Το σύμπτωμα των προσωποπαγών κομμάτων και η δημοκρατία που ασθενεί

Για όσους δεν το έχουν πλήρως αντιληφθεί, όλες οι δημοσκοπήσεις τον τελευταίο καιρό δείχνουν μία σοβαρή αλλαγή στη δομή του πολιτικού συστήματος, όπως, τουλάχιστον, το γνωρίζαμε επί δεκαετίες: την μετακίνηση σημαντικής μερίδας του εκλογικού σώματος από τα κόμματα-παρατάξεις, ή κόμματα εξουσίας, σε προσωποπαγή σχήματα με σχετικά περιορισμένο εύρος πολιτικής ατζέντας, ακόμα και μονοθεματικό.

Για να προλάβουμε τυχόν αντιρρήσεις, ναι, αναμφίβολα, υπήρξαν και στο παρελθόν τέτοιοι κομματικοί κομήτες που στηρίχτηκαν στην “λάμψη” του αρχηγού, κατέπεσαν, όμως, με πάταγο κάθε φορά που ετίθετο το δίλημμα της διακυβέρνησης. Την περίοδο των μνημονίων, για παράδειγμα, ήταν το ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη, οι ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου, ή, αργότερα το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη.

Όλα τους, ωστόσο, πόρρω απέχουν από το να χαρακτηριστούν ακραιφνώς προσωποπαγή ή μονοθεματικά. Βασίστηκαν στο “άστρο” ή την αναγνωρισιμότητα του αρχηγού τους, όμως παρήγαγαν, και στελέχη που συνέχισαν την πολιτική διαδρομή τους μετακινούμενα σε άλλα κόμματα (Ν.Δ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ), και πολιτική ατζέντα που ενσωματώθηκε στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα.

Η “σχολή” ΛΑΟΣ, για παράδειγμα, μεταβλήθηκε σταδιακά σε δεξιά συνιστώσα της Ν.Δ, το κόμμα Θεοδωράκη τροφοδότησε “μεταγραφές” προς το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και τη Ν.Δ, οι ΑΝΕΛ μετακινήθηκαν σχεδόν μαζικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ και ούτω καθ’ εξής,

Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν. Σήμερα, δημοσκοπικά, κοινοβουλευτικά, ή με προοπτική εισόδου στην επόμενη Βουλή υπάρχουν: η Ελληνική Λύση (του Κυριάκου Βελόπουλου), η Πλεύση Ελευθερίας (της Ζωής Κωνσταντοπούλου), το Κι.ΔΗ (του Στέφανου Κασσελάκη), η Φωνή Λογικής (της Αφροδίτης Λατινοπούλου) και η Νίκη (του Δημήτρη Νατσιού). Αθροιστικά, στις μετρήσεις, πρόκειται για πάνω από το 30% του εκλογικού σώματος.

Παρότι ορισμένα από αυτά έχουν κατορθώσει να αναδείξουν (με θετικό ή αρνητικό τρόπο) κάποια στελέχη αναγνωρίσιμα, και ίσως μερικά απ΄ αυτά να μην είναι πλήρως μονοθεματικά, κατά βάση είναι προσωποπαγή και τα ονόματα των αρχηγών τους (παραπάνω στις παρενθέσεις) είναι αυτά που τα “φωτίζουν”.

Τι θα ήταν η Φωνή Λογικής χωρίς την χαρισματική …YMCA Λατινοπούλου, τι ποσοστό θα είχε η Ελληνική Λύση χωρίς τον Βελόπουλο, πώς θα μπορούσε να σταθεί στο πολιτικό σκηνικό μία Πλεύση Ελευθερίας δίχως την καταιγιστική παρουσία της Κωνσταντοπούλου, ποιό πολιτικό μέλλον θα διεκδικούσαν οι βουλευτές που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ αν δεν ακολουθούσαν τον σταρ της “αδιαμεσολάβητης” σχέσης και των social media Κασσελάκη;

Δεν ευθύνονται, ωστόσο, τα κόμματα αυτά επειδή είναι προσωποπαγή. Καθένας και κάθε μία δικαιούται να διεκδικεί την αυθεντία της γνώμης του. Ιδρύθηκαν και στάθηκαν ως πόλοι του ενός ή της μιας, όμως είναι το εκλογικό σώμα που τα στηρίζει αποστρεφόμενο το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Εκπροσωπούν τη διαμαρτυρία και την οργή μεγάλης μερίδας πολιτών απέναντι στην απορύθμιση αυτού του πολιτικού συστήματος, της κρίσης των θεσμών και κατά συνέπεια της εμπιστοσύνης της κοινωνίας έναντι των κομμάτων διακυβέρνησης.

Εν τέλει, αυτή την περίοδο, το αίτημα διακυβέρνησης εκλείπει και είναι αυτό της τιμωρίας (όχι μόνο για τα Τέμπη) που προέχει. Ακόμα και εάν επιστρέψει, μάλλον δεν θα επιστρέψει με την αξία του παρελθόντος, θα είναι λειψό και ασθμαίνων, το δε τραύμα στο πολιτικό σύστημα θα παραμείνει ανοικτό.

Κι αν ένα σημαντικό μέρος αυτής της κρίσης βαραίνει την κυβέρνηση που με τις πολιτικές αλλά και τις συμπεριφορές στελεχών της πυροδοτεί την παραίτηση, ακόμα και την αμφισβήτηση της (έστω ατελούς) δημοκρατίας μας, ευθύνη έχουν και τα κόμματα της (προοδευτικής) αντιπολίτευσης που χρεώνονται στο αποτυχημένο -για τους πολίτες- σύστημα εξουσίας και αδυνατούν, καθένα μόνο του, ή όλα μαζί, να προτείνουν πειστική εναλλακτική πρόταση.

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της QED, στο ερώτημα αν «η σύγχρονη δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα που μπορούμε να έχουμε», το 71% απαντά ναι. Αλλά, το 33% όσων είναι κάτω των 40 ετών απαντά αρνητικά. Έστω και συμπτωματικά, το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με το δημοσκοπικό άθροισμα που προαναφέραμε.

Σε μια άλλη, της Real Polls, τα τρία κόμματα που έχουν κυβερνήσει, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, αθροίζουν όλα μαζί πρόθεση ψήφου κάτω από 40% και η Πλεύση Ελευθερίας εκτινάσσεται στη δεύτερη θέση (χωρίς να έχει ιδιαίτερη σημασία εάν είναι τρίτη), με ποσοστά ιδιαίτερα υψηλά μεταξύ των νέων.

Τα ευρήματα θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τον χλευασμό των “συστημικών” για τις νεότερες γενιές που δεν κατανοούν. Το πρόβλημα, όμως, που όλοι οι άλλοι δεν κατανοούμε είναι ότι δεν φταίνει οι νέοι που δεν ενσωματώνονται, είναι ότι η δημοκρατία (μας) δεν μπορεί να τους ενσωματώσει.

Πόσες έδρες θα έπαιρναν τα κόμματα με βάση τις μετρήσεις- Νέες εκλογές, “παράδοξες” συμμαχίες, ή έγκαιρη προγραμματική σύγκλιση