Πού αποδίδεται η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ

Οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ βρίσκονται σε μια φάση αυξανόμενης έντασης, καθώς η κλιμάκωση των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και τη Συρία έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από το Κάιρο. Παρά την ιστορική ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, η οποία υπογράφηκε το 1979 και θεωρήθηκε σταθμός στη σταθερότητα της περιοχής, οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν δοκιμάσει τις διπλωματικές ισορροπίες. Οι διαδοχικές ανακοινώσεις καταδίκης της Αιγύπτου προς το Ισραήλ, οι κατηγορίες για παραβιάσεις διεθνών συμφωνιών και η αμοιβαία δυσπιστία δείχνουν ότι οι σχέσεις των δύο χωρών περνούν μια κρίσιμη περίοδο. Παράλληλα, η γεωπολιτική συγκυρία στη Μέση Ανατολή, η στάση της διεθνούς κοινότητας και η διαμεσολαβητική δράση των Ηνωμένων Πολιτειών αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν τις εξελίξεις. Καθώς η κατάσταση στη Γάζα παραμένει ρευστή, η Αίγυπτος επιδιώκει να διατηρήσει την ειρήνη στην περιοχή, αποφεύγοντας την άμεση εμπλοκή σε σύγκρουση, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα και να αποτρέψει την περαιτέρω αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Σύμφωνα με ειδικούς και πρώην διπλωμάτες η ένταση αυτή δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα πολιτικά και διπλωματικά όρια, καθώς η Αίγυπτος παραμένει προσηλωμένη στην αποκλιμάκωση της κατάστασης μέσω διαπραγματεύσεων και διεθνών παρεμβάσεων.

Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε δύο ανακοινώσεις καταδικάζοντας τις ισραηλινές επιθέσεις στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και τη Συρία, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να αναλάβει τις ευθύνες της.

Σε ανακοίνωση της Πέμπτης, το υπουργείο καταδίκασε τις πρόσφατες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σε συριακό έδαφος, χαρακτηρίζοντάς τες «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και «επίθεση κατά της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας». Παράλληλα, κάλεσε τους διεθνείς παράγοντες να πιέσουν το Ισραήλ ώστε να σταματήσει την κατοχή των συριακών εδαφών και να τηρήσει τη Συμφωνία Αποχώρησης του 1974.

• Η ίδια ανακοίνωση κατήγγειλε επίσης τον βομβαρδισμό μιας κλινικής της UNRWA στον καταυλισμό Τζαμπαλίγια, στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, που προκάλεσε τον θάνατο και τον τραυματισμό δεκάδων Παλαιστινίων. Η Αίγυπτος έκανε λόγο για «σκόπιμη στοχοποίηση» ιατρικών εγκαταστάσεων και προσωπικού των Ηνωμένων Εθνών, κατηγορώντας το Ισραήλ για περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου και ανθρωπιστικών αρχών.

Σε δεύτερη ανακοίνωση, το βράδυ της Τετάρτης, το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε την εισβολή του Ισραηλινού υπουργού Εθνικής Ασφάλειας στο τέμενος Αλ Άκσα, προειδοποιώντας ότι τέτοιες «προκλητικές και απερίσκεπτες ενέργειες» μπορεί να οδηγήσουν σε γενικευμένη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή.

Αιτίες της έντασης μεταξύ Καΐρου και Τελ Αβίβ

Η κλιμάκωση στις σχέσεις Αιγύπτου-Ισραήλ συνδέεται άμεσα με τον πόλεμο στη Γάζα, που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2023. Ο πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, πρέσβης Χουσεΐν Χαρίντι, χαρακτήρισε τη σημερινή κατάσταση «σοβαρή και κλιμακούμενη», επισημαίνοντας ότι οι επαναλαμβανόμενες ισραηλινές ενέργειες συνιστούν απειλή για την αιγυπτιακή και αραβική εθνική ασφάλεια.

• Ο πρώην πρέσβης Ράκα Αχμέντ Χασάν επιβεβαίωσε σε αραβικά μέσα την ύπαρξη «σιωπηλής έντασης» μεταξύ των δύο χωρών, η οποία, όπως είπε, αντανακλάται στη μείωση του επιπέδου διπλωματικής εκπροσώπησης. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Αίγυπτος έχει υποβαθμίσει τη διπλωματική της παρουσία στο Ισραήλ σε επίπεδο επιτετραμμένου, αντί για πρέσβη, ως αντίδραση στις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του Τελ Αβίβ.

Ο σύμβουλος του Κέντρου Πολιτικών και Στρατηγικών Μελετών της Al-Ahram, Αμρ Σομπάκι, εκτίμησε ότι η ένταση πηγάζει από την «έλλειψη σεβασμού του Ισραήλ προς τον ρόλο των διαμεσολαβητών, με επικεφαλής την Αίγυπτο». Όπως τόνισε, το Ισραήλ έχει παραβιάσει επανειλημμένα τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, ενώ η παρουσία του στον άξονα της Φιλαδέλφειας εγείρει ερωτήματα σχετικά με την τήρηση της ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Ο ρόλος της Αιγύπτου στη διαχείριση της έντασης

Ο Καλέντ Οκάσα, διευθυντής του Αιγυπτιακού Κέντρου Σκέψης και Στρατηγικών Μελετών, σημείωσε ότι η Αίγυπτος προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις ισραηλινές παραβιάσεις μέσω διπλωματικών πιέσεων και διεθνούς κινητοποίησης. Όπως είπε, το Κάιρο είχε επενδύσει σημαντικά στη διαμεσολάβηση για την εκεχειρία στη Γάζα, αλλά η έλλειψη δέσμευσης του Ισραήλ υπονόμευσε τη διαδικασία.

• Παράλληλα, επισήμανε ότι το Ισραήλ φαίνεται να επιδιώκει περαιτέρω κλιμάκωση στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, γεγονός που απειλεί την περιφερειακή σταθερότητα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Αίγυπτος δίνει προτεραιότητα στην αποκάλυψη αυτών των σχεδίων και στη διατήρηση της ειρήνης, χωρίς να εμπλακεί άμεσα σε αντιπαράθεση.

Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών αντανακλάται και στο θέμα της διέλευσης της Ράφα, καθώς Αίγυπτος και Ισραήλ αλληλοκατηγορούνται για την ευθύνη του κλεισίματος του συνοριακού περάσματος. Εντός αυτού του πλαισίου, η Αίγυπτος εκφράζει ανησυχία για πιθανή παραβίαση της ειρηνευτικής συμφωνίας από το Ισραήλ, ενώ το Τελ Αβίβ κατηγορεί το Κάιρο για στρατιωτική ενίσχυση στο Σινά.

Η στρατηγική της Αιγύπτου και ο ρόλος των ΗΠΑ

Παρά τις εντάσεις, η Αίγυπτος παραμένει δεσμευμένη στη διπλωματική οδό. Όπως τόνισε ο Χασάν, το Κάιρο επιδιώκει να ισορροπήσει ανάμεσα στην υπεράσπιση της εθνικής του ασφάλειας και στη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή.

«Η Αίγυπτος δεν θα παρασυρθεί από τις ισραηλινές προκλήσεις», δήλωσε ο Χαρίντι, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για ένα κράτος με θεσμούς που δεν επιθυμεί την όξυνση της αντιπαράθεσης.

• Ο Σομπάκι συμμερίζεται την άποψη ότι η ένταση θα παραμείνει κυρίως σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, χωρίς να λάβει στρατιωτικές διαστάσεις.

Την ίδια στιγμή, το Κάιρο ποντάρει στις ΗΠΑ ως βασικό διαμεσολαβητή, δεδομένης της επιρροής τους στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Οκάσα, η Ουάσινγκτον είναι «ο μόνος παράγοντας που μπορεί να περιορίσει τις ενέργειες του Τελ Αβίβ».

Εν κατακλείδι, η κλιμακούμενη ένταση μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ αποτελεί μέρος της ευρύτερης κρίσης στη Μέση Ανατολή, με το Κάιρο να επιδιώκει να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ μέσω διεθνών διαύλων, αποφεύγοντας όμως την άμεση αντιπαράθεση.