Ανάλυση: Τι σημαίνουν για Μέση Ανατολή και Νετανιάχου οι απευθείας διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Χαμάς

Η πρόσφατη αποκάλυψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν απευθείας διαπραγματεύσεις με το Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης (Χαμάς) στη Ντόχα σχετικά με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα έχει προκαλέσει έντονη αντίδραση και ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις. Η συμφωνία, που τέθηκε σε ισχύ στις 19 Ιανουαρίου 2025, βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο, καθώς η πρώτη φάση έχει ολοκληρωθεί, ενώ η δεύτερη φάση, που αφορά τον τερματισμό του πολέμου και την πλήρη αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα, παραμένει σε αδιέξοδο.

Σπύρος Σιδέρης

Η Γάζα βρίσκεται σε ανθρωπιστική κρίση, με το Ισραήλ να έχει κλείσει όλα τα περάσματα για ανθρωπιστική βοήθεια, χρησιμοποιώντας την πείνα ως όπλο πίεσης.

Οι απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αμερικής και της Χαμάς αποτελούν μια σημαντική στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Για πρώτη φορά, η Ουάσινγκτον έθεσε σε άμεση επαφή έναν αξιωματούχό της, τον Άνταμ Μπόλερ, με ηγέτες της Χαμάς, απομακρυνόμενες από την παραδοσιακή προσέγγιση των μεσολαβητών.

Αυτή η εξέλιξη δεν αφορά μόνο την απελευθέρωση του Αμερικανοϊσραηλινού κρατούμενου Έινταν Αλεξάντερ, αλλά αντανακλά μια βαθύτερη αλλαγή στην τακτική των ΗΠΑ, καθώς η Χαμάς αναγνωρίζεται de facto ως κύριος παίκτης στην πολιτική εξίσωση της περιοχής.

Η πορεία των διαπραγματεύσεων

Η Χαμάς έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι είναι ανοικτή σε διαπραγματεύσεις με οποιαδήποτε χώρα, εκτός από το Ισραήλ. Ωστόσο, η άμεση επαφή με τις ΗΠΑ αποτελεί μια νέα εξέλιξη, η οποία έχει βαθιές στρατηγικές επιπτώσεις.

• Ο Παλαιστίνιος αναλυτής Ιμπραήμ αλ-Μαντούν υπογράμμισε ότι η Χαμάς θεωρεί αυτόν τον διάλογο ως ευκαιρία να επηρεάσει τις αποφάσεις της Ουάσινγκτον και να προωθήσει τις θέσεις της.

Οι διαπραγματεύσεις έρχονται σε μια περίοδο έντασης, καθώς το Ισραήλ επιθυμεί να παρατείνει την πρώτη φάση της συμφωνίας για να απελευθερώσει περισσότερους ισραηλινούς κρατούμενους, χωρίς να προσφέρει ανταλλάγματα. Αντίθετα, η Χαμάς επιμένει ότι η δεύτερη φάση πρέπει να ξεκινήσει αμέσως, με στόχο τον τερματισμό του πολέμου και την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού.

Η σημασία της άμεσης επαφής

Η άμεση επαφή μεταξύ της Αμερικής και της Χαμάς αποτελεί μια de facto αναγνώριση του κινήματος ως σημαντικού παίκτη στην παλαιστινιακή σκηνή.

• Ο Παλαιστίνιος πολιτικός αναλυτής Αχμέντ αλ-Χίλα ανέφερε ότι αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί μια αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ, η οποία πλέον αναγνωρίζει ότι η Χαμάς δεν μπορεί να παρακαμφθεί σε οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία.

Αυτή η αναγνώριση έρχεται μετά την αποτυχία του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς μέσω στρατιωτικής δράσης, παρά τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων.

Η Ουάσινγκτον φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι η Χαμάς είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, μια θέση που μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερες αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στο Παλαιστινιακό ζήτημα.

Οι επιπτώσεις για το Ισραήλ

• Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος έχει επικριθεί για την αποτυχία του να επιβάλει τη θέληση του Ισραήλ στη Γάζα. Ισραηλινές πηγές ανέφεραν ότι ο Νετανιάχου εξέφρασε έντονη δυσαρέσκεια για τις συνομιλίες, αλλά δεν κατάφερε να τις σταματήσει.

Η αμερικανική προσέγγιση δείχνει ότι οι ΗΠΑ δεν εμπιστεύονται πλέον τον Νετανιάχου, ο οποίος θεωρείται ότι προωθεί τα προσωπικά του συμφέροντα έναντι των εθνικών συμφερόντων του Ισραήλ. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω τριβές μεταξύ των δύο συμμάχων, καθώς η Ουάσινγκτον επιδιώκει να σταματήσει τον πόλεμο και να επενδύσει στην ειρήνη στην περιοχή.

Τι μπορεί να ζητήσει η Χαμάς;

Η Χαμάς βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία να μετατρέψει αυτόν τον διάλογο σε μια ευρύτερη πολιτική συζήτηση.

Μεταξύ των πιθανών αιτημάτων που θα μπορούσε να θέσει είναι:

1. Αφαίρεση από τον αμερικανικό κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων.
2. Αναγνώριση της Χαμάς ως νόμιμου πολιτικού παίκτη στην παλαιστινιακή σκηνή.
3. Συμμετοχή σε οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική εξίσωση, συμπεριλαμβανομένης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ).
4. Διαπραγμάτευση μιας μακροχρόνιας εκεχειρίας που να διασφαλίζει τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού.

Οι απειλές του Τραμπ και οι προκλήσεις

Οι απειλές του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για «κολασμένο και θανατηφόρο πόλεμο» στη Γάζα πρέπει να αντιμετωπιστούν με προσοχή.

Ο Παλαιστίνιος αναλυτής Γουισάμ Αφίφα υπογράμμισε ότι αυτές οι απειλές αποτελούν μέρος μιας στρατηγικής πίεσης για να εξασφαλιστούν παραχωρήσεις από τη Χαμάς. Ωστόσο, η Χαμάς δεν πρέπει να αντιδράσει με παραχωρήσεις, αλλά με ρεαλισμό και στρατηγική σκέψη.

• Οι απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αμερικής και της Χαμάς αποτελούν μια ιστορική εξέλιξη που μπορεί να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού στην παλαιστινιο-ισραηλινή σύγκρουση.

Η Χαμάς έχει την ευκαιρία να ενισχύσει τη διεθνή της νομιμοποίηση και να προωθήσει τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού. Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν, καθώς το Ισραήλ και ορισμένες περιφερειακές δυνάμεις μπορεί να αντιταχθούν σε αυτή την εξέλιξη. Η διαχείριση αυτής της ευκαιρίας θα καθορίσει το μέλλον της Γάζας και της ευρύτερης περιοχής.