Ρεπορτάζ libre: “Βugonia”, ΚΑΣ, λογοκρισία… “Ένα πράγμα ζήτησε ο Λάνθιμος και δεν του το έδωσαν”

Ο Γιώργος Λάνθιμος συγκαταλέγεται, πέρα από κάθε αμφιβολία, στους σημαντικότερους σκηνοθέτες παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Οι ταινίες του, ιδιαίτερες καλλιτεχνικές δημιουργίες, προκαλούν αν μην τι άλλο αίσθηση και κατακτούν τον θαυμασμό εκατομμυρίων σινεφίλ στον κόσμο που εντοπίζουν στον Ελληνα δημιουργό μία νέα κινηματογραφική πρόταση.

Και όμως, στην επιθυμία του Λάνθιμου να γυρίσει μία και μόνο σκηνή της νέας του ταινίας με τίτλο “Βugonia” στο χώρο του Παρθενώνα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο απάντησε (και μάλιστα δις) όχι, βάζοντας ένα τεράστιο απαγορευτικό, ενέργεια που προκάλεσε-δικαίως-ποικίλα σχόλια.

Ας δούμε πρώτα με τι καταπιάνεται η νέα ταινία του οσκαρικού σκηνοθέτη:

Πρόκειται για ένα αμερικανικό ριμέικ του νοτιοκορεάτικου φιλμ “Save the Green Planet” του 2003, σε σκηνοθεσία του Τζανγκ Τζουν-γουάν. Η ταινία θα κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ στις 7 Νοεμβρίου 2025

Η υπόθεση ακολουθεί δύο νεαρούς με εμμονή στις θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίοι απαγάγουν την ισχυρή διευθύνουσα σύμβουλο μιας μεγάλης εταιρείας, πεπεισμένοι ότι είναι εξωγήινη με σκοπό την καταστροφή της ανθρωπότητας. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους βρίσκονται η Έμμα Στόουν, η οποία υποδύεται τη διευθύνουσα σύμβουλο, και ο Τζέσι Πλέμονς, ο οποίος ενσαρκώνει τον έναν από τους δύο απαγωγείς.

Το σενάριο υπογράφει ο βραβευμένος με Έμι, Γουίλ Τρέισι, γνωστός για τη δουλειά του σε σειρές όπως το “Succession” και την ταινία “The The Menu”. Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιούνται στην Αγγλία και τη Νέα Υόρκη

Η παραγωγή της ταινίας έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον, με τον παραγωγό Τζέρι Κο να αναφέρει ότι το “Bugonia” ξεπερνά τις αρχικές προσδοκίες και έχει ήδη κλέψει τις εντυπώσεις στο Χόλιγουντ.

Τι ακριβώς ήθελε ο Λάνθιμος

Το σχετικό αίτημα, όπως είναι λογικό, το υπέβαλλε στην υπηρεσία η εταιρία παραγωγής της ταινίας. Το ΚΑΣ ενδιαφέρεται πάντα να πληροφορηθεί πτυχές του σεναρίου έτσι ώστε να εν συνεχεία να συμπεράνει αν τελικά η ταινία συμβαδίζει με την αισθητική του χώρου, ενός χώρου πολύ ιδιαίτερου όπως είναι η Ακρόπολη.

Στο πρώτο σχετικό αίτημα της εταιρίας παραγωγής δεν συμπεριλήφθηκε το σενάριο. Στο δεύτερο όμως υπήρχε κανονικά. Αυτή η εξέλιξη κάνει τους γνώστες του χώρου να πιστεύουν ότι το ΚΑΣ έκρινε ότι το εν λόγω σενάριο δεν συνάδει με την αισθητική και τους συμβολισμούς που αποπνέει το σημαντικότερο μνημείο του δυτικού πολιτισμού. Γι’ αυτό και πολύ έσπευσαν να μιλήσουν για λογοκρισία στην πράξη. Και μάλιστα σε ποιον; Στον καλύτερο Ελληνα σκηνοθέτη των καιρών μας που κάνει διεθνή καριέρα την οποία θα ζήλευαν οι κορυφαίοι του χώρου.

Το ΚΑΣ φαίνεται επίσης ότι έλαβε υπόψη του ότι η εταιρεία παραγωγής ζητούσε να μείνει κλειστό το μνημείο για περίπου έξι ώρες για μία και μοναδική ημέρα. (Και το γράφουμε διότι στην αρχή είχε δημιουργηθεί παρανόηση ότι η εταιρία παραγωγής ήθελε κλειστή την Ακρόπολη για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες, πράγμα που δεν ίσχυε).

Η συνήθης πρακτική δείχνει ότι το μνημείο κλείνει πολύ δύσκολα, ακόμα και μερικές ώρες. Και αυτό γιατί το ΚΑΣ δεν επιθυμεί να δημιουργήσει κανενός είδους εμπόδιο σε κόσμο ο οποίος έχει ταξιδέψει από πολύ μακριά στην Αθήνα με κύριο κίνητρο να επισκεφθεί και να θαυμάσει τον Παρθενώνα.

Η επίδειξη οίκου μόδας, για την οποία έγινε πολύς λόγος όταν γνωστοποιήθηκε η απορριπτική απόφαση για τον Λάνθιμο, είχε λάβει χώρα βράδυ μετά το κλείσιμο του μνημείου για το κοινό.

Για τον Μπάρακ Ομπάμα έμεινε κλειστή μέχρι τις 12 και μετά άνοιξε. Ομως και πάλι.

Ηταν τόσο μεγάλο εμπόδιο οι έξι ώρες κλεισίματος του μνημείου έτσι ώστε να μην δοθεί ο χώρος στην εταιρία παραγωγής για μία και μόνο σκηνή;

Θυμίζουμε για ποια έργα μυθοπλασίας έχει δώσει σχετικά άδεια το ΚΑΣ τα τελευταία χρόνια:

• Έρωτας αλά Ελληνικά (2009)
• Τα δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου (2014)
• Τhe Little Drummer Girl (2018)
• Έξι νύχτες στην Ακρόπολη (2021)
• A perfect Story (2023)
• Μεγάλη Χίμαιρα (2025)

Δ. Κουτσούμπα: “Φτάνουμε στην μουμιοποίηση του μνημείου”

Αναζητήσαμε την οπτική του ειδικού. Η γνωστή αρχαιολόγος και μέλος του ελληνικού συλλόγου αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα είπε στο Libre τα πράγματα με το όνομά τους:

“Για τους αρχαιολογικούς χώρους, που είναι μνημεία παγκόσμιας πολιστικής κληρονομιάς, τα αιτήματα για ταινίες μυθοπλασίας περνάνε πάντα από το ΚΑΣ. Οσο οι αρχαιολογικές υπηρεσίες που εισηγούνται για τη χορήγηση η μη άδειας, όσο και το ίδιο το ΚΑΣ οφείλουν, με βάση το νόμο, να προστατεύσουν τα ίδια τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους. Αυτό έχει διαφορετικές όψεις. Η μία είναι η υλική, δεν μπορούν δηλαδή να επιτραπούν κατασκευές ή ειδικά εφέ που να δημιουργούν προβλήματα στα ίδια τα μνημεία. Για παράδειγμα δεν αφήνουμε ποτέ ηθοποιό να πατήσει πάνω σε μνημείο” τονιζει αρχικά η κα Κουτσούμπα για το πλαίσιο.

Εν συνεχεία υπογραμμίζει: “Επίσης, οι αρχαιολογικοί χώροι, και ειδικά η Ακρόπολη, δεν μπορούν να μείνουν για πολύ καιρό κλειστοί. Ιδιαίτερα τώρα που υπάρχει ηλεκτρονικό εισιτήριο και πολλοί έχουν ήδη εκδόσει το εισιτήριό τους. Δεν κλείνουν οι χώροι χωρίς έγκαιρη προειδοποίηση. Και έγκαιρη σημαίνει ένα χρόνο πριν. Το τρίτο σημείο είναι το συμβολικό κεφάλαιο του κάθε μνημείου. Κρίνει το ΚΑΣ το αν η μυθοπλασία που προτείνεται είναι συμβατή ή όχι με το μνημείο. Αυτή η γνωμοδότηση μπορεί να καταλήξει σε λογοκρισία”.

Η Ελληνίδα αρχαιολόγος συμπεραίνει ότι το ΚΑΣ πήρε μία εντελώς λάθος απόφαση. Ιδού γιατί:

“Για να το πούμε απλά, όταν το ΚΑΣ λέει ότι οι συμβολισμοί που είχε η ταινία του Λάνθιμου δεν συνάδουν με τους συμβολισμούς του μνημείου, έχουμε μία “μουμιοποίηση” του μνημείου. Ο Παρθενώνας είναι ένας ζωντανός αρχαιολογικός χώρος, δεν είναι απλά ένα ακίνητο ντεκόρ για τουρίστες. Εχει παίξει ρόλο στη ζωή της πόλης και της χώρας ολόκληρης, έχει υποφέρει μαζί με τη χώρα.

Για μένα το πιο συγκλονιστικό που έχει συμβεί και το έχουμε ζήσει σαν εργαζόμενοι ήταν ο κόσμος που επέλεγε την Ακρόπολη για να αυτοκτονήσει. Στη διάρκεια της κρίσης υπήρχαν πολλά τέτοια περιστατικά. Ανθρωποι πλήρωναν εισιτήριο, ανέβαιναν στον Βράχο, έβγαζαν τα παπούτσια τους και επιχειρούσαν να αυτοκτονήσουν. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους η Ακρόπολη σημαίνει κάποια πράγματα, όπως για όλους μας.

Το να λέμε ότι ο θάνατος δεν έχει σχέση με το χώρο, ή ότι τα πτώματα δεν αρέσουν στο ΚΑΣ, σημαίνει ότι το ΚΑΣ δεν μπορεί να καταλάβει ότι τα πτώματα στην τέχνη είναι κάτι πολύ διαφορετικό από ότι στο νεκροταφείο. Ειδικά στην τέχνη του Γιώργου Λάνθιμου που εμπεριέχει πολλούς συμβουλισμούς και δημιουργεί ένα σουρεαλιστικό σύμπαν. Πιστεύω ότι αυτό το σύμπαν δεν ήταν συμβατό μ’ αυτό που έχει στο μυαλό του το ΚΑΣ για το χώρο”.

“Άρα”,  καταλήγει η κα Κουτσούμπα “πρόκειται για μία γνωμοδότηση για την οποία οι πάντες, και ιδιαίτερα οι κινηματογραφιστές, οφείλουν να ζητήσουν την ανάπομπή της από την Υπουργό. Η Υπουργός διατηρεί αυτό το δικαίωμα. Η χώρα δεν έχει βοηθήσει καθόλου τον Λάνθιμο αλλά ούτε και τους άλλους δημιουργούς. Θυμίζω πως διαχειρίστηκε το Υπουργείο το ζήτημα του ποια η ελληνική ταινία θα σταλεί στα Οσκαρ. Ενα πράγμα ζήτησε ο Λάνθιμος και δεν του το έδωσαν, αυτή είναι η πραγματικότητα”.

Δεν ήταν, δα, ικανή δικαιολογία να μην δοθεί ο χώρος για κάποια πτώματα και μερικές εκπαιδευμένες γάτες που είχε σκοπό να βάλει ο σκηνοθέτης στη σκηνή που θα γύριζε (και η οποία προμηνύεται άκρως συμβολική). Είναι όμως απίστευτα συντηρητικοί οι καιροί.

Θυμίζουμε ότι η εν λόγω συζήτηση διεξάγεται ενώ τα λογοκριμένα έργα της Εθνικής Πινακοθήκης δεν έχουν επιστρέψει στο χώρο έκθεσής τους μετά την άγρια επίθεση του βουλευτή της Νίκης. Θα έλεγε κανείς ότι το Υπουργείο, μ’ αυτές τις κινήσεις, ίσως να θέλει να κλείσει το μάτι στην ακροδεξιά, σε μία χρονική περίοδο που αυτή σηκώνει κεφάλι σ’ όλη την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά…