Γερμανικές εκλογές/ Οι υποψήφιοι, τα σενάρια, οι συνεργασίες- “Βράζει” η κοινωνία

Σχεδόν 60 εκατομμύρια Γερμανοί ψηφοφόροι καλούνται την Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου, να εκλέξουν τους 630 βουλευτές της νέας Μπούντεσταγκ (ομοσπονδιακής βουλής). Στις τελευταίες εκλογές του 2021, οι έδρες είχαν φτάσει τις 736, λόγω διαφορετικού συστήματος κατανομής. Ο νέος καγκελάριος θα εκλεγεί από τη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου.

«Μια πολωμένη προεκλογική περίοδος σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων». Έτσι περιγράφει εύστοχα η γερμανική ραδιοφωνία αυτή την πρωτόγνωρη προεκλογική περίοδο που σήμερα ολοκληρώνεται.

Λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, οι τέσσερις υποψήφιοι καγκελάριοι, Φρίντριχ Μερτς, Όλαφ Σολτς, Αλίς Βάιντελ και Ρόμπερτ Χάμπεκ δίνουν τη μάχη να προσεγγίσουν κυρίως τους αναποφάσιστους που ανέρχονται στο 28%.

Για να εξασφαλίσει την είσοδό του στη βουλή, ένα κόμμα πρέπει είτε να ξεπεράσει το όριο του 5% είτε να κερδίσει τουλάχιστον τρεις εκλογικές περιφέρειες. Κάθε ψηφοφόρος έχει δύο ψήφους: μία για τον υποψήφιο της εκλογικής του περιφέρειας και μία για το κόμμα της επιλογής του.

Οι κάλπες κλείνουν στις 18:00, οπότε και αναμένεται η πρώτη πρόβλεψη αποτελέσματος (exit poll). Λίγη ώρα αργότερα θα αρχίσει και η ροή των επίσημων αποτελεσμάτων.

Από την Δευτέρα, η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς καθίσταται υπηρεσιακή και για σημαντικές αποφάσεις θα πρέπει να συμβουλεύεται τον νικητή των εκλογών αλλά και τους πιθανούς εταίρους του. Ο Φρίντριχ Μερτς έχει δηλώσει ότι θεωρεί εφικτό η νέα κυβέρνηση να έχει σχηματιστεί έως το Πάσχα ή λίγες εβδομάδες μετά.

Οι κύριοι υποψήφιοι για την καγκελαρία

Friedrich Merz

Friedrich Merz (CDU)

Ο Merz, υποψήφιος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), το κόμμα που διαμόρφωσε την πολιτική σκηνή υπό την ηγεσία της πρώην Καγκελάριου Angela Merkel, ηγείται στα δημοσκοπικά με πάνω από 30%.

Η νέα πολιτική της CDU, που στρέφεται σε σκληρότερους ελέγχους για τη μετανάστευση, έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα – προκαλώντας ακόμα και διαμαρτυρίες όταν ο Merz προσπάθησε να προωθήσει νομοθεσία για αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα, έχοντας κατηγορηθεί ότι άνοιγε το δρόμο για συνεργασία με το AfD.

Παρά τα εμπρηστικά σχόλια, ο Merz κατέστησε σαφές σε συνέντευξη ότι η συνεργασία με το AfD είναι ανεπίτρεπτη.

Alice Weidel (AfD)

Alice Weidel 

Η συνηγέτιδα του AfD, Alice Weidel, στέκεται σθεναρά κατά της μετανάστευσης. Με επιτυχίες στις περιφερειακές εκλογές του 2024 -όπου το AfD κατέκτησε πρωτοφανή αποτελέσματα στη Θουριγγία- το κόμμα καταγράφει σταθερά περίπου 20% στις δημοσκοπήσεις.

Σε μεγάλη συγκρότηση, όπου ο Elon Musk συνδέθηκε μέσω βίντεο, η Weidel ανακοίνωσε ότι ως Καγκελάριος θα «κλείσει τα σύνορα, θα τα ελέγξει και θα απελάσει τους παράνομους», προωθώντας την αμφιλεγόμενη πολιτική «επαναμετανάστευσης», που φέρνει ανάλογες παραπέμψεις στην ναζιστική ιδεολογία.

Olaf Scholz (SPD)

Όλαφ Σολτς 

Ο νυν Καγκελάριος της Γερμανίας, Olaf Scholz, κινδυνεύει να καταγράψει μία από τις μεγαλύτερες ήττες στις εκλογές. Αν και το SPD ήταν το μεγαλύτερο κόμμα στις εκλογές του 2021, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση της τάξης των 10 ποσοστιαίων μονάδων, οδηγώντας το κόμμα πίσω από το AfD και αναζωπύρωσαν τις ελπίδες των Πρασίνων.

Η συνεχιζόμενη εσωτερική διχόνοια που βγήκε ακόμη και προς τα έξω, έχουν επηρεάσει αρνητικά την εικόνα του Scholz, με φήμες να κυκλοφορούν για πιθανή αντικατάστασή του από τον τρέχοντα υπουργό Άμυνας, Boris Pistorius.

Robert Habeck (Πράσινοι)

Robert Habeck 

Οι Πράσινοι, με σταθερά 13% στις δημοσκοπήσεις, δεν φαίνονται να έχουν τα μεγέθη για να ηγηθούν της χώρας, αλλά θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για τη νέα κυβέρνηση.

Ο υποψήφιος Καγκελάριος των Πράσινων, Robert Habeck, που σήμερα κατέχει τη θέση του υπουργού Οικονομίας, αναμένεται να αποτελέσει κρίσιμο παίκτη στο μέλλον της γερμανικής πολιτικής.

Die Partei: Ένα είναι το κόμμα (της σάτιρας)!

Ένα από τα 29 κόμματα που κατεβαίνουν στις γερμανικές εκλογές της Κυριακής είναι… «Το Κόμμα» (Die Partei). Ένα από τα συνθήματά του: «Η γνώμη σας δεν μας νοιάζει».

«Η γνώμη σας δεν μας νοιάζει» (Ihre Meinung ist uns egal) είναι ένα από τα κύρια προεκλογικά συνθήματα για «Το Κόμμα» (Die Partei), ένα από τα 29 πολιτικά κόμματα που κατεβαίνουν στις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής, στη Γερμανία. Πρόκειται ξεκάθαρα για μία ανατροπή της κοινότοπης δέσμευσης «Η γνώμη σας είναι σημαντική για εμάς» (Ihre Meinung ist uns wichtig) που ακούμε συχνά σε έναν προεκλογικό αγώνα, αλλά και σε προωθητικές ενέργειες ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Εμπνευστής, σύμφωνα με την DW, ιδρυτής και αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής στο κόμμα «Die Partei» είναι ο δημοσιογράφος Μάρτιν Ζόνεμπορν, άλλοτε αρχισυντάκτης του σατιρικού περιοδικού Titanic. Σύμφωνα με το επίσημο βιογραφικό του αποφοίτησε από ιδιωτικό γυμνάσιο Ουρσουλίνων, υπηρέτησε στον γερμανικό στρατό, σπούδασε δημοσιογραφία και πολιτικές επιστήμες σε τρεις διαφορετικές πόλεις και όλα αυτά έχουν συμβεί πράγματι, δηλαδή δεν πρόκειται περί σάτιρας.

Στο 1% «Το Κόμμα», αλλά παραμένει απτόητο

Στις δημοσκοπήσεις το κόμμα Die Partei κυμαίνεται γύρω στο 1%, άρα δεν αναμένεται να υπερβεί το όριο του 5% που προβλέπει ο εκλογικός νόμος για την είσοδο στη Βουλή. Αλλά αυτό δεν πτοεί τον Ζόνεμπορν. Άλλωστε τα πήγε περίφημα στις ευρωεκλογές -για τις οποίες ο εκλογικός νόμος στη Γερμανία μετά από σχετική απόφαση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν προβλέπει όριο εκπροσώπησης- και εκλέγεται σταθερά ευρωβουλευτής από το 2014.

Τι δείχνουν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, όπως αυτή της εφημερίδας Bild, δείχνουν ότι οι Χριστιανοδημοκράτες κινούνται κάτω από το ψυχολογικό όριο του 30%, κάτι που καθιστά δύσκολη τη δημιουργία κυβερνητικού συνασπισμού.

Η πτώση αυτή περιορίζει τις επιλογές συνεργασίας τους, είτε με τους Σοσιαλδημοκράτες του απερχόμενου καγκελαρίου Σολτς, είτε με τους Πράσινους.

Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) παραμένει σε υψηλά ποσοστά, καθαρά στην δεύτερη θέση, και φαίνεται να είναι πάνω από το 20%, ενώ όσο περισσότερα κόμματα μπουν στη Βουλή, που αυτή τη στιγμή φαντάζει σίγουρα πεντακομματική, τόσο θα δυσκολεύει η προοπτική σχηματισμού ενός κυβερνητικού συνασπισμού.

Το κόμμα Die Linke, η γερμανική αριστερά, αποτυπώνει συνεχιζόμενη ανοδική τάση, τσιμπώντας ακόμη μισή μονάδα στην τελευταία δημοσκόπηση της Bild.

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση, το Πολιτικό Βαρόμετρο του Ινστιτούτου Wahlen για λογαριασμό του ZDF, η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) διατηρεί το προβάδισμα που έχει εξασφαλίσει εδώ και μήνες, με 28% (-2) και ακολουθεί η ακροδεξιά Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) με 21% (+1). Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) ακολουθεί με 16% και χωρίς μεταβολή των ποσοστών του, όπως και οι Πράσινοι με 14%. Η Αριστερά εξακολουθεί να αυξάνει τις δυνάμεις της και φθάνει στο 8% (+1), ενώ Φιλελεύθεροι (FDP) και Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) ενισχύονται κατά μισή μονάδα αλλά παραμένουν κάτω από το όριο του 5%, με 4,5%. Οι αναποφάσιστοι, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές, ανέρχονταν σε 27%. Παρόμοια ήταν η εικόνα και πριν από τις εκλογές του 2021, ωστόσο τότε η διαφορά μεταξύ πρώτου (SPD) και δεύτερου κόμματος (CDU/CSU) ήταν οριακή.

Με τα στοιχεία της συγκεκριμένης δημοσκόπησης και το δεδομένο ότι τα κόμματα έχουν δηλώσει ότι δεν θα συνεργαστούν με την ακροδεξιά, ο μόνος πολιτικά ρεαλιστικός συνασπισμός θα ήταν εφικτός μεταξύ της Ένωσης και του SPD, με οριακή ωστόσο πλειοψηφία. Καθοριστικής σημασίας θα είναι ο αριθμός των κομμάτων που θα κατορθώσουν τελικά να βρεθούν στην επόμενη βουλή, καθώς όσο περισσότερα είναι, τόσο περιορίζεται η πιθανότητα να αρκούν δύο κόμματα για τον σχηματισμό βιώσιμου κυβερνητικού συνασπισμού.

Τα βασικά θέματα της προεκλογικής περιόδου

Βασικά θέματα της προεκλογικής περιόδου ήταν το μεταναστευτικό, η οικονομία και η Ουκρανία, τα οποία αναμένεται να απασχολήσουν τόσο την προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης όσο και τη νέα κυβέρνηση.

Ο αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) και πιθανότερος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε τις τελευταίες ημέρες ότι για τον ίδιο, ενόψει διερευνητικών συνομιλιών με πιθανούς εταίρους, δεν αποτελεί «κόκκινη γραμμή» το σχέδιο πέντε σημείων που κατέθεσε τον περασμένο μήνα στην Bundestag με ιδιαίτερα περιοριστική πολιτική για το μεταναστευτικό

. Αντίστοιχα, ο κ. Μερτς άφησε ανοιχτό και το ενδεχόμενο αλλαγών στο «φρένο χρέους», προκειμένου να επιτραπεί ο επιπλέον δανεισμός ώστε να καλυφθούν κυρίως αμυντικές δαπάνες και κονδύλια για την στήριξη της Ουκρανίας.

Η πόλωση μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή

Η πολιτική επιστήμονας Σάρα Στρέμελ αναμένει ότι η πόλωση στην κοινωνία θα οδηγήσει σε υψηλότερη συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές. Σύμφωνα με την αντίληψη της κοινωνίας, σε αυτές τις εκλογές της Μπούντεσταγκ «διακυβεύονται πολλά», δήλωσε η ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Ρέγκενσμπουργκ στον ραδιοφωνικό σταθμό WDR 5, προσθέτοντας ότι πολλοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι η δημοκρατία γενικά απειλείται σε αυτές τις εκλογές. Οι λόγοι γι’ αυτό περιλαμβάνουν τις συζητήσεις για τη μεταναστευτική πολιτική και το «Δημοκρατικό Τείχος» προς την AfD.

Στις προηγούμενες ομοσπονδιακές εκλογές του 2021, η συμμετοχή των ψηφοφόρων σε εθνικό επίπεδο ήταν 76,6%. Το προηγούμενο χαμηλό για ομοσπονδιακές εκλογές ήταν το 70,8% το 2009. Αν και η υψηλή προσέλευση των ψηφοφόρων είναι θετική, η τάση για μεγαλύτερη ιδεολογική πόλωση των διαφορετικών απόψεων δεν είναι καλή για τη δημοκρατία μακροπρόθεσμα, τόνισε η Στρέμελ.

«Οι άνθρωποι σκέφτονται σε κατηγορίες άσπρου-μαύρου, σε κατηγορίες έτσι ή αλλιώς, και όχι σε αποχρώσεις του γκρι». Αυτό θα ενίσχυε τα πολιτικά κόμματα στις παρυφές. Οι συζητήσεις είναι έντονα συναισθηματικά φορτισμένες και η ανοχή χάνεται, εξήγησε η διδακτορική ερευνήτρια. Ωστόσο, η σκέψη σε κατηγορίες φίλου ή εχθρού αποτελεί κίνδυνο για την κουλτούρα του διαλόγου και μακροπρόθεσμα οδηγεί σε περαιτέρω πόλωση και διαίρεση της κοινωνίας.

Τα πιθανά σενάρια και το μέλλον της γερμανικής πολιτικής

Σύμφωνα με την παράδοση της γερμανικής πολιτικής, καμία κυβέρνηση δεν σχηματίζεται μονομερώς, αφού απαιτούνται συμμαχίες. Ο νικητής των εκλογών θα αναζητήσει εταίρους για να δημιουργήσει την πλειοψηφία, αλλά η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή και μήνες.

Ωστόσο, ένα πράγμα είναι σίγουρο: το AfD θα μείνει εκτός κάθε πιθανής συμμαχίας.

Οι προηγούμενες κυβερνητικές συνθέσεις, όπως η «οικονομία της φωτεινής ελπίδας» που περιλάμβανε το SPD, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους -μια «κομματική ομοψυχία» που πολλοί γνώριζαν ως «κοκκινο-πράσινο-κίτρινο»- αφήνουν ανοιχτό το ερώτημα αν η επόμενη κυβέρνηση θα κατασκευαστεί με παρόμοιο μοτίβο.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι μετά το κλείσιμο των καλπών, ο δρόμος για τη νέα γερμανική κυβέρνηση μόλις ξεκινά και οι προκλήσεις δεν θα λείψουν.

Πάνω από 800 συγκεντρώσεις κατά της Ακροδεξιάς

Από τις αρχές του χρόνου μέχρι σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί στη Γερμανία πάνω από 800 συγκεντρώσεις ενάντια στην Ακροδεξιά και στο ναζισμό με τη συμμετοχή πάνω από 1.800.000 πολιτών. Τον υπολογισμό αυτό έκανε η εφημερίδα του Βερολίνου taz, με αφορμή και τις σημερινές αντίστοιχες εκδηλώσεις, που δίνουν και ένα εντελώς διαφορετικό χρώμα στις εκλογές. Αν μάλιστα δεχτεί κανείς τους υπολογισμούς των διοργανωτών ο αριθμός των μετεχόντων ήταν 2,2 εκατομμύρια. Ανάλογες συγκεντρώσεις προβλέπονται και για τις επόμενες ημέρες.

Οι περισσότερες και πιο εντυπωσιακές ήταν στο Βερολίνο και στο Αμβούργο, αλλά και στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (Κολωνία, Ντύσελντορφ, Βόννη, Λεβερκούζεν και αλλού). Η πιο μεγάλη ήταν εκείνη στο Μόναχο, πριν από δυό εβδομάδες με συμμετοχή 250.000 ανθρώπων. Εντυπωσιακή ήταν η παρουσία της νεολαίας, αφού πολλές φορές ήταν δικές της οργανώσεις, όπως οι «Fridays 4 Future», που απηύθυναν το σχετικό κάλεσμα. Αξιοσημείωτο όμως ότι κόσμος κατέβηκε ακόμα και σε πλατείες μικρών κωμοπόλεων ακόμα και… χωριών.

Οι πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων και κυρίως όσα συνέβησαν εντός Βουλής για το άσυλο και τη μετανάστευση έδωσαν σε πολλούς την αίσθηση ότι θα πρέπει να κάνουν κάτι για τη Δημοκρατία, να μην αφήσουν τους ακροδεξιούς να αλωνίζουν στους δρόμους. Αυτό ήταν το πιο νέο και ποιο ποιοτικό στοιχείο αυτών των εκλογών σύμφωνα με τη DW