Ανάλυση: Γιατί Μακρόν και Στάρμερ δεν έπεισαν τους ευρωπαίους “πρόθυμους” για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία

Η σύνοδος κορυφής του Παρισιού, που συγκέντρωσε κορυφαίους ευρωπαίους και ατλαντικούς ηγέτες, είχε ως βασικό στόχο τη στήριξη της Ουκρανίας και τη συζήτηση για τις εγγυήσεις ασφαλείας που θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια νέα ρωσική επίθεση μετά από μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε η πρόταση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής δύναμης που θα αναπτυχθεί στο ουκρανικό έδαφος, χωρίς όμως να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων. Ωστόσο, η έλλειψη συναίνεσης μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και η απουσία ξεκάθαρης στάσης από τις ΗΠΑ καθιστούν το εγχείρημα αβέβαιο. Ενώ η Γαλλία και η Βρετανία ηγούνται της πρωτοβουλίας, η Γερμανία και η Ιταλία διατηρούν επιφυλάξεις, ενώ η Ρωσία απορρίπτει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή στρατιωτική παρουσία στην Ουκρανία.

Το Παρίσι και το Λονδίνο επιμένουν ότι η αποστολή της δύναμης θα είναι καθαρά αποτρεπτική, όμως τα κράτη-μέλη της ΕΕ εμφανίζονται διχασμένα, κυρίως λόγω της αβεβαιότητας γύρω από τον ρόλο των ΗΠΑ, τη χρηματοδότηση και τη στρατηγική της αποστολής. 

Τα προβλήματα του σχηματισμού μιας ευρωπαϊκής δύναμης 

Το ζήτημα της ευρωπαϊκής δύναμης κυριάρχησε στις συζητήσεις της συνόδου, με τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Κιρ Στάρμερ να μην καταφέρνουν να εξασφαλίσουν την ευρεία συναίνεση που επιδίωκαν.

Ο Γάλλος πρόεδρος αναγνώρισε ότι δεν υπήρξε ομοφωνία, αλλά τόνισε ότι η Γαλλία και η Βρετανία θα συνεχίσουν να εργάζονται για τη δημιουργία μιας «δύναμης εγγύησης» με τη συμβολή ορισμένων χωρών που δεν κατονομάστηκαν. 

Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αναλάβει ηγετικό ρόλο στο ουκρανικό ζήτημα, δεδομένου ότι είναι οι μοναδικές πυρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης και θεωρούν ότι η ασφάλεια της Ουκρανίας συνδέεται άμεσα με τη σταθερότητα της ηπείρου.

Ωστόσο, πολλές χώρες δεν φαίνονται διατεθειμένες να στηρίξουν την πρωτοβουλία, κυρίως λόγω της ρωσικής αντίδρασης, της αβεβαιότητας για τη στάση των ΗΠΑ και της έλλειψης σαφούς αποστολής για τη δύναμη. 

Εμπόδια και αβεβαιότητες 

Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζονται επιφυλακτικές για τη συμμετοχή τους σε μια τέτοια αποστολή.

Οι βασικοί λόγοι είναι: 

1. Η ρωσική αντίθεση: Η Μόσχα έχει απορρίψει κατηγορηματικά την παρουσία οποιασδήποτε ευρωπαϊκής ή ατλαντικής δύναμης στο ουκρανικό έδαφος, ακόμα και αν αυτή δεν φέρει τη σημαία του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ. 

2. Η στάση των ΗΠΑ: Πολλές χώρες επιθυμούν αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας πριν δεσμευτούν, αλλά η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει δώσει σαφείς απαντήσεις. 

3. Η ασάφεια της αποστολής: Δεν υπάρχει ξεκάθαρος ορισμός για τον ρόλο της δύναμης, τη διάρκεια της ανάπτυξής της και την ιεραρχική της δομή. 

4. Οικονομικοί και στρατιωτικοί περιορισμοί: Πολλές χώρες έχουν μειώσει τις στρατιωτικές τους δαπάνες και δεν διαθέτουν τους πόρους για να συνεισφέρουν σε μια τέτοια δύναμη. 

Ο Μακρόν φέρεται να είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ πριν από τη σύνοδο, αλλά δεν είναι σαφές αν υπήρξε κάποια αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ. 

Άρνηση άρσης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας 

Παράλληλα με τη συζήτηση για την αποστολή ευρωπαϊκής δύναμης, οι ευρωπαίοι ηγέτες επανεπιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Παρόλο που στη σύνοδο συζητήθηκαν οι πρόσφατες συμφωνίες που επετεύχθησαν στη Σαουδική Αραβία για την αποκλιμάκωση της έντασης στη Μαύρη Θάλασσα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξακολουθούν να αμφισβητούν τις προθέσεις της Μόσχας.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, τόνισε ότι η διατήρηση των κυρώσεων είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της Ουκρανίας. 

Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι επανέλαβε το αίτημά του για κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη, συνολικής αξίας 235 δισ. ευρώ, ώστε να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας. Ωστόσο, χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία αντιτίθενται σε αυτό, φοβούμενες ότι θα πλήξει την αξιοπιστία των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών. 

Ειρηνευτική ή πολεμική δύναμη; 

Οι δηλώσεις του Μακρόν την παραμονή της συνόδου ενίσχυσαν τις αμφιβολίες γύρω από τον πραγματικό ρόλο της ευρωπαϊκής δύναμης.

Ο Γάλλος πρόεδρος υποστήριξε ότι η αποστολή δεν θα είναι μάχιμη, αλλά προειδοποίησε πως αν οι στρατιώτες της βρεθούν υπό επίθεση, θα έχουν το δικαίωμα να απαντήσουν.

Αυτό εγείρει ερωτήματα για το αν η ευρωπαϊκή δύναμη θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μια άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία. 

Η γερμανική και ιταλική στάση 

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος ηγείται μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης ενόψει της διαδοχής του από τον Φρίντριχ Μερτς, εξέφρασε τις επιφυλάξεις της χώρας του.

Δήλωσε ότι δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το αν και πώς θα σχηματιστεί αυτή η δύναμη και υποστήριξε ότι το Βερολίνο επικεντρώνεται στην ενίσχυση των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων, κάτι που θεωρεί πιο αποτελεσματικό. 

• Αντίστοιχα, η Ιταλία αντιτίθεται στην αποστολή στρατευμάτων, ενώ η Πολωνία φαίνεται διατεθειμένη να συμμετάσχει μόνο αν υπάρξουν εγγυήσεις από τις ΗΠΑ. 

Η σύνοδος του Παρισιού ανέδειξε για ακόμα μία φορά τις διαφωνίες εντός της ΕΕ σχετικά με τη στρατηγική υποστήριξης της Ουκρανίας. Παρά την επιμονή του Μακρόν και του Στάρμερ, η έλλειψη συναίνεσης, οι επιφυλάξεις της Γερμανίας και της Ιταλίας, καθώς και η αβεβαιότητα γύρω από τη στάση των ΗΠΑ, καθιστούν δύσκολη την υλοποίηση του σχεδίου για μια ευρωπαϊκή στρατιωτική αποστολή. Η Δύση προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη στήριξη της Ουκρανίας και στην αποφυγή μιας άμεσης στρατιωτικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, όμως προς το παρόν, το μέλλον των «δυνάμεων εγγύησης» παραμένει αβέβαιο.