Φυματίωση: Εκατομμύρια άνθρωποι χάνονται κάθε χρόνο από μια ιάσιμη ασθένεια που μπορεί να προληφθεί

Η φυματίωση, μια ασθένεια που ταλαιπώρησε την ανθρωπότητα για αιώνες, παραμένει σοβαρή παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία, με εκατομμύρια θύματα, κάθε χρόνο, ιδιαίτερα σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, παρά τις σημαντικές προόδους στην πρόληψη και τη θεραπεία.

Η παγκόσμια προσπάθεια εξάλειψης της νόσου

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει θέσει ως στόχο τον τερματισμό της επιδημίας φυματίωσης έως το 2030. Ωστόσο, η πρόοδος είναι αργή και απαιτούνται επείγουσες δράσεις για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας, τη βελτίωση της πρόσβασης στη διάγνωση και τη θεραπεία, και την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που συμβάλλουν στην εξάπλωση της φυματίωσης.

8,2 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με φυματίωση το 2023

Μάλιστα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για τη Φυματίωση του ΠΟΥ για το 2024, περίπου 8,2 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με φυματίωση το 2023, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί από το 1995. Αυτό αντιπροσωπεύει μια αύξηση από τα 7,5 εκατομμύρια κρούσματα που αναφέρθηκαν το 2022, καθιστώντας τη φυματίωση την κύρια μολυσματική ασθένεια που προκαλεί θανάτους, ξεπερνώντας ακόμη και την COVID-19.

Η φυματίωση, αυτός ο παλιός εχθρός

Η φυματίωση είναι μια μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από το βακτήριο Mycobacterium tuberculosis. Συνήθως, προσβάλλει τους πνεύμονες, αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα μέρη του σώματος, όπως οι λεμφαδένες, τα οστά και ο εγκέφαλος. Η φυματίωση μεταδίδεται μέσω του αέρα, όταν ένα άτομο με ενεργό φυματίωση στους πνεύμονες βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει, απελευθερώνοντας μικροσκοπικά σταγονίδια που περιέχουν το βακτήριο.

Συμπτώματα και διάγνωση

Τα συμπτώματα της ενεργού φυματίωσης περιλαμβάνουν επίμονο βήχα (που διαρκεί περισσότερο από τρεις εβδομάδες), πυρετό, νυχτερινούς ιδρώτες, απώλεια βάρους, κόπωση και πόνο στο στήθος. Η διάγνωση της φυματίωσης γίνεται μέσω διαφόρων εξετάσεων, όπως η δερματική δοκιμασία φυματίνης, η ακτινογραφία θώρακος και η εξέταση πτυέλων.

Θεραπεία και πρόληψη

Η θεραπεία της φυματίωσης διαρκεί συνήθως έξι μήνες και περιλαμβάνει τη λήψη συνδυασμού αντιβιοτικών. Η έγκαιρη διάγνωση και η ολοκλήρωση της θεραπείας είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή της εξάπλωσης της νόσου και την ανάπτυξη ανθεκτικών στα φάρμακα στελεχών φυματίωσης.

Η πρόληψη της φυματίωσης περιλαμβάνει τον εμβολιασμό με το εμβόλιο BCG, τον έλεγχο και τη θεραπεία της λανθάνουσας φυματίωσης (όταν το βακτήριο υπάρχει στο σώμα αλλά δεν προκαλεί συμπτώματα) και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και υγιεινής.

Νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η επιστημονική κοινότητα εργάζεται εντατικά για την ανάπτυξη νέων θεραπειών. Μια διεθνής κλινική δοκιμή εντόπισε τρία νέα ασφαλή και αποτελεσματικά φαρμακευτικά σχήματα για τη φυματίωση που είναι ανθεκτική στη ριφαμπίνη, με αποτελεσματικότητα έως και 90%. Αυτά τα σχήματα στοχεύουν στην αντικατάσταση της καθημερινής ενέσιμης θεραπείας με πιο φιλικές προς τον ασθενή επιλογές. ​

Επιπλέον, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του St Andrews παρουσίασαν μια νέα θεραπευτική αγωγή, που θα μπορούσε να συντομεύσει τη διάρκεια της θεραπείας έως και κατά δύο μήνες, ενδεχομένως σώζοντας εκατομμύρια ζωές. Η κλινική δοκιμή SimpliciTB αξιολόγησε το σχήμα BPaMZ, το οποίο αποτελείται από βεδακιλίνη, πρετομανίδη, μοξιφλοξασίνη και πυραζιναμίδη, δείχνοντας υψηλή αποτελεσματικότητα έναντι των βακτηρίων της φυματίωσης.

Γ. Πατούλης: «Η μάχη κατά της φυματίωσης δεν αφορά μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον!»

Στο μήνυμά του, ο Πρόεδρος του ΙΣΑ, Γ. Πατούλης, για την Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης, επισημαίνει πως, παρά την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, η φυματίωση παραμένει μια σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία, σε παγκόσμιο επίπεδο και δηλώνει:

«Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών τιμά τη σημερινή ημέρα και ενώνει τη φωνή του με την παγκόσμια ιατρική κοινότητα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας της φυματίωσης, ιδιαίτερα στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.

Στόχος πρέπει να είναι η εξάλειψη της φυματίωσης, μέσα από τη συνεχή επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας, την ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης και την προσβασιμότητα των ασθενών στις κατάλληλες δομές υγείας.

Η μάχη κατά της φυματίωσης δεν αφορά μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον!

Με υπευθυνότητα, επιστημονική τεκμηρίωση και συλλογική προσπάθεια, μπορούμε να διασφαλίσουμε μια κοινωνία με λιγότερα λοιμώδη νοσήματα και περισσότερη υγεία για όλους».

Η φυματίωση παραμένει μια σοβαρή απειλή, αλλά με την κατάλληλη δέσμευση και τις συντονισμένες προσπάθειες, μπορούμε να νικήσουμε αυτόν τον παλιό εχθρό και να δημιουργήσουμε έναν κόσμο χωρίς φυματίωση.