Συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για εκεχειρία: Η σημαντική στροφή Ζελένσκι και οι πρώτες αντιδράσεις της Ρωσίας

Η Ουκρανία συμφώνησε με την πρόταση των ΗΠΑ για άμεση εκεχειρία 30 ημερών στις γραμμές του μετώπου με τη Ρωσία, κατά τη διάρκεια συνομιλιών που πραγματοποιήθηκαν στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας. Η συμφωνία αυτή αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη στον πόλεμο που συνεχίζεται από το 2022, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αναστέλλουν προσωρινά την παροχή στρατιωτικής βοήθειας και την ανταλλαγή πληροφοριών με το Κίεβο. Η απόφαση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να συμφωνήσει σε μια περιορισμένη κατάπαυση του πυρός αποτελεί μια σημαντική στροφή, καθώς μέχρι πρότινος επέμενε ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκεχειρία χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας.

Η συμφωνία αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, με τις ΗΠΑ να πιέζουν για μια βιώσιμη ειρήνη και την ανάπτυξη των ορυκτών πόρων της Ουκρανίας.

Τι συμφωνήθηκε στην Τζέντα;

Σύμφωνα με κοινή αμερικανο-ουκρανική ανακοίνωση, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε μια άμεση και πλήρη εκεχειρία 30 ημερών, η οποία θα ισχύσει στις γραμμές του μετώπου. Η Ουκρανία, ωστόσο, επιμένει ότι η εκεχειρία δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί από τη Ρωσία για να επανεξοπλιστεί ή να ενισχύσει τις θέσεις της.

Ο Αντρίι Γέρμακ, επικεφαλής του ουκρανικού προεδρικού γραφείου, χαρακτήρισε τις συνομιλίες ως «πολύ εποικοδομητικές» και τόνισε ότι η Ουκρανία εργάζεται για μια «δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη». Παράλληλα, το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας υπογράμμισε ότι οι συνομιλίες εντάσσονται στις προσπάθειες του Βασιλείου να προωθήσει την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια, μέσω του διαλόγου και της τήρησης του διεθνούς δικαίου.

Σε κοινή συνέντευξη τύπου ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Μάικ Γουόλτς τόνισαν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας «πρόεδρος της ειρήνης» και προτεραιότητά του είναι να σταματήσει η αιματοχυσία το συντομότερο δυνατόν.

Στο πλαίσιο αυτό ανακοίνωσαν τα κύρια σημεία της συμφωνίας η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα την άρση της παύσης της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, με άμεση ισχύ.

Τα κύρια σημεία της συμφωνίας:

• Η πρόταση αφορά πλήρη κατάπαυση του πυρός σε όλη τη γραμμή μετώπου, όχι μόνο σε αέρα και θάλασσα.
• Οι ΗΠΑ θα μεταφέρουν την πρόταση στη Ρωσία μέσω διαφόρων διπλωματικών καναλιών.
• Δεν έχει οριστεί συγκεκριμένη προθεσμία για την απάντηση της Ρωσίας, αλλά οι ΗΠΑ επιθυμούν άμεση ανταπόκριση.
• Αν η Ρωσία αποδεχθεί την πρόταση, θα ανοίξει ο δρόμος για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
• Η καλύτερη «ένδειξη καλής θέλησης» από τη Ρωσία θα ήταν η αποδοχή της κατάπαυσης του πυρός.
• Το θέμα της εξόρυξης ουκρανικών ορυκτών θα προχωρήσει, αλλά δεν ήταν το κύριο θέμα των συνομιλιών.
• Η σχέση με τον Ζελένσκι δεν είναι το ζητούμενο· το βασικό θέμα είναι η ειρήνη.

Η στροφή του Ζελένσκι και οι προηγούμενες θέσεις

Η απόφαση του Ζελένσκι να συμφωνήσει σε μια περιορισμένη κατάπαυση του πυρός αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στη ρητορική του. Μέχρι πρότινος, ο Ουκρανός πρόεδρος επέμενε ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκεχειρία χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας, θεωρώντας ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν «συνθηκολόγηση» και θα έδινε στη Ρωσία την ευκαιρία να επανεξοπλιστεί.

Ο Ζελένσκι και οι συνεργάτες του είχαν επανειλημμένα δηλώσει ότι μια πλήρης κατάπαυση του πυρός θα ήταν επικίνδυνη, καθώς θα επέτρεπε στη Ρωσία να ενισχύσει τις θέσεις της και να προετοιμαστεί για νέες επιθέσεις.

Ωστόσο, η πίεση από τις ΗΠΑ και η ανάγκη για την επανέναρξη της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας φαίνεται να οδήγησαν σε αυτή την στροφή. Ο Ζελένσκι, πιθανώς, ελπίζει ότι η Ρωσία θα αρνηθεί την εκεχειρία, κάτι που θα του επιτρέψει να συνεχίσει τον πόλεμο με την υποστήριξη των ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα θα αυξηθεί η διεθνής πίεση κατά της Μόσχας.

Ο ρόλος των ΗΠΑ και οι πιέσεις προς το Κίεβο

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον βρίσκεται σε «κατάσταση ακρόασης» και θέλει να κατανοήσει καλύτερα τη θέση της Ουκρανίας και τις παραχωρήσεις που είναι διατεθειμένη να κάνει. «Δεν πρόκειται να προ-διαπραγματευτώ τίποτα αυτή τη στιγμή. Βρισκόμαστε σε κατάσταση ακρόασης», τόνισε ο Ρούμπιο, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ αναμένουν να δουν πώς θα ανταποκριθεί η Ρωσία.

Ο Ρούμπιο χαιρέτισε την πρόταση για κατάπαυση του πυρός, δηλώνοντας ότι «δεν λέω ότι αυτό από μόνο του είναι αρκετό, αλλά είναι ένα είδος αναγκαίας παραχώρησης για τον τερματισμό της σύγκρουσης». Επιπλέον, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι σχεδιάζει να συνομιλήσει με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τις επόμενες ημέρες, για να συζητήσει την κατάσταση στην Ουκρανία.

Οι αντιδράσεις και οι προκλήσεις

Η ρωσική πλευρά δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί επίσημα στην πρόταση για εκεχειρία. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε ότι η Μόσχα δεν αποκλείει επαφές με εκπροσώπους των ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες. Ωστόσο, η Ρωσία έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει από τις θέσεις της στην Ουκρανία.

Σε νεότερες δηλώσεις η κ. Ζαχάροβα ανέφερε πάντως πως οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν ανεξάρτητα των εξωτερικών συμφωνιών: «Η διαμόρφωση της θέσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας δεν λαμβάνει χώρα στο εξωτερικό λόγω συμφωνιών ή προσπαθειών ορισμένων μερών. Η διαμόρφωση της θέσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας πραγματοποιείται εντός της Ρωσικής Ομοσπονδίας»

Ο Viktor Sobolev (Βίκτορ Σομπολέφ), μέλος της Επιτροπής Άμυνας του ρωσικού κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η προσωρινή κατάπαυση του πυρός είναι «απολύτως απαράδεκτη».

Από την πλευρά της, η Ουκρανία φαίνεται να παίζει ένα διπλό παιχνίδι. Ενώ συμφώνησε στην εκεχειρία, διατηρεί τον φόβο ότι η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί την κατάπαυση του πυρός για να ενισχύσει τις δυνάμεις της. Ο Γέρμακ, σε άρθρο του στον Guardian, είχε προειδοποιήσει ότι «η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτρέψει μια κατάπαυση του πυρός που χρησιμεύει μόνο για να επιτρέψει στη Ρωσία να επανεξοπλιστεί».

Η συμφωνία για εκεχειρία στην Τζέντα αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη στον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Η στροφή του Ζελένσκι προς την αποδοχή μιας περιορισμένης κατάπαυσης του πυρός φαίνεται να οφείλεται στις πιέσεις των ΗΠΑ και στην ανάγκη για την επανέναρξη της αμερικανικής βοήθειας.

Ωστόσο, η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας εξαρτάται από την αντίδραση της Ρωσίας. Αν η Μόσχα αρνηθεί την εκεχειρία, η Ουκρανία θα συνεχίσει τον πόλεμο με την υποστήριξη των ΗΠΑ, ενώ αν τηρήσει την εκεχειρία, θα ανοίξει ο δρόμος για περαιτέρω διπλωματικές προσπάθειες. Η κατάσταση παραμένει ρευστή, με τις επόμενες ημέρες να καθορίζουν το μέλλον της σύγκρουσης.