Ανάλυση: Πού οφείλεται η στροφή Νετανιάχου προς την ευρωπαϊκή ακροδεξιά με αντισημιτικές θέσεις

Για δεκαετίες, το Ισραήλ διατηρούσε μια σταθερή πολιτική αποστασιοποίησης από την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, καταδικάζοντας κόμματα με εθνικιστικές και αυταρχικές τάσεις. Ωστόσο, υπό την ηγεσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου, αυτή η πολιτική εγκαταλείφθηκε σταδιακά, με το Λικούντ, του οποίου ηγείται, να οικοδομεί στενές σχέσεις με ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης και αυταρχικούς ηγέτες, μετατρέποντας την ακροδεξιά σε στρατηγικό εργαλείο διπλωματίας. Η είσοδος του Λικούντ ως κόμματος παρατηρητή στη συμμαχία των “Πατριωτών της Ευρώπης” αποτελεί την τελευταία από μια σειρά κινήσεων που επιβεβαιώνουν αυτή τη στρατηγική στροφή.

Κοινή συνισταμένη ο ισχυρισμός ότι το Ισλάμ είναι ο κοινός εχθρός τόσο της Ευρώπης όσο και του Ισραήλ.

Από την Απόρριψη στην Προσέγγιση της Ακροδεξιάς

Τον Ιανουάριο του 2000, η τότε κυβέρνηση του Ισραήλ ανακάλεσε τον πρέσβη της από τη Βιέννη σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συμμετοχή του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας του Γεργκ Χάιντερ στην αυστριακή κυβέρνηση. Για χρόνια, παρόμοια στάση τηρήθηκε έναντι άλλων ακροδεξιών κομμάτων, λόγω των ιστορικών τους συνδέσεων με τον αντισημιτισμό και τον ναζισμό. Ωστόσο, αυτή η πολιτική ανατράπηκε από τον Νετανιάχου, ο οποίος επιδίωξε στενότερες σχέσεις με κόμματα που υποστηρίζουν σκληρές αντιμεταναστευτικές πολιτικές και εθνικιστικές θέσεις.

• Η αλλαγή αυτή βασίζεται στη στρατηγική αξιοποίησης της ακροδεξιάς ως μοχλού πίεσης απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία υιοθετεί όλο και πιο επικριτική στάση έναντι της πολιτικής του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη.

Κόμματα όπως το Εθνικό Ράλι της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, το Vox στην Ισπανία και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) θεωρούνται πλέον πολύτιμοι σύμμαχοι στην προσπάθεια του Νετανιάχου να αποκτήσει επιρροή στις ευρωπαϊκές αποφάσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι όταν το 2024, η Ισπανία (υπό τον Σάντσεθ) ανακοίνωσε την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους, λίγες εβδομάδες πριν, ο ηγέτης του Vox, Σαντιάγο Αμπασκάλ, επισκέφθηκε το Ισραήλ και υποστήριξε δημόσια τον πόλεμο στη Γάζα.

Η Συνεργασία με Αυταρχικούς Ηγέτες στην Ευρώπη

Ο Νετανιάχου έχει επίσης καλλιεργήσει στενές σχέσεις με ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα του. Παρά την αντίθεση της εβραϊκής κοινότητας της Ουγγαρίας στον Όρμπαν λόγω της ρητορικής του ενάντια στον Τζορτζ Σόρος – που θεωρείται από πολλούς αντισημιτική – ο Νετανιάχου διατήρησε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας μαζί του.

• Αντίστοιχα, το Ισραήλ έχει επιδιώξει σχέσεις με το AUR (Συμμαχία για την Ενότητα των Ρουμάνων), ένα υπερεθνικιστικό κόμμα που αντιτίθεται στη μουσουλμανική μετανάστευση. Ο υπουργός Διασποράς του Ισραήλ, Αμικάι Τσικλί, επικοινώνησε προσωπικά με τον πρώην ηγέτη του AUR, Καλίν Γκεοργκέσκου, ο οποίος είχε εκφράσει θετικές απόψεις για το καθεστώς του Ίον Αντονέσκου, του Ρουμάνου ηγέτη που συνεργάστηκε με τη ναζιστική Γερμανία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Παρόμοιες επαφές έχουν σημειωθεί και με τον Ολλανδό ακροδεξιό ηγέτη Γκέρτ Βίλντερς, ο οποίος έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Ισραήλ και έχει ζητήσει την απαγόρευση του Ισλάμ στις Κάτω Χώρες.

Ο ρόλος των ισραηλινών εποίκων στη Διπλωματία με την Ακροδεξιά

Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει αυτή τη στροφή είναι η επιρροή των Ισραηλινών εποίκων στη Δυτική Όχθη. Ο Γιόσι Ντάγκαν, ισχυρό στέλεχος του κινήματος των εποίκων και σύμμαχος της κυβέρνησης Νετανιάχου, έχει οργανώσει συναντήσεις με εκπροσώπους της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, συμπεριλαμβανομένων ηγετών του AfD.

Αν και το AfD έχει βαθιές ρίζες στον μεταπολεμικό γερμανικό εθνικισμό και περιλαμβάνει στελέχη που έχουν εκφράσει αμφιλεγόμενες απόψεις για το Ολοκαύτωμα, η στήριξή του στους ισραηλινούς εποικισμούς φαίνεται να το καθιστά αποδεκτό συνομιλητή για την κυβέρνηση Νετανιάχου.

Η Συμμαχία των “Πατριωτών της Ευρώπης” και το Ισραήλ ως Παρατηρητής

Η πιο πρόσφατη εξέλιξη στη στρατηγική αυτή ήταν η απόφαση του Λικούντ να ενταχθεί ως κόμμα παρατηρητής στην ακροδεξιά συμμαχία “Πατριώτες της Ευρώπης”.

• Η ομάδα αυτή, η οποία αποτελείται από εθνικιστικά κόμματα που τάσσονται κατά της μετανάστευσης και της ΕΕ, φαίνεται να προσφέρει στο Ισραήλ έναν νέο διπλωματικό μηχανισμό για την άσκηση πίεσης στις Βρυξέλλες.

Παράλληλα, η κίνηση αυτή εδραιώνει την εικόνα του Ισραήλ ως συμμάχου των συντηρητικών και εθνικιστικών δυνάμεων της Ευρώπης.

• Βεβαίως η ίδια ιστορία εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ, όπου ο Νετανιάχου δίνει προτεραιότητα στη συμμαχία του με τους ευαγγελικούς χριστιανοσιωνιστές έναντι των μακροχρόνιων δεσμών του με τους Αμερικανοεβραίους ηγέτες καθώς οι Ευαγγελιστές βλέπουν το Ισραήλ όχι ως εβραϊκή πατρίδα, αλλά ως προφητικό εργαλείο για τις αποκαλυπτικές τους φαντασιώσεις.

Αντιδράσεις και Προοπτικές

Η συνεργασία του Ισραήλ με ακροδεξιά κόμματα και αυταρχικούς ηγέτες έχει προκαλέσει αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Στο Ισραήλ, η αντιπολίτευση, με επικεφαλής τον Γιαΐρ Λαπίντ, έχει εκφράσει ανησυχία για τη σύνδεση της χώρας με δυνάμεις που στο παρελθόν είχαν εκφράσει αντισημιτικές θέσεις.

• Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις στενές σχέσεις του Ισραήλ με κόμματα που προωθούν εθνοκεντρικές πολιτικές και αμφισβητούν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Η στρατηγική του Νετανιάχου αποτελεί μια απόπειρα επαναπροσδιορισμού των συμμαχιών του Ισραήλ σε μια εποχή γεωπολιτικών αλλαγών.

Αν και προσφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη στη διπλωματική σκακιέρα, ενέχει κινδύνους για τη μακροπρόθεσμη σχέση του Ισραήλ με την Ευρώπη και τη σταθερότητα της διεθνούς του εικόνας.