Ανάλυση: Τι κρύβουν οι δηλώσεις Τραμπ για την πρόοδο στις ειρηνευτικές συζητήσεις για την Ουκρανία

Σε μια ημέρα δραματικών εξελίξεων, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έκανε μια σπάνια δημόσια επίδειξη δυσαρέσκειας και προς τις δύο πλευρές του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, απειλώντας ταυτόχρονα τον Βλαντίμιρ Πούτιν με καταστροφικές κυρώσεις και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι με οικονομικές συνέπειες. Οι εκρηκτικές δηλώσεις του, οι οποίες περιλάμβαναν και μια παράδοξη «εξομολόγηση» εμπιστοσύνης προς τον Ρώσο ηγέτη, δημιούργησαν νέες ερωτηματικά για το μέλλον των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων – και τον ρόλο της Ουάσινγκτον ως μεσολαβητή.

Σύμφωνα με το NBC News, ο Τραμπ δήλωσε ότι είναι «πολύ θυμωμένος» και «έξαλλος» με τον Πούτιν, λόγω της πρότασής του να εγκατασταθεί μια προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ στην Ουκρανία αντί της σημερινής κυβέρνησης. Η πρόταση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Τραμπ, ο οποίος απείλησε με νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας αν δεν επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία. 

«Αν δεν καταλήξουμε σε συμφωνία για τον τερματισμό της αιματοχυσίας, και αν αποφασίσω ότι φταίει η Ρωσία – και μπορεί να μην φταίει – αλλά αν το αποφασίσω, θα επιβάλω δασμούς σε όλο το ρωσικό πετρέλαιο» προειδοποίησε, προσθέτοντας ότι οι δασμοί αυτοί θα κυμαίνονται από 25% έως 50%. 

• Ωστόσο, στη συνέχεια ο Τραμπ άμβλυνε τη στάση του, δηλώνοντας ότι έχει «πολύ καλή σχέση» με τον Πούτιν και ότι ο θυμός του θα «διαλυθεί γρήγορα» αν ο Ρώσος πρόεδρος κάνει το σωστό. 

Παράλληλα, ο Τραμπ επιτέθηκε και στον Ζελένσκι, προειδοποιώντας τον για «μεγάλα προβλήματα» αν προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία για τα μέταλλα σπάνιων γαιών. 

«Τώρα λέει ότι θέλει να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους. Θέλει να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά δεν θα έπρεπε ποτέ να γίνει μέλος. Το καταλαβαίνει αυτό. Αν θέλει να επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία, θα έχει μεγάλο πρόβλημα», δήλωσε. 

• Μετά από αυτές τις δηλώσεις, τα ουκρανικά ομόλογα υποχώρησαν σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν για την πορεία των διαπραγματεύσεων και το ενδεχόμενο κατάρρευσης της ειρηνευτικής διαδικασίας. 

Είναι σαφές ότι οι απειλές διατυπώθηκαν στην πραγματικότητα για πρώτη φορά τις τελευταίες εβδομάδες. Πριν από αυτό, ο Τραμπ ήταν αρκετά θετικός για τον Πούτιν, τον Ζελένσκι και τις προοπτικές της ειρηνευτικής διαδικασίας. Ως εκ τούτου, η αλλαγή στον τόνο έγινε αντιληπτή από πολλούς ως ένα ακόμη σημάδι των αυξανόμενων προβλημάτων στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, τις οποίες ξεκίνησε ο Τραμπ.

Σύμφωνα με τους αναλυτές ο Τραμπ εξακολουθεί να θέλει να προσεγγίσει μια κατάπαυση του πυρός το συντομότερο δυνατό. Έχει ήδη αναγκάσει τις ουκρανικές αρχές να το πράξουν.

• Τώρα προσπαθεί να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία χρησιμοποιώντας τη μέθοδο «του καρότου και του μαστίγιου», δηλαδή απειλές για αυστηροποίηση των κυρώσεων αν η Μόσχα αρνηθεί να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός και υποσχέσεις για άρση τους αν το κάνει.

Ταυτόχρονα, ο Τραμπ ακολουθεί μια παράλληλη γραμμή, αλλά όχι λιγότερο σημαντική γι’ αυτόν – να εδραιώσει de facto τον έλεγχο της διαδικασίας της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης της Ουκρανίας μέσω της λεγόμενης «συμφωνίας για το υπέδαφος», η οποία θα παρέχει στους Αμερικανούς κατά προτεραιότητα δικαίωμα συμμετοχής σε επενδυτικά σχέδια, καθώς και το δικαίωμα να λαμβάνουν έσοδα από την ανάπτυξη του ουκρανικού υπεδάφους.

• Δεδομένου ότι ο Ζελένσκι προφανώς δεν θέλει να υπογράψει τη συμφωνία με αυτή τη μορφή, ο Τραμπ τον απειλεί με «μεγάλα προβλήματα». Είναι πιθανό, ωστόσο, εκτός από το «μαστίγιο» ο Τραμπ να έχει και ένα καρότο για τον Ζελένσκι, με τη μορφή ενός οικονομικού ή/και πολιτικού στοιχείου ως αντάλλαγμα για την υπογραφή της συμφωνίας. Ωστόσο, αν υπάρχει, δεν συζητείται δημοσίως.

Όσον αφορά τη Ρωσία, ακολουθεί επίσης την ίδια παλιά γραμμή, θέτοντας την άρση των κυρώσεων κατά των ρωσικών εξαγωγών γεωργικών προϊόντων με αντάλλαγμα την κατάπαυση του πυρός στη θάλασσα ως προϋπόθεση για περαιτέρω κίνηση προς την κατεύθυνση της πλήρους κατάπαυσης του πυρός, με ταυτόχρονη άρση άλλων κυρώσεων ή μέρους αυτών.

Εκτός από τις κυρώσεις, το Κρεμλίνο έχει και άλλες απαιτήσεις – εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, επίσημη αναγνώριση του ρωσικού καθεστώτος των κατεχόμενων εδαφών και αλλαγές στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας.

• Αν και δεν είναι πολύ ξεκάθαρο ποια θα είναι η αντίδραση της Ρωσίας εάν δεν αρθούν οι κυρώσεις στα αγροτικά προϊόντα και δεν ικανοποιηθούν άλλα αιτήματα – αν η Μόσχα θα παγώσει τις διαπραγματεύσεις ή θα συμφωνήσει σε μια πλήρη κατάπαυση του πυρός, συνδέοντάς την με την άρση των κυρώσεων ή άλλους όρους που μπορούν να εκπληρώσουν οι ΗΠΑ.

Οι ουκρανικές αρχές, όπως και προηγουμένως, ελπίζουν ότι το Κρεμλίνο θα αρνηθεί την κατάπαυση του πυρός και ο Τραμπ θα επιβάλει σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε αντίποινα. Ελπίζουν επίσης να «παρακάμψουν» με κάποιο τρόπο τη συμφωνία για το υπέδαφος, ώστε να μην τσακωθούν με τον Τραμπ και να μην δώσουν πραγματικά τίποτα στους Αμερικανούς.

Ένα ξεχωριστό καθήκον για τον Ζελένσκι είναι να λάβει εγγυήσεις από τον Τραμπ ότι θα παραμείνει στην εξουσία μετά το τέλος του πολέμου ή, τουλάχιστον, ότι οι Αμερικανοί θα κλείσουν το θέμα της ανάγκης για αλλαγή εξουσίας στην Ουκρανία.

Παρεμπιπτόντως, το γεγονός ότι ο Τραμπ εξοργίστηκε από τα λόγια του Πούτιν για την απροθυμία του να διαπραγματευτεί με τον Ζελένσκι ερμηνεύεται ήδη σε κύκλους προσκείμενους στην Ουκρανική Προεδρία ως το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον έχει «ποντάρει» στη διατήρηση του σημερινού προέδρου στην εξουσία.

• Ωστόσο, υπάρχει και μια εναλλακτική εκδοχή ότι η δήλωση του Τραμπ είναι απλώς δημόσιες σχέσεις για να παρακινήσει τον Ζελένσκι να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά. Ή μιλάμε ακόμη και για ένα κοινό παιχνίδι του Τραμπ και του Πούτιν στο «καλός μπάτσος, κακός μπάτσος» για να επηρεάσουν τον Ζελένσκι στις απαραίτητες αποφάσεις.

Ως εκ τούτου, η κατάσταση βρίσκεται περίπου στο προηγούμενο σημείο της διαπραγμάτευσης καθώς κάθε μία από τις τρεις πλευρές έχει τις δικές της απαιτήσεις η μία προς την άλλη, οι οποίες, συχνά, δεν συμπίπτουν ριζικά. Και οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν αν υπάρχει η δυνατότητα να βρεθεί κάποιο σημείο επαφής σε αυτό το τρίγωνο, ώστε να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός.