Πρέπει να πηγαίνουν στη φυλακή τα παιδιά; Το συγκλονιστικό παράδειγμα της Συνηγόρου του Παιδιού

Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα τα τελευταία δύο, το αστυνομικό δελτίο κατακλύζεται από ειδήσεις επιθέσεων ανηλίκων σε συνομιλήκους τους είτε εντός των σχολικών συγκροτημάτων είτε εκτός. Μάλιστα, όπως έχει καταγραφεί, κάποιες από αυτές τις επιθέσεις χαρακτηρίστηκαν από αγριότητα.

Εξαιτιάς αυτού, έχει ανοίξει μία δημόσια συζήτηση για το ποιοι πρέπει να είναι οι κανόνες σωφρονισμού σε εφήβους και έφηβες που παραβατούν και επίσης αν παιδιά, θα πρέπει να παιρνούν, το κατώφλι των φυλακών.

Οι θιασώτες της “σκληρής” άποψης υποστηρίζουν ότι και τα παιδιά, όταν συλλαμβάνονται να έχουν διαπράξει αδικήματα, θα πρέπει να πορεύονται το δρόμο των ενηλίκων παραβατών. Φυλακή, σωφρονισμός και προσπάθεια επανένταξης στο κοινωνικό σύνολο. Ο διάχυτος ποινικός λαϊκισμός στην κοινωνία ευνοεί τέτοιες απόψεις οι οποίες τείνουν να γίνουν πλειοψηφικές.

Η πιο προοδευτική και επιστημονική προσέγγιση στο ζήτημα αναφέρει όμως ότι η κοινωνία δεν έχει να κερδίσει τίποτα το ιδιαίτερο από τον εγκλεισμό των εφήβων στις φυλακές της χώρας.

• Πρώτον γιατί, όπως έχει καταγραφεί, ο εγκλεισμός είναι πιθανό να έχει ως συνέπεια περισσότερη παραβατικότητα όταν ο νεαρός κρατούμενος αποφυλακιστεί.
• Και δεύτερον γιατί οι συνθήκες στις φυλακές ανηλίκων της χώρας είναι απλά άθλιες.  Μόνο τα κατά τόπους σχολεία των φυλακών αυτών πασχίζουν να αλλάξουν την αναπόδραστη μοίρα των νεαρών κρατουμένων αλλά δεν τα καταφέρνουν πάντα.

Πρόσφατα, η Συνήγορος του Παιδιού Θεώνη Κουφονικολάκου ανήρτησε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον video στο tik-tok από εκδήλωση του Mad Tv. Η κυρία Κουφονικολάκου ενημερωσε για τις συνθήκες κράτησης των ανήλικων χρησιμοποιώντας μάλιστα και παραδείγματα που η ίδια έχει καταγράψει στις κατά καιρούς επισκέψεις της στις φυλακές:

@madtv #MadForum2025 | Η κα Θεώνη Κουφονικολάκου, Συνήγορος του Παιδιού μίλησε για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές ανηλίκων & πως το βιώνουν τα παιδιά. Αναφέρθηκε επίσης στην ιδιαίτερη σημασία του «ΜΕΚ» tattoo. #Youth #Society #Entertainment_Industry #fyp ♬ original sound – Mad TV

Tα περισσότερα εκ των σχολίων που δέχθηκε η κα Κουφονικολάκου για το εν λόγω video βρέθηκαν στην κατεύθυνση του ποινικού λαϊκισμού.

Γι’ αυτό και η Συνήγορος επανήλθε με νέα ανάρτησή της η οποία έδωσε αναλυτικές εξηγήσεις για όσα έθιξε ρίχνοντας περισσότερο φως στο πολύ “καυτό” ζήτημα:

Η ανάρτηση έχει ως εξής:

• Για τον Συνήγορο δεν υπάρχουν επικίνδυνα παιδιά αλλά ΜΟΝΟ παιδιά σε κίνδυνο. Πρώτιστο μέλημά μας πρέπει είναι η εξατομικευμένη αξιολόγηση των αναγκών τους, η στάθμιση των κινδύνων που διατρέχουν και η προάσπιση του συμφέροντός τους με βάση και τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
• Οι φυλακές ανηλίκων είναι σε άθλια κατάσταση και εξάλλου ο περιορισμός της ελευθερίας των παιδιών οδηγεί σε μεγάλο ποσοστό στην υποτροπή (άρα τι κερδίζουμε στην πράξη;).
• Ο στιγματισμός των παιδιών οδηγεί συχνά στην περιθωριοποίησή τους και τον εγκλωβισμό τους σε μια ζωή μηδενικών προσδοκιών ναρκοθετώντας την κοινωνική τους επανένταξη.
• Η χώρα δεν διαθέτει επαρκώς στελεχωμένες και εξοπλισμένες με πρωτόκολλα ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες για την πρόληψη της παραβατικότητας ούτε βέβαια υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα (μονάδες μέριμνας δεν δημιουργήθηκαν ποτέ), ενώ επίσης οι επιμελητές ανηλίκων εδώ και καιρό κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ως προς την υποστελέχωσή τους.
• Ο ηθικός πανικός που είναι διάχυτος αυτή τη στιγμή δεν μας βοηθάει να δούμε με νηφαλιότητα την κατάσταση και τις ανάγκες των παιδιών στη χώρα”.

Συμπέρασμα: Η πολιτική αντιμετώπισης της παιδικής και εφηβικής “παραβατικότητας” (σε εισαγωγικά το ουσιαστικό) θα πρέπει να μπει σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο εντοπίζοντας το πρόβλημα κυρίως στο οικογενειακό περιβάλλον του κάθε παιδιού και στον τρόπο με τον οποίο αυτό μεγάλωσε.

Στον τρόπο, επίσης, με τον οποίο το σχολείο επιχειρεί να προσεγγίσει αυτά τα παιδιά χωρίς να υπάρχουν πολλές φορές στα σχολεία οι σχετικοί επιστήμονες που θα χειριστούν με προσοχή και επαγγελματική επάρκεια τις καταστάσεις.

Το στίγμα της φυλακής φαίνεται ότι δεν βοηθά τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τους δαίμονές τους. Αντιθέτως τα οδηγεί πιο βαθιά στο κοινωνικό περιθώριο ως ενήλικούς. Αυτό θέλουμε;