Επίσκεψη Φιντάν στο Παρίσι: Μια νέα σελίδα στις σχέσεις Τουρκίας-Γαλλίας;

Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, στη Γαλλία στις 2 Απριλίου αποτελεί κομβικό σημείο για τις διμερείς σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Σε μια περίοδο γεωπολιτικών αναταράξεων και εσωτερικών πολιτικών εντάσεων, η Άγκυρα και το Παρίσι επιχειρούν να διαμορφώσουν μια νέα ισορροπία στις μεταξύ τους σχέσεις. Από τα ζητήματα της Ουκρανίας και της Συρίας μέχρι τις διαφωνίες στην Ανατολική Μεσόγειο και το καθεστώς των γαλλικών σχολείων στην Τουρκία, η ατζέντα της συνάντησης είναι εκτενής και πολυδιάστατη. Η επίσκεψη πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερη συγκυρία, με δύο σημαντικά πολιτικά γεγονότα να σκιάζουν τη διπλωματική ατμόσφαιρα: τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, στην Τουρκία και την πολιτική απαγόρευση της ακροδεξιάς ηγέτιδας Μαρίν Λε Πεν στη Γαλλία.

Αυτές οι εσωτερικές εξελίξεις σε Άγκυρα και Παρίσι ενδέχεται να επηρεάσουν τον τόνο και την προοπτική των συνομιλιών, καθιστώντας το ταξίδι του Φιντάν ένα κρίσιμο τεστ για την αντοχή και το μέλλον των τουρκογαλλικών σχέσεων.

Διπλωματικός διάλογος και πολιτική ατμόσφαιρα

Η επίσκεψη του Φιντάν δεν είναι τυχαία ούτε αποσπασματική. Ο διάλογος μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας έχει ενταθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, με τους Προέδρους Ερντογάν και Μακρόν να επικοινωνούν τέσσερις φορές τηλεφωνικά από τον περασμένο Νοέμβριο, έπειτα από τη συνάντησή τους στην Ουγγαρία. Η πρόσφατη συμμετοχή του Τσεβντέτ Γιλμάζ στη σύνοδο κορυφής για την Ουκρανία στο Παρίσι, εκπροσωπώντας τον Ερντογάν, αποτελεί ένδειξη της αναβάθμισης των συνομιλιών. Ωστόσο, οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, ειδικά μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, ενδέχεται να ρίξουν σκιά στις διμερείς σχέσεις. Ο Μακρόν, σε μια ασυνήθιστα ευθεία δήλωση, επέκρινε τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, εκφράζοντας την ανησυχία του για τη σταθερότητα της χώρας.

Βέβαια πλέον υπάρχει μια αντίστοιχη περίπτωση στην Γαλλία με την ακροδεξιά Λε Πέν να καταδικάζεται από Γαλλικό δικαστήριο στο Παρίσι για υπεξαίρεση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απαγορεύοντας στη Μαρίν Λε Πεν να διεκδικήσει δημόσια αξιώματα για 5 χρόνια.

Γεωπολιτικές προκλήσεις και στρατηγικές διαφορές

Τουρκία και Γαλλία συχνά βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα σε καίρια διεθνή ζητήματα:

• Αφρική: Η Άγκυρα ενισχύει τη διπλωματική και στρατιωτική της επιρροή σε χώρες όπως η Λιβύη, προκαλώντας δυσαρέσκεια στο Παρίσι.
• Καύκασος: Η Γαλλία στηρίζει την Αρμενία, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει ένθερμα το Αζερμπαϊτζάν.
• Ρωσία – Ουκρανία: Η Γαλλία έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την ευρωπαϊκή αμυντική στρατηγική, ενώ η Τουρκία παίζει έναν ενδιάμεσο ρόλο μεταξύ Μόσχας και Κιέβου.
• Ανατολική Μεσόγειος: Οι στενές σχέσεις του Παρισιού με Αθήνα και Λευκωσία έχουν δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις με την Άγκυρα.

Παρ’ όλα αυτά, οι δύο χώρες αναγνωρίζουν ότι η συνεργασία σε συγκεκριμένους τομείς είναι απαραίτητη. Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και η ανάγκη της Γαλλίας για σταθερούς συμμάχους στη Μέση Ανατολή ωθούν και τις δύο πλευρές προς έναν ρεαλιστικό διάλογο.

Το ζήτημα των γαλλικών σχολείων στην Τουρκία

Ένα από τα πλέον ακανθώδη θέματα των συνομιλιών θα είναι το καθεστώς των γαλλικών σχολείων στην Τουρκία. Η Άγκυρα ζητά μερική εναρμόνιση των προγραμμάτων σπουδών και αυξημένη εποπτεία, ενώ παράλληλα επιδιώκει την ίδρυση τουρκικών σχολείων στη Γαλλία στη βάση της αμοιβαιότητας. Η άρνηση του Παρισιού να αποδεχθεί αυτό το αίτημα περιπλέκει την κατάσταση. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, οι Τούρκοι μαθητές ενδέχεται να μην μπορούν να εγγραφούν στα γαλλικά σχολεία στην Τουρκία, κάτι που θα μπορούσε να κλιμακώσει την ένταση.

Η Συρία και η καταπολέμηση του ISIS

Η Συρία αποτελεί ένα ακόμη σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών. Η Τουρκία και η Γαλλία έχουν αντίθετες απόψεις για τον ρόλο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), οι οποίες υποστηρίζονται από τη Γαλλία αλλά θεωρούνται τρομοκρατική οργάνωση από την Άγκυρα. Ο Fidan αναμένεται να τονίσει την ανάγκη για συντονισμένη δράση κατά του ISIS και να πιέσει τη Γαλλία να αλλάξει στάση στο θέμα των κουρδικών οργανώσεων στη Συρία.

Η σημασία της ευρωπαϊκής ασφάλειας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ

Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα βρεθεί και η θέση της Τουρκίας στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Το Παρίσι στηρίζει το σχήμα “27+4” (ΕΕ + Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία, Ισλανδία) για τη στρατηγική άμυνα της Ευρώπης, αλλά η Άγκυρα απαιτεί περισσότερη συμμετοχή στις αποφάσεις και άρση των αποκλεισμών της από την αμυντική βιομηχανία της ΕΕ.

Θα υπάρξει νέα δυναμική στις σχέσεις;

Η επίσκεψη του Φιντάν ενδέχεται να προετοιμάσει το έδαφος για μια επίσκεψη του Μακρόν στην Τουρκία το 2025, κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και χρόνια. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία ενδέχεται να μειώσουν τις πιθανότητες μιας τέτοιας επίσκεψης στο άμεσο μέλλον. Το Παρίσι παρακολουθεί στενά την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Άγκυρα και ο τρόπος που η Τουρκία θα διαχειριστεί τις διεθνείς αντιδράσεις στην υπόθεση Ιμάμογλου θα επηρεάσει σημαντικά την προσέγγιση του Μακρόν.

METEOR

Επίσης η Τουρκία έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την απόκτηση των πυραύλων αέρος-αέρος μακρού βεληνεκούς METEOR από τη Γαλλία, με στόχο την ενίσχυση των δυνατοτήτων της Πολεμικής της Αεροπορίας. Οι πύραυλοι METEOR, που αναπτύχθηκαν από την ευρωπαϊκή κοινοπραξία MBDA, είναι γνωστοί για την ικανότητά τους να εμπλέκουν εναέριους στόχους σε μεγάλες αποστάσεις με υψηλή ακρίβεια.

Ωστόσο, η προμήθεια αυτών των πυραύλων από τη Γαλλία προς την Τουρκία έχει αντιμετωπίσει προκλήσεις. Παρά την επιθυμία της Τουρκίας να ενισχύσει τις αμυντικές της ικανότητες μέσω της απόκτησης των METEOR, οι πολιτικές και στρατηγικές διαφορές μεταξύ των δύο χωρών έχουν επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις. Συγκεκριμένα, οι διαφωνίες σε θέματα όπως η Συρία, η Ανατολική Μεσόγειος και οι σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δημιουργήσει εντάσεις στις διμερείς σχέσεις, επηρεάζοντας πιθανώς και τις αμυντικές συμφωνίες.

Παρά τις προκλήσεις αυτές, η Τουρκία συνεχίζει να επιδιώκει την ενίσχυση των αμυντικών της δυνατοτήτων, είτε μέσω διεθνών συνεργασιών είτε μέσω εγχώριας ανάπτυξης οπλικών συστημάτων. Οι εξελίξεις στον τομέα αυτόν παρακολουθούνται στενά, καθώς επηρεάζουν την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων και τις διεθνείς σχέσεις.

Η επίσκεψη του Φιντάν αποτελεί δοκιμασία για το μέλλον των σχέσεων Τουρκίας-Γαλλίας. Είτε θα σηματοδοτήσει μια νέα περίοδο συνεργασίας και διαλόγου, είτε θα αναδείξει ακόμη περισσότερο τις διαφορές που χωρίζουν τις δύο χώρες. Το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα των δύο πλευρών να βρουν κοινό έδαφος στα καίρια γεωπολιτικά και διμερή ζητήματα.