσιμότητα και τον ισλανδικό τρόπο ζωής. Το οικογενειακό ξενοδοχείο Hotel Ranga στη νότια ακτή προσφέρει το πρόγραμμα «Ζήσε σαν Ισλανδός», όπου ένας τοπικός ξεναγός συνοδεύει τους επισκέπτες σε αρχαία αγροκτήματα και τους αφήνει να πιούν από ένα πηγάδι που λέγεται ότι προάγει τη μακροζωία. Τα ION Hotels, ιδιοκτησίας της επιχειρηματία Sigurlaug Sverrisdóttir, έχουν δεσμευτεί να έχουν πλειοψηφία γυναικείου προσωπικού στα δύο τους ξενοδοχεία: ION City Hotel στο Ρέικιαβικ και ION Adventure Hotel στη λίμνη Thingvellir, τη μεγαλύτερη λίμνη της Ισλανδίας.

Ο αριθμός των εστιατορίων, μπαρ και καφέ έχει επίσης αυξηθεί για να καλύψει τη ζήτηση των τουριστών, οδηγώντας σε πιο ζωντανά αστικά κέντρα. «Όταν ήμουν παιδί, περπατούσες στους δρόμους του Ρέικιαβικ και δεν υπήρχε ψυχή για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου», λέει η Gunnsteinsdóttir. «Προσωπικά μου αρέσει να βλέπω κόσμο γύρω μου».

Οι ντόπιοι λένε ότι το μυστικό της ευτυχίας τους κρύβεται στη φύση, την ισότητα των φύλων και την βαθιά ριζωμένη ανθεκτικότητα.

Ανεξαρτήτως εξωτερικών παραγόντων, ίσως είναι μια εσωτερική αίσθηση προσαρμοστικότητας και ανθεκτικότητας που οδηγεί στην τελική ευτυχία των Ισλανδών. Η Gunnsteinsdóttir αναφέρεται στην αρχαία ισλανδική λέξη για την διαίσθηση, innsæi, που μεταφράζεται ως «η θάλασσα εντός μας».

«Είναι ο κόσμος πέρα από τις λέξεις – της οραματιστικότητας, των συναισθημάτων, της φαντασίας και των πραγμάτων που σιγοβράζουν πριν έρθουν στην επιφάνεια της προσοχής μας», εξηγεί. «Σημαίνει επίσης ‘να βλέπεις από μέσα προς τα έξω’, που αναφέρεται στο να έχεις μια ισχυρή εσωτερική πυξίδα που σου επιτρέπει να πλοηγείσαι στον ωκεανό της ζωής και στον κόσμο που ζούμε».

Η Gunnsteinsdóttir θεωρεί ότι αυτή η αίσθηση κατεύθυνσης προέρχεται απευθείας από τη συμβίωση με ένα συχνά απρόβλεπτο φυσικό περιβάλλον και τις ταχέως μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες. «Τα τελευταία χρόνια, είχαμε πολλές εκρήξεις και σεισμούς. Όταν νιώθεις συνεχώς ότι η γη τρέμει, σου υπενθυμίζει πραγματικά ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν πολύ γρήγορα», λέει. «Όταν πρόκειται για την ευτυχία, αυτό μας ενθαρρύνει να αξιοποιούμε στο έπακρο αυτό που έχουμε, όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως τα είχαμε σχεδιάσει».