Ουκρανία-Κινέζοι αιχμάλωτοι: Αν επιβεβαιωθεί η εμπλοκή του Πεκίνου αλλάζουν οι όροι της σύγκρουσης

Η πρόσφατη δημόσια αναφορά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε Κινέζους στρατιώτες που φέρεται να αιχμαλωτίστηκαν στην Ουκρανία, ενώ πολεμούσαν για λογαριασμό της Ρωσίας, συνιστά μια αξιοσημείωτη και ιδιαίτερα στρατηγική κίνηση από την ουκρανική ηγεσία. Η αναφορά αυτή δεν αφορά απλώς την παρουσία ξένων μαχητών στο πεδίο μάχης αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι. Ο Ζελένσκι, επιλέγοντας να καταγγείλει δημοσίως την Κίνα, σπάει για πρώτη φορά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής μια μακρόχρονη τακτική αποφυγής άμεσης αντιπαράθεσης με το Πεκίνο.

Η χρονική στιγμή και το ύφος των δηλώσεων φανερώνουν ότι το Κίεβο επιχειρεί να επανακαθορίσει τις σχέσεις του με βασικούς διεθνείς παίκτες – κυρίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες – και να ενισχύσει τη θέση του απέναντι σε μια διευρυνόμενη ρωσο-κινεζική συμμαχία.

• Το ερώτημα που προκύπτει, ωστόσο, είναι γιατί η ουκρανική κυβέρνηση αποφάσισε να προβεί τώρα σε μια τόσο ευθεία επίθεση προς την Κίνα και τι σηματοδοτεί αυτή η επιλογή στο πλαίσιο των ευρύτερων στρατηγικών ισορροπιών.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δήλωσε σήμερα ότι Κινέζοι στρατιώτες πολεμούν στο πλευρό της Ρωσίας και επιβεβαίωσε τη σύλληψη δύο εξ αυτών στην περιοχή του Ντονέτσκ. Δημοσιοποίησε μάλιστα σχετικό βίντεο, κάνοντας λόγο για συνολική συμμετοχή έξι Κινέζων μαχητών. Σε αντίθεση με τους Βορειοκορεάτες, οι οποίοι -όπως είπε- πολέμησαν εντός ρωσικού εδάφους στην περιοχή του Κουρσκ, οι Κινέζοι επιχειρούν απευθείας στην Ουκρανία.

Ο Ζελένσκι υπογράμμισε ότι αναμένει αντίδραση από το Πεκίνο και εξέφρασε την ελπίδα ότι η Ουάσινγκτον, μετά από αυτή την εξέλιξη, θα επανεξετάσει τη στάση της και θα επιστρέψει στις συνομιλίες στο πλαίσιο της «ομάδας Ραμστάιν». Όπως ανέφερε, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει πρώτα να μιλήσουν με τους Ουκρανούς και μετά με τους Ρώσους, αφήνοντας να εννοηθεί πως η δημοσιοποίηση της συμμετοχής Κινέζων στο πεδίο της μάχης μπορεί να επιταχύνει μια αλλαγή στάσης από την πλευρά των Αμερικανών.

• Ο υπουργός Εξωτερικών Αντρίι Σίμπιχα δήλωσε ότι επικοινώνησε ήδη με τον Κινέζο επιτετραμμένο ζητώντας εξηγήσεις, τονίζοντας ότι μια τέτοια εμπλοκή θέτει υπό αμφισβήτηση τη φερόμενη ουδετερότητα της Κίνας και υπονομεύει την αξιοπιστία της ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από τον Μάρτιο κυκλοφόρησε βίντεο στα ουκρανικά ΜΜΕ το οποίο φέρεται να δείχνει Κινέζους μαχητές με ρωσικές στολές στην περιοχή Ποκροβσκόγιε, χωρίς όμως τότε οι αρχές να επιβεβαιώσουν την αυθεντικότητά του ή να αναδείξουν το περιστατικό. Η σιωπή εκείνης της περιόδου και η χτεσινή δυναμική δημόσια τοποθέτηση δείχνουν ότι πρόκειται για μια συντονισμένη εκστρατεία με σαφείς στόχους.

• Η αλλαγή ύφους της ουκρανικής ηγεσίας προς το Πεκίνο αποτυπώνεται και σε άλλη πρόσφατη δήλωση. Ο επικεφαλής του «Κέντρου για την Καταπολέμηση της Παραπληροφόρησης», Άντριι Κοβαλένκο, υποστήριξε πως η Κίνα κατασκευάζει λιμάνι στη Γεωργία με σκοπό να περιορίσει την παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, να δημιουργήσει έναν νέο διάδρομο προς την Ευρώπη χωρίς τις Ρωσία και Τουρκία και να επεκτείνει την επιρροή της υπό το πρόσχημα εμπορικών εγκαταστάσεων. Η αναφορά αυτή ενισχύει την εικόνα ενός γενικότερου αφηγήματος περί «κινεζικής απειλής» που φαίνεται να κερδίζει έδαφος στο Κίεβο.

Όλα δείχνουν ότι ο Ζελένσκι επιχειρεί να στείλει ένα μήνυμα τόσο στην Ουάσινγκτον όσο και στο στρατόπεδο του Ντόναλντ Τραμπ. Θέλει να καταδείξει ότι η ιδέα αποσύνδεσης της Ρωσίας από την Κίνα είναι ουτοπική, καθώς το Πεκίνο ήδη δρα υπέρ της Μόσχας στο ουκρανικό μέτωπο. Υπονοεί, με άλλα λόγια, ότι μια μελλοντική συμφωνία με τη Ρωσία χωρίς ταυτόχρονη πίεση προς την Κίνα δεν έχει νόημα και ότι οι ΗΠΑ πρέπει να σταθούν στο πλευρό της Ουκρανίας, ως ανάχωμα στη ρωσο-κινεζική συνεργασία.

• Αξιοσημείωτο είναι ότι πρόκειται για την πρώτη φορά που ο Ουκρανός πρόεδρος προχωρά σε μια τόσο άμεση επίθεση προς το Πεκίνο. Μέχρι σήμερα, η Ουκρανία απέφευγε να κατηγορήσει την Κίνα, διατηρώντας ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας. Η αλλαγή αυτή δείχνει όχι μόνο ότι έχει υπάρξει κάποια ουσιαστική εξέλιξη στο πεδίο, αλλά και ότι το Κίεβο επιδιώκει να αξιοποιήσει τη διεθνή πόλωση για να κερδίσει στρατηγικά οφέλη.

Ωστόσο, η στρατηγική αυτή δεν είναι χωρίς ρίσκα. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός UAV (μη επανδρωμένων αεροσκαφών) παγκοσμίως – το όπλο-κλειδί στον σύγχρονο πόλεμο. Πολλά από τα drones που χρησιμοποιεί η Ουκρανία προέρχονται από κινεζικά εξαρτήματα, ακόμα και όταν συναρμολογούνται εγχώρια. Αν και είναι δύσκολο να διακοπεί εντελώς αυτή η ροή, το Πεκίνο θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικά προσκόμματα, ακόμη και μέσω έμμεσων εμπορικών περιορισμών.

Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί το ενδεχόμενο να αυξήσει η Κίνα τη στρατιωτική της υποστήριξη προς τη Ρωσία. Αν το Πεκίνο το θελήσει, μπορεί να εξοπλίσει τις ρωσικές δυνάμεις με τεράστιο αριθμό drones, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και, ενδεχομένως, ακόμη και με προσωπικό για χειρισμό αυτών των συστημάτων, αποκτώντας παράλληλα πολύτιμη εμπειρία μάχης. Η εμπλοκή αυτή θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τους συσχετισμούς στο πεδίο της μάχης, καθώς η υπεροχή στον αέρα –ιδίως μέσω UAV– έχει αναδειχθεί σε κρίσιμο παράγοντα επιθετικής επιτυχίας.

• Η Κίνα, μέχρι στιγμής, αποφεύγει την ανοιχτή στρατιωτική εμπλοκή, κυρίως για να μη διαταράξει τις σχέσεις της με τη Δύση, που παραμένει ο βασικός της οικονομικός εταίρος. Όμως, ο εντεινόμενος εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ σταδιακά περιορίζει αυτή τη στρατηγική αυτοσυγκράτηση. Αν το Πεκίνο αποφασίσει να απαντήσει στις ουκρανικές κατηγορίες με ουσιαστική στήριξη προς τη Ρωσία, τότε η ισορροπία στην Ουκρανία μπορεί να μετατοπιστεί επικίνδυνα.

Η επιλογή του Ζελένσκι να δημοσιοποιήσει το ζήτημα των Κινέζων αιχμαλώτων αποτελεί, επομένως, μια υψηλού ρίσκου κίνηση με πολλαπλούς αποδέκτες. Στοχεύει στην αναδιάταξη των συμμαχιών, την κινητοποίηση της αμερικανικής στήριξης και την ανάδειξη της Κίνας ως ενεργού συμμάχου της Ρωσίας. Όμως η «ταλάντευση» του θέματος της κινεζικής εμπλοκής, αν δεν συνοδευτεί από ανάλογη διεθνή αντίδραση, ενδέχεται να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για την ίδια την Ουκρανία.