Σύνοδος Κορυφής: Eυρωομόλογο και τρίτες χώρες στην άμυνα-Σχέδιο για ευρωπαϊκό πυλώνα χωρίς ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ

Την ώρα που συζητείται σχέδιο αντικατατάστασης του αμερικανικού παράγοντα στην ευρωπαϊκή αμυντική θωράκιση, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες αρκετά κράτη-μέλη όπως η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία ζήτησαν επί της ουσίας την έκδοση ευρωομολόγων δηλ. τον κοινό δανεισμό για την παροχή επιχορηγήσεων όσον αφορά στην υλοποίηση του νέου περίφημου αμυντικού δόγματος με τον πακτωλό δισ. σε μορφή δανείων. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν επανέλαβε τη στήριξή του, όμως σημείωσε ότι η ιδέα δεν έχει τη συναίνεση των «27».

Αποκάλυψε στις δηλώσεις του μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι συζήτησε το ζήτημα με τον Φρίντριχ Μερτς κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο, αλλά ήταν «νωρίς να πει» εάν η γερμανική κυβέρνηση θα αποδεχθεί την πρόταση. Παρ’ όλα αυτά εμφανίστηκε βέβαιος ότι η συζήτηση κάποια στιγμή θα γίνει.

Παράλληλα η πρόεδρος της Κομισιόν κλήθηκε να εξηγήσει εάν από το σχέδιό της αποκλείονται αμυντικές εταιρείες τρίτων χωρών και συγκεκριμένα από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.

Η Φον ντερ Λάιεν εξήγησε στη συνέντευξη τύπου ότι «υπάρχουν διαφορετικές επιλογές» καθώς και τι σημαίνουν τα νέα χρηματοδοτικά «εργαλεία», που προτείνονται.

«Εχουμε δύο δυνατότητες χρηματοδοτικές: η πρώτη είναι η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Σε επίπεδο κρατών μελών έχουν περισσότερο δημοσιονομικό «χώρο» και με αυτόν θα πρέπει να επενδύσουν στην άμυνα αλλά το πώς θα επενδύσουν στην άμυνα είναι δική τους απόφαση».

«Πρόκειται για ένα ποσό που μπορεί να φθάσει τα 650 δισ. για τα επόμενα τέσσερα χρόνια με την υπόθεση ότι σε μέσο όρο κάθε κράτος μέλος θα αυξήσει τις αμυντικές του δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ. Επομένως, αυτό είναι τεράστιο» είπε χαρακτηριστικά.

Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη επιλογή, το πρόγραμμα SAFE για τα δάνεια, που θα προσφέρει η Κομισιόν στα κράτη-μέλη από χρήματα που θα λάβει από τις κεφαλαιαγορές, η Φον ντερ Λάιεν εξήγησε ότι «θα πρέπει να δοθούν σε επενδύσεις με κοινό τρόπο στην ευρωπαϊκή αμυντική παραγωγή», για να προσθέσει ότι «είναι ύψιστης σημασίας να ισχυροποιήσουμε την ευρωπαϊκή βιομηχανική βάση».

Οπως τόνισε «υπάρχουν, λοιπόν, δυνατότητες συμμετοχής (σ.σ. εταιρειών τρίτων χωρών) εάν δει κανείς τα προϊόντα, υπάρχει ο κανόνας 65% και 35%, που σημαίνει ότι 65% θα πρέπει να προορίζεται σε ευρωπαϊκό, τοπικό περιεχόμενο, 35% μπορεί να έρθει από αλλού και δίνουμε έτσι τη δυνατότητα συμμετοχής». «Και υπάρχει και μια ακόμα εάν πρόκειται για συνδεδεμένη χώρα (associate country), εάν υπάρχει εταιρική σχέση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Εκεί δεν υπάρχουν περιορισμοί του κανόνα 35%, αλλά ευρύτερης συμμετοχής σε ένα προϊόν».

Και σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις που βρίσκονται στην Ευρώπη, αλλά δεν ανήκουν σε Ευρωπαίους, καθώς μπορεί να είναι θυγατρικές, όπως είπε, διαφορετικών εταιρειών με έδρα την Ε.Ε «καθώς υπάρχουν δισεκατομμύρια ευρώ που θα δαπανηθούν και θέλουμε αύξηση των επενδύσεων, που θα αποφέρουν καλές θέσεις εργασίας και θα φέρουν καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη και αυτό πρέπει να γίνει στην Ε.Ε». Διευκρίνισε παράλληλα ότι «η Ουκρανία περιλαμβάνεται σε όλες αυτές τις δυνατότητες όπως και η Νορβηγία ως χώρα ΕΟΧ που ανήκει στον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο».

Ισπανία και Ιταλία φαίνεται ότι απορρίπτουν τον όρο περί «επανεξοπλισμού της Ευρώπης» (ReArm Europe) με τον Ισπανό πρωθυπουργό να αναφέρει ότι «αντανακλά μια ελλιπή προσέγγιση». «Η άμυνα μπορεί να γίνει κατανοητή υπό μια πιο ευρεία έννοια της ασφάλειας» ανέφερε ο Πέδρο Σάντσεθ σε συνέντευξη Τύπου, μετά το Συμβούλιο, επαναλαμβάνοντας το αίτημά του να συμπεριληφθούν δαπάνες, που σχετίζονται με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της κλιματικής αλλαγής, των κυβερνοεπιθέσεων στο πλαίσιο των επενδύσεων σε θέματα ασφάλειας.

Κληθείσα να σχολιάσει τις αντιδράσεις Ισπανίας και Ιταλίας αλλά και το αίτημα του Ισπανού πρωθυπουργού, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η αρχική ιδέα ήταν «σχετικά περιορισμένη», αλλά έχει πλέον διευρυνθεί με την «ετοιμότητα 2030». Η πρόεδρος της Κομισιόν μίλησε για υποδομές, στρατιωτική κινητικότητα, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, τηλεπικοινωνίες και φυσικές καταστροφές ως τομείς, που θα καλυφθούν τελικά από το σχέδιό της «ετοιμότητα 2030».

Νέα τηλεδιάσκεψη με ηγέτες τρίτων χωρών διοργανώνουν σήμερα το απόγευμα η πρόεδρος της Κομισιόν και ο Αντόνιο Κόστα, προκειμένου να τους ενημερώσουν για τις συζητήσεις των «27» σχετικά με την Ουκρανία. Θα μετέχουν ηγέτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Τουρκία, Νορβηγία και Ισλανδία σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο.

Οι ηγέτες Νέας Ζηλανδίας, Ιαπωνίας, Καναδά και Αυστραλίας, που προσκλήθηκαν αυτή τη φορά, τελικά δεν θα μπορέσουν να μετέχουν, λόγω διαφορετικών ζωνών ώρας και προγραμμάτων, εξήγησε ο ίδιος αξιωματούχος.

FT: Το ευρωπαϊκό σχέδιο σε περίπτωση αποχώρησης Τραμπ από το ΝΑΤΟ

Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και οι Σκανδιναβοί είναι μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν στις ανεπίσημες αλλά δομημένες συζητήσεις, σύμφωνα με τέσσερις ευρωπαίους αξιωματούχους που συμμετείχαν και μίλησαν στους FT. Στόχος τους είναι να καταλήξουν σε ένα σχέδιο για να μεταφέρουν το οικονομικό και στρατιωτικό βάρος στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και να το παρουσιάσουν στις ΗΠΑ ενόψει της ετήσιας συνόδου κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ στη Χάγη τον Ιούνιο.

Η πρόταση θα περιλαμβάνει σταθερές δεσμεύσεις για την αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών και τη δημιουργία στρατιωτικής ισχύος, σε μια προσπάθεια να πειστεί ο Τραμπ να συμφωνήσει σε μια σταδιακή παράδοση που θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να επικεντρωθούν περισσότερο στην Ασία.

Χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο κινητοποιήθηκαν για να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες ή να επιταχύνουν τις ήδη προγραμματισμένες αυξήσεις μετά την εκλογή Τραμπ, ενώ η ΕΕ έχει αναπτύξει πρωτοβουλίες για τα κράτη μέλη της για να επιταχύνει τις αυξημένες στρατιωτικές επενδύσεις.

Εκτιμάται ότι θα χρειαστούν πέντε έως δέκα χρόνια από αυτές τις αυξημένες δαπάνες για να διευρυνθούν οι ευρωπαϊκές ικανότητες σε ένα επίπεδο όπου θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις περισσότερες αρμοδιότητες των ΗΠΑ, είπαν οι αξιωματούχοι, σύμφωνα με τους FT, χωρίς να περιλαμβάνεται το μέρος εκείνο της άμυνας που στηρίζεται στις πυρηνικές δυνάμεις των ΗΠΑ.

«Η αύξηση των δαπανών είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε: ο επιμερισμός του βάρους και η μετατόπιση του καντράν από την εξάρτηση των ΗΠΑ», είπε ένας από τους αξιωματούχους, υπογραμμίζοντας ότι είναι ένα μεγάλο και δύσκολο έργο.

• Ενώ οι αμερικανοί διπλωμάτες έχουν καθησυχάσει τους Ευρωπαίους ομολόγους τους ότι ο Τραμπ παραμένει προσηλωμένος στην ένταξη στο ΝΑΤΟ και στη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του Άρθρου 5, πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ανησυχούν ότι ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να αποφασίσει να περιορίσει γρήγορα τις στρατεύματα ή την ανάπτυξη εξοπλισμού ή να απεμπλακεί από τα κοινά καθήκοντα του ΝΑΤΟ.

Ορισμένες κυβερνήσεις, ωστόσο, δεν ήταν πρόθυμες να συμμετάσχουν στις συνομιλίες για τη μετατόπιση των βαρών, φοβούμενες μήπως αυτό κάνει τις τις ΗΠΑ να προχωρήσουν πιο γρήγορα, είπαν αξιωματούχοι που πιστεύουν ότι -παρά τη ρητορική που αναπτύσσει- ο Τραμπ δεν σκοπεύει να κάνει σημαντικές αλλαγές στην παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Άλλοι, όμως, αμφιβάλλουν ακόμη και για το εάν η αμερικανική κυβέρνηση θα συμφωνούσε έστω και σε μια δομημένη διαδικασία σταδιακής απομάκρυνσης, δεδομένων των αλλοπρόσαλλων συμπεριφορών του Τραμπ.

• Σύμφωνα με τους FT, αξιωματούχοι επισημαίνουν τις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, υπό την ηγεσία της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, για τη συγκρότηση ενός «συνασπισμού προθύμων» να υποστηρίξουν την Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία και να επενδύσουν στην ευρωπαϊκή άμυνα, ως ένδειξη του προσανατολισμού της Ευρώπης. Αυτές οι συζητήσεις μεταξύ περισσότερων από δώδεκα ευρωπαϊκών αμυντικών δυνάμεων δεν περιλαμβάνουν τις ΗΠΑ.

Ερωτηθείς τι σημαίνει ευρωπαϊκός πυλώνας εντός του ΝΑΤΟ και αν είναι εφικτός, ένας τρίτος ανώτερος δυτικός αξιωματούχος απάντησε: «Το βλέπουμε τώρα: το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία [για μια δύναμη καθησυχασμού για την Ουκρανία] χωρίς τους Αμερικανούς».

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ υποστηρίζουν ότι η διατήρηση της συμμαχίας με λιγότερη ή καθόλου εμπλοκή των ΗΠΑ είναι πολύ πιο απλή από τη δημιουργία μιας νέας δομής, δεδομένης της δυσκολίας αναδημιουργίας ή επαναδιαπραγμάτευσης των υπαρχόντων στρατιωτικών σχεδίων για την άμυνα της Ευρώπης, των στόχων και κανόνων δυνατοτήτων της, της δομής διοίκησης και του άρθρου 5.

Η βασική άμυνα της Ευρώπης θα απαιτεί πάντα το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ναυτικές δυνάμεις του Ατλαντικού, τους Σκανδιναβούς για τον Βορρά της και την Τουρκία για τη ΝΑ άμυνα, που εντάσσονται ήδη στο ΝΑΤΟ, είπαν αξιωματούχοι.