Είναι τελικά ασφαλής χώρα η Τουρκία; Και πόσο αποτρεπτικά λειτουργεί η απόφαση για τις προσφυγικές ροές;

Την περασμένη εβδομάδα μία νέα υπουργική απόφαση της Κυβέρνησης “έβαλε” και πάλι την Τουρκία στο στάτους της ασφαλούς χώρας σε ότι αφορά τους πρόσφυγες. Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική πολιτεία θα συνεχίσει για κάποιο διάστημα να στρουθοκαμηλίζει για το προσφυγικό αφού η τακτική που υιοθετεί ούτε τις εισόδους αποτρέπει ούτε τις ζωές των ανθρώπων σώζει.

Το αντίθετο συμβαίνει, οι νεκροί πολλαπλασιάζονται. Ζητήσαμε από τον Σπύρο Απέργη, δικηγόρο και ειδικό στο προσφυγικό δίκαιο να εξηγήσει για λογαριασμό των αναγνωστών του Libre την κατάσταση.

Ο Ελληνας νομικός περιέγραψε έτσι σε αδρές γραμμές και με εξαιρετική ακρίβεια τα δεδομένα ως έχουν.

–Πόσο “επαρκώς αιτιολογημένη” είναι η νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση η οποία έρχεται μάλιστα μόλις μερικές ημέρες μετά από ακύρωση  απόφασης από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία είχε κρίνει ότι ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένος;

Δεν μπορούμε, προς το παρόν, να αποφανθούμε για το αιτιολογημένο της νέας υπουργικής απόφασης για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Στην υπουργική απόφαση αναφέρεται ότι η απόφαση βασίστηκε στην υπ’ αριθμ. 60337/3-4-2025 σχετική εισήγηση του διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου που δεν είναι δημόσια γνωστή και αποτελεί, στην ουσία, την αιτιολογική βάση της υπουργικής απόφασης.

Θυμίζω ότι σύμφωνα με την Ολομέλεια του Συμβούλιου της Επικράτειας «δεν αξιολογούνται ειδικώς οι πληροφορίες που περιέχονται στις πηγές σε σχέση με τα τασσόμενα στο νόμο κριτήρια, ώστε να τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για το χαρακτηρισμό» ενώ, κατά την ίδια απόφαση, “οι αρμόδιες ελληνικές αρχές, όπως έγινε δεκτό με την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 4.10.2024, δεν μπορούν να απορρίπτουν αίτηση διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτη με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα» επειδή προκύπτει ότι η Τουρκία έχει στην πράξη αναστείλει γενικώς την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφος της από το Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα.

–Τι πραγματικότητα παράγει στο πεδίο η συγκεκριμένη απόφαση. Έχει τη δυνατότητα και πάλι το ΣτΕ να αντιδράσει αν το κρίνει σκόπιμο;

Με τη νέα υπουργική απόφαση θα συνεχίσουν να απορρίπτονται ως απαράδεκτες οι αιτήσεις διεθνούς προστασίας των πολιτών του Μπανγκλαντές, του Πακιστάν, της Σομαλίας, της Συρίας και του Αφγανιστάν με αποτέλεσμα χιλιάδες αιτήσεις να σωρεύονται σταδιακά στην ελληνική υπηρεσία Ασύλου αφού η Τουρκία θα συνεχίζει κατά τα φαινόμενα, να αναστέλλει την επανεισδοχή τους στην Τουρκία για εξέταση των αιτημάτων τους εκεί.

Οι αιτούντες θα παραμένουν σε καθεστώς νομικής “μαύρης τρύπας” χωρίς κανένα δικαίωμα, ούτε καν τον προσωρινό τίτλο διαμονής του αιτούντος διεθνή προστασία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αδυναμία πρόσβασή τους σε υπηρεσίες εργασίας, υγείας, συναλλαγών με διοικητικές υπηρεσίες κλπ και με κίνδυνο σύλληψής τους από την αστυνομία.

Εφόσον η νέα υπουργική απόφαση προσβληθεί με νέα αίτηση ακύρωσης (κάτι που θεωρείται, αν όχι βέβαιο, εξαιρετικά πιθανό), το ΣτΕ μπορεί να επιληφθεί εκ νέου του ζητήματος.

–Αυτού του είδους οι αποφάσεις λειτουργούν πράγματι αποτρεπτικά για τους πρόσφυγες κ. Απέργη ή απλα αυξάνουν το ρίσκο της μεταφοράς των ανθρώπων που ψάχνουν μία καλύτερη τύχη;

Από το 2021 που χαρακτηρίστηκε η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα οι αφίξεις στην Ελλάδα των παράτυπων αλλοδαπών πολλαπλασιάστηκαν: από 9.157 το 2021 σε 62.119 το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΄Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ενώ, την ίδια περίοδο, 1382 άτομα πέθαναν ή αγνοούνται στις προσπάθειές τους να εισέλθουν στην Ελλάδα.

Συνεπώς, όχι μόνο είναι μηδενική η επίδραση τέτοιων υπουργικών αποφάσεων στην αποτροπή εισόδων προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα αλλά αυξάνονται σημαντικά και οι νεκροί αλλοδαποί αφού επιχειρούν παράτυπες εισόδους και δεν καθιερώνονται ασφαλείς και νόμιμες δίοδοί τους στην Ελλάδα, όπως επιβάλλεται από τη νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων για όσους ζητούν διεθνή προστασία.

---