Politico: Μπορεί το AfD να κερδίσει; Επιστρέφει η Γερμανία στο 1930; Τρεις κορυφαίοι ιστορικοί απαντούν

Η Γερμανία θα εκλέξει νέο κοινοβούλιο σήμερα Κυριακή, σε μια επισφαλή στιγμή για τη Δύση αναφέρει σε άρθρο του το Politico και επισημαίνει: “Οι εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα φέρουν μια αλλαγή στο Βερολίνο, με τον κεντροαριστερό καγκελάριο Όλαφ Σολτς να εκδιώκεται από το αξίωμα και να αντικαθίσταται από τον συντηρητικό Φρίντριχ Μερτς, του οποίου το CDU/CSU βρίσκεται στο 30% περίπου στις δημοσκοπήσεις, μόλις ολοκληρωθούν οι συνομιλίες για τον συνασπισμό”.

Αλλά ένα βασικό ερώτημα θα είναι πόση υποστήριξη θα προσελκύσει η δεύτερη σε ψήφους Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), με το ακροδεξιό μείγμα πολιτικής της που περιλαμβάνει τη μαζική απέλαση μεταναστών. Το κόμμα έχει κερδίσει την υποστήριξη του πιο ισχυρού συμβούλου του Ντόναλντ Τραμπ, του Έλον Μασκ, ενώ ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς απαίτησε από τους mainstream πολιτικούς να εγκαταλείψουν το συνέδριό τους να ενωθούν για να κρατήσουν την ακροδεξιά μακριά από την εξουσία.

Η άνοδος του AfD την τελευταία δεκαετία – σε ποσοστό περίπου 20% στις δημοσκοπήσεις τώρα – έχει προκαλέσει βαθιά ενδοσκόπηση στο πολιτικό κατεστημένο μιας χώρας που εξακολουθεί να βασανίζεται από ενοχές για το ναζιστικό παρελθόν της. Θα μπορούσε η γερμανική ιστορία να επαναληφθεί;

Το POLITICO μίλησε με τρεις κορυφαίους ιστορικούς σχετικά με το τι σημαίνουν οι εκλογές και τι είδους απειλή αποτελεί το AfD για τη σταθερότητα στο πιο αξιόπιστο και οικονομικά σημαντικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Επιστρέφει η Γερμανία στη δεκαετία του 1930;

Timothy Garton Ash, συγγραφέας και καθηγητής ευρωπαϊκών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: Αυτό που βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις είναι ήδη σοκαριστικό. Ένας στους πέντε ψηφοφόρους, σύμφωνα με τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, προτιμά ένα κόμμα που είναι πραγματικά σκληρά δεξιό, ζητά «επαναμετανάστευση» – να διώχνει ανθρώπους με μεταναστευτικό υπόβαθρο που μπορεί να είναι ήδη πολίτες- ζητά όχι μόνο να τελειώσει το ευρώ και να επαναφέρει το γερμανικό μάρκο, αλλά και να εγκαταλείψει η Γερμανία την ΕΕ. Αυτό είναι εξαιρετικό. Δεν νομίζω ότι πρέπει να υποτιμηθεί καθόλου.

Η Katja Hoyer, Γερμανοβρετανίδα ιστορικός και συγγραφέας του βιβλίου «Πέρα από το τείχος: Ανατολική Γερμανία, 1949-1990″: Όσον αφορά τις συγκρίσεις με την ακροδεξιά στις δεκαετίες του 1920 και του ’30, οι άνθρωποι υπερεκτιμούν τον κίνδυνο για τη δημοκρατία. Η Γερμανία έχει οξεία επίγνωση της ιστορίας της και κοιτάζει αμέσως πίσω στην απόλυτη καταστροφή της δεκαετίας του 1930 ως σημείο αναφοράς. Αλλά η διαφορά είναι ότι οι Ναζί έδρασαν σε ένα κλίμα μαζικής πολιτικής βίας που προέκυψε από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και που απλά δεν υπάρχει σήμερα. Δεν υπάρχουν SA, δεν υπάρχουν SS. Τα άλλα πολιτικά κόμματα δεν έχουν τις δικές τους στρατιωτικές πτέρυγες. Ακόμη και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) είχε στρατιωτική πτέρυγα τη δεκαετία του 1930.

Όσον αφορά την ικανότητα ή ακόμη και την προθυμία του AfD να καταλύσει τη δημοκρατία, δεν έχει βάλει στόχο να το κάνει αυτό με τον τρόπο που το έκαναν οι Ναζί. Το ίδιο ισχύει και για τους ψηφοφόρους. Δεν υπάρχει μια δυσαρέσκεια για την ίδια τη δημοκρατία που βρίσκεται πίσω από την ψήφο του AfD, ενώ αυτό σίγουρα συνέβαινε στο παρελθόν“.

• Μπορεί το AfD να κερδίσει την εξουσία;

Timothy Garton Ash: Νομίζω ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για το 2029 αν έχουμε έναν λεγόμενο μεγάλο συνασπισμό, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες για άλλη μια φορά, δηλαδή λίγο πολύ το κυρίαρχο κέντρο και δεν φέρουν σημαντικές αλλαγές. Υπάρχει μια πραγματικά μεγάλη κρίση της γερμανικής πολιτικής οικονομίας, του γερμανικού πολιτικού μοντέλου και η δυσαρέσκεια είναι απίστευτα διαδεδομένη.

Katja Hoyer: AfD] θα πρέπει πάντα να συνεργάζονται με κάποιον για να αποκτήσουν πλειοψηφίες στο κοινοβούλιο για να περάσει οτιδήποτε. Έτσι, ακόμη και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ο εξτρεμισμός τους θα μετριάζεται πάντα με κάποια μορφή ή μορφή.

Το CDU [συντηρητικοί Χριστιανοδημοκράτες] έχει επίσης δείξει ότι είναι αρκετά ευτυχής να δεχτεί ψήφους του AfD σε ad hoc βάση. Αυτό τους δίνει μια αρκετά ισχυρή διαπραγματευτική πλατφόρμα για να πουν στο SPD, ως τον πιθανότερο εταίρο συνασπισμού, ότι αν θέλουν να κάνουν κάτι με το οποίο το SPD είναι δυσαρεστημένο, μπορούν δυνητικά να προχωρήσουν και να το κάνουν με το AfD.

James Hawes, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Η συντομότερη ιστορία της Γερμανίας»: Η φράση «δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα» χτυπάει καμπανάκι συναγερμού σε έναν Αγγλοσάξονα που γνωρίζει ένα δικομματικό ή τρικομματικό σύστημα. Φυσικά, στη Γερμανία δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο.

Κατά μία έννοια δεν έχει σημασία ποιο από τα τρία ή τέσσερα μεγάλα κόμματα ψηφίζει κανείς, επειδή μοιράζονται μια συνολική δέσμευση σε αυτό που θα ονομάζαμε, στην εποχή του Τραμπ, πραγματικά σημαντικές βασικές αξίες. Και μπορούν όλα να συνεργαστούν και συνεργάζονται σε κάθε επίπεδο για να τις προστατεύσουν ή να εργαστούν στο πλαίσιο αυτών. Αν και υπάρχουν διαφορετικές προσφορές, πραγματικά η γερμανική πολιτική έχει ένα τεράστιο μεγάλο κέντρο.

• Γιατί είναι τόσο δημοφιλές το AfD;

Katja Hoyer: Αν κοιτάξετε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου στη Δυτική Γερμανία, υπήρχαν βασικά δύο επιλογές στο τραπέζι: Μπορούσες είτε να ψηφίσεις το συντηρητικό πρόγραμμα του CDU, το οποίο ήταν πραγματικά πολύ συντηρητικό σε πολλά θέματα, είτε να ψηφίσεις τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό του SPD. Το καθένα από αυτά θα συνεργαζόταν μόνο με ένα μικρό κόμμα ως συμπλήρωμα, συνήθως τους φιλελεύθερους.

Έτσι είχατε μια ξεκάθαρη επιλογή σε κάθε εκλογική αναμέτρηση: Θέλετε να παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν ή θέλετε να εκσυγχρονιστούν; Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι ακόμη και υπό την Άνγκελα Μέρκελ είχατε αυτά τα δύο μεγάλα κόμματα να συνεργάζονται, αυτή η επιλογή δεν υπήρχε πια, και οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ό,τι κι αν κάνατε στο ψηφοδέλτιο ήταν η ίδια κεντροαριστερά που θα προχωρούσε μπροστά.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το AfD ονομάζεται «εναλλακτική λύση» για τη Γερμανία – επειδή παρουσιάζονται ως η μόνη αντιπολίτευση. Όταν οι άνθρωποι δεν είναι ευχαριστημένοι με το status quo και δεν έχουν πού να πάνε, θα δείτε το AfD να αναπτύσσεται.

James Hawes: Το AfD αντλεί την υποστήριξή του σαφώς από ένα συγκεκριμένο τμήμα της χώρας, την Ανατολή. Πραγματικά δεν εξαπλώνεται θεαματικά στη Δύση. Δεν νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να το κάνει αυτό απ’ ό,τι υπάρχει κίνδυνος να υιοθετήσει η Νέα Υόρκη τους νόμους περί όπλων της Γιούτα, επειδή υπάρχει αυτή η πολιτισμική διαφορά μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας.

Κάθε δημοκρατία που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα είδος αποσχιστικής ομάδας του 20% δεν μπορεί πραγματικά να αποκαλείται δημοκρατία. Πρέπει να είμαστε σε θέση να το αντιμετωπίσουμε αυτό.Πραγματικά, η Δυτική Γερμανία δεν χρειάζεται να ανησυχεί πάρα πολύ για το AfD.Ακόμα και αν όλες οι κυβερνήσεις των κρατιδίων της Ανατολικής Γερμανίας πήγαιναν στο AfD, και τι έγινε;

Timothy Garton Ash: Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το AfD βρίσκεται στο 20-21%, εν μέρει επειδή έχει αυτή την ευκρινή επαγγελματική γυναίκα [Alice Weidel] ως επικεφαλής υποψήφια, η οποία μπορεί να συνομιλήσει με τον Elon Musk για το X.

Το γεγονός ότι παρουσιάζεται καλά έτσι και είναι πραγματικά ευκρινής και μιλάει μια μάλλον εκλεπτυσμένη, πανεπιστημιακά μορφωμένη γερμανική γλώσσα, και κατέχει τους οικονομικούς αριθμούς, μαζί με την υποστήριξη του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο- συν το γεγονός ότι το αδελφό κόμμα, το Κόμμα των Ελευθέρων στην Αυστρία, καλείται τώρα να σχηματίσει κυβέρνηση- συν το γεγονός ότι τα σκληρά δεξιά κόμματα τα πάνε καλά σε όλη την Ευρώπη – όλα αυτά κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι είναι εντάξει να τους ψηφίσουν.

• Πόσο σημαντική είναι η ηγέτιδα του AfD Alice Weidel;

Katja Hoyer: Αυτό είναι που την κάνει επικίνδυνη νομίζω: Είναι σε θέση να προβάλει την πιο μετριοπαθή πλευρά του AfD πολύ πέρα από τα σύνορα της Γερμανίας, επειδή μιλάει αρκετά καλά αγγλικά, οπότε είναι σε θέση να μιλήσει με τον Elon Musk ή να κάνει τα δικά της πράγματα στη διεθνή σκηνή.

Αλλά είναι επίσης μειοψηφία μέσα στο ίδιο της το κόμμα, παρά το γεγονός ότι είναι ηγέτης. Προσπάθησε να αφαιρέσει τον όρο «επαναμετανάστευση» από το πρόγραμμά της, επειδή τον θεωρούσε πολύ ακραίο και ουσιαστικά καθιστά αδύνατη τη συμμαχία τους με τους συντηρητικούς, και στο συνέδριο του κόμματος υπερτερούσε σε αριθμό και ψήφους και τον επανέφεραν.

Και το ίδιο ισχύει και για άλλα πράγματα, όπως ο ορισμός της οικογένειας ως μητέρα, πατέρας και παιδί, που υπήρχε στο μανιφέστο. Τον έβγαλε και τον επανέφεραν, παρά το γεγονός ότι η δική της κατάσταση δεν ανταποκρίνεται σε αυτόν τον ορισμό [είναι σε ομόφυλη σχέση]. Έτσι, είναι ένα περίεργο πράγμα, καθώς έχεις μια συγκριτικά μετριοπαθή ηγέτιδα να ηγείται ενός κόμματος που είναι πολύ πιο ριζοσπαστικό από την ίδια, αλλά είναι πρόθυμη να συμφωνήσει και με αυτό.

Timothy Garton Ash: Αν πούμε ότι είναι μη τυπική, μη τυπική ίσως στην προσωπική της ιστορία αλλά όχι στις πολιτικές της απόψεις. Τώρα, στην προεκλογική της ομιλία υποστήριξε την ιδέα της παλιννόστησης, αυτή είναι μια θέση που μέχρι τώρα ταυτιζόταν πραγματικά με τη συχνά ισλαμοφοβική σκληρή δεξιά. Είναι μια πραγματικά ριζοσπαστική θέση.

• Τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Katja Hoyer: Δεν νομίζω ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι, ακόμη και οι ψηφοφόροι του AfD, είναι τόσο ριζοσπαστικοί όσο είναι το AfD. Δεν θέλουν πραγματικά να εφαρμοστεί ένα καθαρό πρόγραμμα του AfD, διότι αυτό είναι πολύ ακραίο για τους περισσότερους ανθρώπους. Έτσι, αν υπάρχει ένας δρόμος προς τα εμπρός, τα κυρίαρχα κόμματα μπορούν να κάνουν κάποια από τα πράγματα για τη μετανάστευση και επίσης την οικονομία που επιθυμούν οι άνθρωποι και υπάρχει η αίσθηση ότι τα πράγματα πραγματικά προχωρούν προς τα εμπρός, νομίζω επίσης ότι αυτό θα έπαιρνε τον αέρα από τα πανιά του AfD.

Το πρόβλημα είναι αν έχουμε μια αρκετά ασταθή κατάσταση, όπου τίποτα δεν γίνεται, επειδή τα νέα κόμματα του συνασπισμού δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε τίποτα. Αν αυτό συμβαίνει, τότε οι ψηφοφόροι θα απογοητευτούν περισσότερο. Και αν το AfD δεν διχαστεί τόσο πολύ ώστε να γίνει δυσλειτουργικό, πραγματικά πρέπει απλώς να αντέξει και να περιμένει να έρθουν περισσότεροι άνθρωποι προς το μέρος του. Έτσι, μπορώ να δω ένα είδος αυστριακού σεναρίου να έρχεται αν δεν αλλάξει τίποτα.

James Hawes: Νομίζω ότι το AfD βρίσκεται πολύ κοντά στο όριο από το οποίο θα πάρει περισσότερες ψήφους. Απλά δεν βλέπω από πού θα προέλθουν, ειδικά με δεδομένους τους σημερινούς θορύβους του CDU και του CSU για το μεγάλο θέμα της μετανάστευσης. Δεν βλέπω καθόλου αρκετούς Γερμανούς να θέλουν να πάρουν τέτοιο ρίσκο.

Timothy Garton Ash: Μεταξύ τώρα και [των επόμενων αναμενόμενων εκλογών το 2029], ένα σωρό εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να αλλάξουν την κατάσταση. Αλλά σκεπτόμενοι την Ευρώπη, σκεπτόμενοι τι πρέπει να κάνουν τα κυρίαρχα κόμματα για να πάρουν ξανά μπροστά οι οικονομίες μας, για να δώσουν στους ανθρώπους την αίσθηση ότι η παράτυπη μετανάστευση είναι υπό έλεγχο, για να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ασφαλείς όσον αφορά την άμυνά μας, αν ο Ντόναλντ Τραμπ δεν πρόκειται να την κάνει για εμάς, νομίζω ότι τα κεντρώα κόμματα θα πρέπει να πουν στον εαυτό τους: “Παιδιά, πίνουμε στο σαλόνι της τελευταίας ευκαιρίας”.

Δεν μπορώ να σκεφτώ καμία στιγμή τα τελευταία 50 χρόνια που οι δυνάμεις της ολοκλήρωσης και της αποσύνθεσης στην Ευρώπη να έχουν ισορροπήσει τόσο καλά. Είναι πραγματικά ασαφές ποια θα επικρατήσει τα επόμενα τέσσερα ή πέντε χρόνια”.