Άμεση ανάλυση: Τι σημαίνει η αντίδραση Τραμπ στους σκληρούς όρους Πούτιν- Ο ρόλος της Ευρώπης

«Ελπίζω η Ρωσία να κάνει το σωστό», ήταν η πρώτη αντίδραση Τραμπ στις δηλώσεις Πούτιν εκφράζοντας παράλληλα την επιθυμία του να μιλήσει με τον Ρώσο πρόεδρο για την εκεχειρία, με το Politico να χαρακτηρίζει “επαχθείς” τους όρους που έθεσε ο ηγέτης της Ρωσίας, οι οποίοι απειλούν να καθυστερήσουν την πρόοδο προς οποιαδήποτε συμφωνία.

«Συμφωνούμε με τις προτάσεις για τον τερματισμό των στρατιωτικών ενεργειών, αλλά προχωρούμε από το γεγονός ότι αυτή η παύση θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη ειρήνη και να εξαλείψει τα βαθύτερα αίτια της κρίσης», σημείωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Αυτές οι «βαθύτερες αιτίες» – οι οποίες περιλαμβάνουν την αντίθεση της Μόσχας στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και τον δυτικό πολιτικό προσανατολισμό του Κιέβου – κινδυνεύουν να αποτελέσουν κρίσιμο εμπόδιο στις πιθανότητες επίτευξης μιας επιτυχημένης ειρηνευτικής συμφωνίας.

• Ο Ρώσος ηγέτης θα συναντηθεί με τον απεσταλμένο του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, σε μια κλειστή συνάντηση στο Κρεμλίνο το βράδυ της Πέμπτης.

Ο Πούτιν μιλούσε σε συνέντευξη Τύπου μαζί με τον πρόεδρο της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, κατά τη διάρκεια της οποίας πρόσθεσε ότι οι Ουκρανοί μαχητές που εισέβαλαν στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας το περασμένο καλοκαίρι «έχουν εγκαταλείψει πλήρως τον εξοπλισμό τους, καθώς θα υπάρξει φυσικός αποκλεισμός της περιοχής – είτε θα πεθάνουν είτε θα παραδοθούν για να φύγουν από την περιοχή».

«Είμαι υπέρ [της κατάπαυσης του πυρός]. Αλλά αν σταματήσουμε εδώ στο Κουρσκ για 30 ημέρες, αυτό θα σήμαινε ότι ο ουκρανικός στρατός θα είχε αρκετές ευκαιρίες», πρόσθεσε ο Πούτιν, περιγράφοντας μια σειρά από ερωτήματα που είχε.

«Πώς θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις 30 ημέρες; Για να προμηθεύσουν όπλα; Για αναγκαστική κινητοποίηση; Για εκπαίδευση; Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί στο μέλλον; Ποιος θα δώσει τις εντολές για κατάπαυση του πυρός; Ποια είναι η αξία αυτών των εντολών; Ποιος θα αποφασίσει; Ποιος και πού θα παραβιάσει αυτή τη συμφωνία;» είπε.

Σύμφωνα με τον Πούτιν, «όλα αυτά τα ερωτήματα πρέπει να μελετηθούν διεξοδικά στο εγγύς μέλλον».

«Νομίζω ότι πρέπει να το συζητήσουμε με τους Αμερικανούς εταίρους μας, ίσως πρέπει να έχουμε μια τηλεφωνική συνομιλία με τον [Αμερικανό] Πρόεδρο Τραμπ. Αλλά υποστηρίζουμε τον τερματισμό αυτής της σύγκρουσης με ειρηνικό τρόπο», δήλωσε.

Σύμφωνα με το Politico η Ρωσία εξακολουθεί να αποτυγχάνει στους βασικούς στρατηγικούς της στόχους, για τους οποίους έχει υποστεί εκτιμώμενες απώλειες άνω των 170.000 στρατιωτών. Ο Πούτιν ήθελε έναν σύντομο πόλεμο για να εκδιώξει τον Ουκρανό ηγέτη Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να καταλάβει το Κίεβο, να ματαιώσει την ένταξη της Ουκρανίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και να την υπονομεύσει ως δημοκρατία.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, Αμερικανοί διαπραγματευτές συναντήθηκαν με την ηγεσία του Κιέβου στη Σαουδική Αραβία για να επεξεργαστούν μια πρόταση κατάπαυσης του πυρός με την οποία θα μπορούσε να συμφωνήσει η ουκρανική πλευρά.

Αλλά τα σχόλια του Πούτιν στη συνέντευξη Τύπου είναι σύμφωνα με τις προσδοκίες των ανθρώπων που έχουν συνεργαστεί με το Κρεμλίνο. Ο πρώην Ρώσος διπλωμάτης Μπόρις Μποντάρεφ δήλωσε στο POLITICO ότι ο Πούτιν «δεν ενδιαφέρεται για κατάπαυση του πυρός».

«Πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει τους στόχους του μέσω της μάχης. Νομίζω ότι αισθάνεται αρκετά σίγουρος», δήλωσε ο Bondarev, ο οποίος εργάστηκε για τη μόνιμη αποστολή της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, προσθέτοντας ότι ο Ρώσος ηγέτης πιθανότατα υπολογίζει ότι “ο Τραμπ ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για μια ειρηνευτική συμφωνία παρά για την Ουκρανία”.

Τι σημαίνει η αντίδραση Τραμπ;

Από τη μία πλευρά, υπάρχει μια θετική αντιμετώπιση των δηλώσεων Πούτιν για την κατάπαυση του πυρός και, γενικά, για τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία, από την άλλη, ωστόσο τόνισε ότι «οι δηλώσεις Πούτιν είναι ελπιδοφόρες, αλλά όχι αρκετές».

Επιπλέον, κατέστησε σαφές ότι ήδη συζητείται κάποιο είδος γενικής ειρηνευτικής συμφωνίας.

Έδωσε ελάχιστες λεπτομέρειες ωστόσο μπορεί μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι θα περιλαμβάνει την άρνηση της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, καθώς και το εδαφικό ζήτημα. Όπως είπε ο Τραμπ, «οικόπεδα που θα σωθούν ή θα χαθούν».

Ειδικότερα, συζητείται το θέμα της ιδιοκτησίας του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπήκε σε λεπτομέρειες. Αλλά, προφανώς, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αυτός (ή το Κίεβο) θέλει να θέσει το ζήτημα της επιστροφής μέρους των εδαφών που έχει κατασχεθεί τώρα από τη Ρωσική Ομοσπονδία στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια.

Το πώς ο Τραμπ θα επιδιώξει να πείσει τη Ρωσία γι’ αυτό δεν είναι ακόμη πολύ σαφές (ο Πούτιν και άλλοι Ρώσοι ηγέτες έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν τίποτα). Ίσως, σε αντάλλαγμα, σκοπεύει να πείσει την Ουκρανία να αναγνωρίσει επίσημα το ρωσικό καθεστώς των άλλων κατεχομένων εδαφών (αν και οι ουκρανικές αρχές αντιτίθενται σθεναρά σε αυτό).

Στην πραγματικότητα σύμφωνα με αναλύσεις σε ουκρανικά μέσα ενημέρωσης όλα είναι υποθέσεις και και λίγα συγκεκριμένα στοιχεία.

Με βάση τις θέσεις που έχουν ήδη εκφραστεί, είναι σαφές ότι ο Τραμπ σκοπεύει να προωθήσει την εκδοχή μιας ειρηνευτικής συμφωνίας που θα μπορούσε να προκαλέσει διαφωνίες και από από τις δύο πλευρές.

• Από αυτή την άποψη, το βασικό σημείο είναι η κατάπαυση του πυρός, την οποία ο Αμερικανός Πρόεδρος βλέπει ως το πρώτο στάδιο -ακόμη και πριν από τη σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας.

Το ερώτημα είναι αν μετά την ανακοίνωσή της εκεχειρίας, και οι δύο πλευρές μπορούν απλά να «ξεχάσουν» την υπογραφή της συμφωνίας και απλά να συνυπάρξουν χωρίς αυτήν (αν δεν συμφωνήσουν με την επιλογή που προωθεί ο Τραμπ), όπως η Βόρεια και η Νότια Κορέα συνυπάρχουν για περισσότερα από 70 χρόνια χωρίς καμία ειρηνευτική συμφωνία.

Κρίσιμο είναι επίσης το ερώητημα: Θα επιμείνει ο Τραμπ στην υπογραφή κειμένου προς την κατεύθυνση της μόνιμης ειρηνευτικής συμφωνίας με τη μία ή την άλλη μορφή πριν από τη σύναψη της εκεχειρίας;

Εάν συμβεί αυτό, μια κατάπαυση του πυρός μπορεί να μην ξεκινήσει στο άμεσο μέλλον, παρά τις καλύτερες προσπάθειες της Ουάσιγκτον.

Ο ρόλος της Ευρώπης

Εν τω μεταξύ, το ευρωπαϊκό λεγόμενο “κόμμα του πολέμου” εξακολουθεί να αναζητεί μορφές με τις οποίες θα βγει από τον πόλεμο στην Ουκρανία διατηρώντας την επιρροή του στο Κίεβο.

Το Bloomberg γράφει ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία προσπαθούν να αναπτύξουν ένα σχέδιο μεταπολεμικής βοήθειας προς την Ουκρανία, για την οποία Παρίσι και Λονδίνο δημιουργούν έναν «συνασπισμό των πρόθυμων». Ο Στάρμερ και ο Μακρόν, σύμφωνα με το πρακτορείο, διαπραγματεύονται με 37 χώρες όχι μόνο από την Ευρώπη, αλλά και από την Ασία. 

«Το σχέδιο θα έβλεπε χώρες στην Ευρώπη, την Κοινοπολιτεία και την Ασία να παρέχουν χρηματοδότηση, στρατεύματα, αεροσκάφη ή ναυτικά πλοία για να βοηθήσουν στην άμυνα της Ουκρανίας ενάντια στην προοπτική περαιτέρω ρωσικής επιθετικότητας», ανέφερε το άρθρο. Την Τρίτη, εκπρόσωποι από χώρες εκτός ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας και της Νέας Ζηλανδίας συμμετείχαν σε συνομιλίες στο Παρίσι με αρχηγούς στρατιωτικών από δεκάδες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και από τον Καναδά, ανέφερε το Bloomberg.

Όπως γράφει το Bloomberg, κάθε χώρα ρωτήθηκε τι ήταν διατεθειμένη να προσφέρει στον «συνασπισμό των πρόθυμων». Όσοι απέκλεισαν την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία ρωτήθηκαν εάν θα ήταν πρόθυμοι να έχουν επίγειες δυνάμεις σταθμευμένες σε γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες και ποιες άλλες συνεισφορές θα μπορούσαν να κάνουν, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής πλοίων, αεροπλάνων, τανκς και παροχής πληροφοριών.

Όλες αυτές οι ενέργειες προβλέπονται σε περίπτωση σύναψης ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία, η οποία θα προβλέπει την είσοδο ειρηνευτικών δυνάμεων στη χώρα.

• Ταυτόχρονα, δεν είναι όλοι στη Δύση έτοιμοι να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Το ΝΑΤΟ δήλωσε χθες ότι οι Ευρωπαίοι ειρηνευτές δεν επιτρέπεται να πάνε στην Ουκρανία μετά το τέλος των εχθροπραξιών.

Ο Γενικός Γραμματέας Ρούτε είπε ότι υπάρχουν «άλλοι τρόποι για να διασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας» μετά την κατάπαυση του πυρός, εκτός από «την αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων». Και πιθανώς να εννοούσε την προμήθεια του ουκρανικού στρατού από δυτικές χώρες.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μελόνι επέκρινε επίσης τη Γαλλία και τη Βρετανία για τη «βιασύνη» τους να στείλουν ειρηνευτικές δυνάμεις στην Ουκρανία και δεν θα συμμετάσχει στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών το Σάββατο με πρωτοβουλία της Βρετανίας, αναφέρει η La Repubblica, επικαλούμενη πηγές.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Μελόνι «αποστασιοποιείται από τον γαλλοβρετανικό άξονα». Αναφέρεται επίσης ότι η Ιταλία δεν θα υποστηρίξει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πιστεύοντας ότι περιέχει πάρα πολλές δηλώσεις «κατά του Ντόναλντ Τραμπ».

“Οι τελευταίες κινήσεις της έχουν προκαλέσει εκνευρισμό σε Παρίσι και Λονδίνο. Η Μελόνι κατέστησε σαφές στον Στάρμερ ότι δεν θα παρευρεθεί στο “πρόθυμο” κάλεσμα του Σαββάτου, εκτός εάν αλλάξει η ατζέντα, που επί του παρόντος επικεντρώνεται στην πιθανότητα αποστολής ειρηνευτικών στρατευμάτων στο Κίεβο”, αναφέρει το άρθρο.

Να θυμίσουμε ότι η Μελόνι, μαζί με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Όρμπαν, θεωρείται ένας από τους ευρωπαίους ηγέτες που βρίσκονται πιο κοντά στον Τραμπ.

Επίσης σήμερα, η Φινλανδία απέρριψε την ιδέα της αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι συνορεύει με τη Ρωσία και ότι η αποστολή στρατευμάτων θα μπορούσε να γίνει πρόσχημα για έναν άμεσο πόλεμο. 

Η Ρωσία έχει ταχθεί κατά της ανάπτυξης ευρωπαϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μάριχ Ζαχάροβα δήλωσε ότι θεωρεί αυτό «ένα προκλητικό βήμα που δεν στοχεύει στην επίλυση της σύγκρουσης, αλλά στη διατήρηση ανθυγιεινών και επιβλαβών ψευδαισθήσεων στην κορυφή του καθεστώτος του Κιέβου».

Ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών δηλώνει ότι «αυτό θα σημαίνει εμπλοκή τους στη σύγκρουση, η Μόσχα θα απαντήσει με κάθε μέσο». Υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ «αποστασιοποιούνται» από τέτοια σχέδια της Ευρώπης, συνειδητοποιώντας σε τι μπορεί να οδηγήσει αυτό.

Δύο είναι τα μεγάλα “αγκάθια” στις ειρηνευτκές συζητήσεις:

• Το πρώτο είναι η έντονη διαφωνία της Ρωσικής Ομοσπονδίας για είσοδο ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία (τουλάχιστον με τη συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ).
• Το δεύτερο είναι η απροθυμία των ΗΠΑ να εγγυηθούν στις ειρηνευτικές δυνάμεις κάθε είδους στρατιωτική υποστήριξη σε περίπτωση επίθεσης εναντίον τους από τη Ρωσική Ομοσπονδία, χωρίς την οποία ακόμη και η Βρετανία και η Γαλλία δεν θέλουν να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία. 

Ως εκ τούτου, συμπεριλαμβανομένης της δήλωσης του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη αναζητά εναλλακτικές μορφές υποστήριξης για την Ουκρανία μετά το τέλος του πολέμου. Συγκεκριμένα, για να βοηθήσει τον μεταπολεμικό ουκρανικό στρατό (τον οποίο, ωστόσο, θα προσπαθήσει να μπλοκάρει και η Ρωσία, που επιμένει στην «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας).

Η τελευταία λέξη εδώ θα είναι του Τραμπ: θα συμφωνήσει με τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της συμφωνίας για την Ουκρανία ή θα ακολουθήσει τον δρόμο της ουδετερότητας και θα προτείνει στους Ευρωπαίους να διαπραγματευτούν απευθείας με τον Πούτιν;