Δύση και δακρυγόνα “εξαφανίζουν” την τουρκική δημοκρατία- Αποκαλυπτικές αναλύσεις Bloomberg και Economist

Economist και Bloomberg αναλύουν τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία με τη σύλληψη και προφυλάκιση του Εκμέρ Ιμάμογλου. H Τουρκία πλησιάζει το σημείο καμπής απ’ όπου δεν θα υπάρχει επιστροφή στη Δημοκρατία, εκτιμά ο Economist ενώ το Bloomberg αναφέρει ότι η Δύση απασχολημένη με την ασφάλεια δίνει… χώρο στον Ερντογάν. Καταρχάς ο Economist αναφέρει πως ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης «θα περάσει μήνες, ίσως και χρόνια, στη φυλακή». Το δημοτικό συμβούλιο, όπου το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) διατηρεί την πλειοψηφία, θα εκλέξει έναν αναπληρωτή δήμαρχο στις 26 Μαρτίου.

«Εν μέσω των νεφών από τα δακρυγόνα, η τουρκική δημοκρατία χάνεται από το προσκήνιο», λέει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα.

Μέχρι σήμερα, πλήθη διαδηλωτών έχουν κατακλύσει τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης προς υποστήριξη του δημάρχου τους, ενώ χθες, οι εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη του προεδρικού υποψηφίου για τις εκλογές του 2028 μετατράπηκαν σε «ψήφο εμπιστοσύνης» στον διωκόμενο δήμαρχο», με πάνω από 14 εκατομμύρια πολίτες να ψηφίζουν υπέρ της υποψηφιότητας Ιμάμογλου.

«Η Τουρκία πλησιάζει το σημείο χωρίς επιστροφή. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνησή της αποτελούσε ακόμη αυτό που οι πολιτικοί επιστήμονες αποκαλούν ένα ανταγωνιστικό αυταρχικό καθεστώς: Παρότι ο πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ασκεί ανεξέλεγκτες εκτελεστικές εξουσίες και ελέγχει de facto τα δικαστήρια και τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, οι εκλογές στην Τουρκία παρέμειναν ως επί το πλείστον ελεύθερες. Ομως στις 19 Μαρτίου η αστυνομία συνέλαβε τον Ιμάμογλου, ο οποίος έχει αναδειχθεί ως ο ισχυρότερος αντίπαλος του Ερντογάν, μαζί με δεκάδες άλλους, συμπεριλαμβανομένων των κορυφαίων συμβούλων του και άλλων τοπικών αξιωματούχων. Αυτό που απομένει, πλησιάζει την απροκάλυπτη απολυταρχία» γράφει χαρακτηριστικά ο Economist.

Όπως σημειώνεται, ακόμη και αν ο Ιμάμογλου αφεθεί ελεύθερος πριν από τις προσεχείς εκλογές (που αναμένονται το 2028 ή νωρίτερα), θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα πιθανώς ανυπέρβλητο εμπόδιο, καθώς μία ημέρα πριν από τη σύλληψή του, οι αρχές ανακάλεσαν το πανεπιστημιακό του δίπλωμα.

Η εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, τον καθιστά ακατάλληλο για υποψηφιότητα, καθώς το αξίωμα του προέδρου είναι ανοικτό μόνο για πτυχιούχους. «Τόσο η αντιπολίτευση όσο και ανεξάρτητοι παρατηρητές λένε ότι η κίνηση αυτή ήταν καθαρά πολιτική. Λένε ότι το ίδιο ισχύει και για τις ποινικές κατηγορίες που έχουν απαγγελθεί σε βάρος του δημάρχου, οι οποίες περιλαμβάνουν υποκίνηση τρομοκρατικής οργάνωσης, διαφθορά και χειραγώγηση κρατικών διαγωνισμών» προσθέτει ο Economist.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Ερντογάν «πήρε ένα μεγάλο ρίσκο ποντάροντας στο ότι το όφελος από την απομάκρυνση ενός κορυφαίου αντιπάλου αξίζει το κόστος της αποδόμησης της δημοκρατίας της Τουρκίας».

«Τουλάχιστον έως έναν βαθμό μπορεί να έχει δίκιο: η αντίδραση της Ευρώπης ήταν υποτονική. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ελπίζουν στη συμμετοχή της Τουρκίας σε μια ειρηνευτική δύναμη μετά από μια κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και σε εναν διευρυμένο ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια γενικότερα. Η Αμερική, από την πλευρά της, δεν έχει αντιδράσει σχεδόν καθόλου», τονίζεται επίσης.

O Economist επικαλείται, μάλιστα, τις πληροφορίες πως ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο να ξεμπλοκάρει την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία.

«Ο Ερντογάν φιλοδοξεί να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο τον επόμενο μήνα. Δεδομένου ότι ο Τραμπ δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για τις παραβιάσεις των δημοκρατικών διαδικασιών, ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας μπορεί κάλλιστα να κλείσει τα εισιτήριά του», σχολιάζει αιχμηρά το δημοσίευμα.

Bloomberg: Χλιαρές οι αντιδράσεις στη Δύση

Και το Bloomberg σχολιάζει: “Με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη απασχολημένες με προκλήσεις ασφαλείας, ο Ερντογάν έχει πλασαριστεί ως βασικός διαμεσολαβητής από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική, και πέρα από μερικές χλιαρές ως επί το πλείστον ενστάσεις από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «έλαμψε διά της απουσίας της» η διεθνής κατακραυγή για την απόφαση χθες Κυριακή τουρκικού δικαστηρίου να οδηγηθεί στη φυλακή ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρεμ Ιμάμογλου εν αναμονή της δίκης του για «διαφθορά» και «τρομοκρατία».

Γαλλία και Γερμανία έκαναν λόγο για «οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας» στην Τουρκία, ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για «εσωτερικό ζήτημα», μολονότι αναλυτές και διεθνή ΜΜΕ καταγγέλλουν ως άνευ προηγουμένου την κίνηση του Ερντογάν να στείλει στη φυλακή έναν τέτοιου υψηλού προφίλ αντίπαλο, που εθεωρείτο ευρέως ικανός να τον νικήσει στις επόμενες εκλογές.

Ο Ερντογάν πιθανότατα εκτιμά ότι η ανερχόμενη στρατηγική σημασία της Τουρκίας υπερτερεί των δημοκρατικών της ελλείψεων. Είναι ένα στοίχημα που, μέχρι στιγμής, έχει αποδώσει πολιτικά – μολονότι οι επενδυτές ξεφορτώνονται τουρκικά περιουσιακά στοιχεία, σχολιάζει στην ανάλυσή του το ίδιο πρακτορείο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μεγαλώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από την Τουρκία, το διευρυνόμενο στρατιωτικό αποτύπωμα και οι αμυντικές δυνατότητες της οποίας την καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο, καθώς ο Τραμπ επανεξετάζει τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. «Το παγκόσμιο περιβάλλον είναι ανεκτικό έναντι του Ερντογάν, ικανότατου στο να διαβάζει το πνεύμα των καιρών», δήλωσε ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον. «Δεν περιμένω καμία ουσιαστική αντίδραση από την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ», πρόσθεσε.

Oι επόμενες προεδρικές εκλογές στην Τουρκία αναμένεται να διεξαχθούν το 2028, αλλά, βάσει του ισχύοντος Συντάγματος της Τουρκίας, ο ηλικίας 71 ετών Ερντογάν δεν μπορεί να κατεβεί ξανά υποψήφιος. Για να αλλάξει αυτό, το κόμμα του -το AKP- και οι σύμμαχοί του χρειάζονται κοινοβουλευτική πλειοψηφία, και σύμφωνα με παρατηρητές η καταστολή της αντιπολίτευσης και τα πρόσφατα ανοίγματα προς τους Κούρδους αυτονομιστές με στόχο τον τερματισμό των συγκρούσεων, σε αυτό ακριβώς αποσκοπούν.

«Αυτό που καθίσταται όλο και σαφέστερο είναι η προθυμία του Ερντογάν να οδηγήσει την Τουρκία προς την πλήρη απολυταρχία, απομακρύνοντάς την από το ανταγωνιστικό αυταρχικό μοντέλο που χαρακτήρισε τη διακυβέρνηση της χώρας την τελευταία δεκαετία», δήλωσε ο Βολφγκάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρος της συμβουλευτικής εταιρείας ανάλυσης πολιτικών κινδύνων Teneo.

• Ο Τραμπ διαπραγματεύεται κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, όπου ο Ερντογάν έχει προτείνει την αποστολή τουρκικών στρατευμάτων ως ειρηνευτική δύναμη. Η Τουρκία είναι μια από τις λιγοστές χώρες στις οποίες δεν αρνείται έναν τέτοιον ρόλο η Μόσχα, μολονότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν αντιδρά σθεναρά στην ανάπτυξη νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Παράλληλα, η Τουρκία έχει προτείνει στην Ουάσιγκτον να αναλάβει τη μάχη κατά του ISIS και να παράσχει σταθερότητα στη Συρία, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να εστιάσουν σε άλλες προτεραιότητες της εθνικής τους ασφάλειας την προσοχή τους, σημειώνει το Bloomberg.

Ο Ερντογάν ζήτησε επίσης, στη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας του με τον Τραμπ στις 16 Μαρτίου, άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στις τουρκικές αμυντικές βιομηχανίες. Πέραν τούτου, ο Ερντογάν, που επιδιώκει συνάντηση με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Απρίλιο, ζήτησε την επαναφορά της Άγκυρας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των μαχητικών F-35.

«Νομίζω ότι ο πρόεδρος είχε μια υπέροχη συζήτηση με τον Ερντογάν προ ημερών», δήλωσε την Παρασκευή ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, παραμερίζοντας τις ανησυχίες για τον αναβρασμό που προκαλεί στην Τουρκία η προφυλάκιση του Ιμάμογλου. «Υπάρχουν πολλά καλά, θετικά νέα που έρχονται τώρα από την Τουρκία ως αποτέλεσμα αυτής της συνομιλίας», πρόσθεσε.

Αυτή τη στιγμή, λέει το Bloomberg, οι επενδυτές ίσως είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να φρενάρει τα σχέδια του Ερντογάν.

Η αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές θέτει σε κίνδυνο τα οικονομικά κέρδη που αποκόμισε η Τουρκία μετά την επανεκλογή του Ερντογάν στα μέσα του 2023 και την επαναφορά του πρώην συμμάχου, Μεχμέτ Σιμσέκ, στο τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών.

• Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας αύξησε τα επιτόκια στο 50% -το υψηλότερο ποσοστό από το 2003, που ανέβηκε στην εξουσία ο Ερντογάν- και τα κράτησε σε αυτά τα επίπεδα για ικανό διάστημα, ώστε να συσσωρεύσει η Τουρκία συναλλαγματικά αποθέματα, που ήταν επί χρόνια στο κόκκινο.

Ο πληθωρισμός, που εξακολουθούσε να κυμαίνεται γύρω στο 40%, άρχισε να δείχνει τελικά κάποια σημάδια υποχώρησης, αφού οι ραγδαίες αυξήσεις των τιμών ώθησαν πολλούς Τούρκους στη φτώχεια και τους απομάκρυναν από το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν.

Αλλά, μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου την περασμένη εβδομάδα, το κόστος δανεισμού της Τουρκίας αυξήθηκε, οι μετοχές υποχώρησαν και η λίρα κατέγραψε απώλειες άνω του 3% ωθώντας την κεντρική τράπεζα να παρέμβει για να στηρίξει το εθνικό νόμισμα.

Σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Τσαγκαπτάι, «σε αυτή τη φάση, μόνον οι μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις και οι αγορές -ο μόνος παράγοντας αναφορικά με την Τουρκία που δεν ελέγχει ο Ερντογάν- μπορούν να πείσουν τον πρόεδρο της Τουρκίας να αλλάξει πορεία».