Το ντοκιμαντέρ που προκάλεσε σάλο στη Γροιλανδία και το κατέβασαν άρον άρον-Μόνο από ένα ορυχείο η Δανία κέρδισε €53 δισ.

Για δύο εβδομάδες, η Γροιλανδία μιλούσε για ένα ντοκιμαντέρ που αποκαλύπτει τις σκοτεινές πτυχές της αποικιοκρατίας -και μάλιστα τόσο έντονα, ώστε όπως σχολίασε ο παραγωγός Μίκαελ Μπέβορτ, «ήταν πιο μεγάλο και από τον Τραμπ». Το «Λευκός χρυσός της Γροιλανδίας» (Grønlands hvide guld), ντοκιμαντέρ διάρκειας 55 λεπτών, προβλήθηκε από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση της Δανίας (DR) και προκάλεσε καταιγισμό αντιδράσεων και στις δύο περιοχές του βασιλείου. Το φιλμ πραγματεύεται την πολυετή εκμετάλλευση του ορυχείου κρυολίτη στην πόλη Ιβιτούτ της νότιας Γροιλανδίας και υπολογίζει ότι τα κέρδη για το δανικό κράτος ξεπέρασαν τα 400 δισεκατομμύρια κορώνες -περίπου 46 δισεκατομμύρια λίρες.

Η επίδραση στη Γροιλανδία ήταν άμεση. Βρισκόταν εν μέσω εκλογών και η οργή που προκάλεσε το ντοκιμαντέρ επηρέασε σημαντικά την κοινή γνώμη. Ένα ποσοστό άνω του 30% δήλωσε σε σχετική δημοσκόπηση ότι το ντοκιμαντέρ επηρέασε την ψήφο του.

Η παρουσίαση της ιστορίας από έναν δημόσιο θεσμό όπως η DR αποτέλεσε επιβεβαίωση για πολλά άτομα που μεγάλωσαν με τις αφηγήσεις συγγενών και φίλων για τα γεγονότα στην Ιβιτούτ, τα οποία για χρόνια αγνοούνταν από τον επίσημο δημόσιο λόγο.

Στην πρωτεύουσα Νουούκ, το ντοκιμαντέρ ερμηνεύτηκε ως πολιτικός σεισμός. «Η Δανία έχει αποκομίσει τουλάχιστον 400 δισ. κορώνες από ένα μόνο ορυχείο», είχε δηλώσει τότε ο πρωθυπουργός Μούτε Μ. Έγκεδε.

Ωστόσο, στη Δανία η αρχική αποδοχή αντικαταστάθηκε γρήγορα από σφοδρή αντίδραση. Η κριτική εστιάστηκε κυρίως στον υπολογισμό των 400 δισ. κορώνων, με τον οικονομολόγο Τόρμπεν Άντερσεν, που εμφανίζεται στο φιλμ, να δηλώνει πως η εκτίμηση αφορά συνολικό τζίρο και όχι καθαρό κέρδος. Παρ’ όλα αυτά, το ντοκιμαντέρ ξεκαθαρίζει ότι ο αριθμός αφορά τον συνολικό κύκλο εργασιών από το 1854 και βασίζεται σε αρχειακά λογιστικά βιβλία, ενώ υπογραμμίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων καταγράφηκε στη Δανία και όχι στη Γροιλανδία.

Η DR υπερασπίστηκε το ντοκιμαντέρ επί 10 ημέρες. Ακόμα και όταν ο υπουργός Πολιτισμού της Δανίας, Γιάκομπ Ένγκελ-Σμιντ, το χαρακτήρισε «κακή δημοσιογραφία», ο διευθυντής ειδήσεων Σάντι Φρεντς επέμεινε πως δεν υπήρξαν παραβιάσεις δεοντολογίας ή ουσιαστικά σφάλματα.

'White Gold of Greenland' Doc Adds Urgency to Arctic Island's Push for Freedom Amid Trump Threat: It's 'Wanted to Be Independent for Decades' https://t.co/dj9AaO4bgH

— Variety (@Variety) April 9, 2025

Όμως τελικά, η DR ανακοίνωσε την απόσυρση και «αποδημοσίευση» του ντοκιμαντέρ, ενώ παραιτήθηκε και ο αρχισυντάκτης ειδήσεων Θόλμας Φάλμπε. Η επίσημη αιτιολογία ήταν ένα γραφικό διάγραμμα για τις πωλήσεις του κρυολίτη που είχε αφαιρεθεί επειδή κρίθηκε ανακριβές.

Ο παραγωγός Μπέβορτ θεωρεί την απόσυρση πολιτική. «Δεν αφορά την ταινία. Κυνηγούν τη DR», είπε χαρακτηριστικά. Ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Information, Ρούνε Λίκκεμπεργκ, συμφωνεί: «Δεν είναι κρατική λογοκρισία, αλλά εταιρική πολιτική αυτοπροστασία. Ένας κακός χειρισμός για να σωθεί το brand».

Η απόφαση χαρακτηρίστηκε «τραγικό λάθος» καθώς, όπως εξηγεί ο Λίκκεμπεργκ, το φιλμ είχε ήδη ενταχθεί στον δημόσιο διάλογο και η απουσία του πλέον αποδυναμώνει τη διαφάνεια και τον πλουραλισμό. Η Γροιλανδή υπουργός Ναάγια Ναθανίλσεν, η οποία συμμετέχει και στη νέα κυβέρνηση που ορκίστηκε πρόσφατα, δήλωσε πως η απόφαση της DR ήταν «υπερβολική» και αντικατοπτρίζει τον δανικό τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει κανείς τις αποικιοκρατικές του πράξεις.

«Δεν μπορώ να μιλήσω με ακρίβεια για τους αριθμούς, αλλά δεν πιστεύω πως παρουσιάζουν μια άδικη εικόνα της οικονομικής σχέσης Γροιλανδίας-Δανίας», ανέφερε. Και συνέχισε: «Στη Γροιλανδία μπορούμε να δεχτούμε δύο αφηγήσεις. Ναι, έγιναν παραβιάσεις στο παρελθόν, αλλά αυτό δεν αναιρεί και τα θετικά που έχει προσφέρει η Δανία. Στη Δανία όμως υπάρχει χώρος μόνο για μία αφήγηση: ότι η Δανία ήταν καλή για τη Γροιλανδία — και τέλος».

Η ίδια καταλήγει πως το φιλμ δεν ήταν απειλή αλλά αφορμή για γόνιμο διάλογο. Ένας διάλογος που, τελικά, μάλλον η δανική δημόσια τηλεόραση δεν θέλησε να συνεχίσει.