Ακροδεξιά σε κυβέρνηση;- Μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα;/Πλεύρης, Μάντζος, Αρβανίτης, Γεράκης, Μαραντζίδης στο libre

Οι εξελίξεις τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ  με τη ραγδαία άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων, σε συνδυασμό με τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα που φέρουν τα κόμματα που βρίσκονται δεξιά της ΝΔ αθροιστικά να την πλησιάζουν, δημιουργούν σειρά προκλήσεων για το πολιτικό σύστημα.

Την ίδια στιγμή, τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχουν δυναμώσει ιδιαίτερα, ενώ η εκλογή του Τραμπ έχει γίνει η αφορμή – ή μήπως η αιτία  – για την μεγαλύτερη απήχησή τους και την επιρροή τους. Κάποια από αυτά μάλιστα συμμετέχουν σε κυβερνήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, τρεις πολιτικοί και δύο πολιτικοί επιστήμονες – αναλυτές, απαντούν στο ερώτημα: Μπορεί να δούμε κόμματα της ακροδεξιάς στην Ελλάδα να κυβερνούν μαζί με την ΝΔ; Είναι πιθανό σενάριο;

Στο ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν οι Κοινοβουλευτικοί Εκπρόσωποι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, Θάνος Πλεύρης και Δημήτρης Μάντζος, αντίστοιχα, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Κώστας Αρβανίτης, ο Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος MARC ΑΕ Θωμάς Γεράκης και ο Πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Νίκος Μαραντζίδης.

Θάνος Πλεύρης: Μεταναστευτικό και woke ατζέντα έστειλαν τους ψηφοφόρους στην ακροδεξιά

Τα τελευταία έτη παρατηρείται αύξηση ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη και συμμετοχή αυτών των κομμάτων σε κυβερνήσεις συνασπισμού. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα το φαινόμενο θα πρέπει να εξετάσουμε δύο παραμέτρους. Η πρώτη παράμετρος είναι ότι αυτά τα κόμματα, αν και μπορεί να συμφωνούν μεταξύ τους σε πολλά σημεία δεν μπορούν να καταταχθούν σε μία κατηγορία. Υπάρχουν κόμματα της παλιάς ακροδεξιάς που μπορεί να φτάνουν μέχρι και σε σημείο να φλερτάρουν με παλιά πρότυπα φασιστικού και ναζιστικού τύπου, υπάρχουν κόμματα κλασικής ακροδεξιάς και υπάρχουν και κόμματα τα οποία ουσιαστικά αποτελούν διάσπαση του παραδοσιακού λαϊκού κόμματος και κινούνται δεξιότερα αυτού. Συνεπώς, δεν πρέπει να τα βάζουμε όλα σε μία κατηγορία και να βλέπουμε τι χαρακτηριστικά έχει το κάθε ένα από αυτό βάσει των χαρακτηριστικών της κοινωνίας, στην οποία αναπτύσσεται.

Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με τα αίτια που οδηγούν τους ψηφοφόρους όχι μόνο από το λαϊκό κόμμα, αλλά και από το παραδοσιακό κέντρο και κάποιες φορές και από την αριστερά, να επιλέγουν ως έκφραση διαμαρτυρίας ή θέσεις κόμματα τα οποία ανήκουν στο ευρύτερο φάσμα της ακροδεξιάς. Στο σκέλος αυτό νομίζω ότι η αύξηση των τελευταίων ετών συνδέεται με μία αποτυχημένη μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης, μία πολιτική ανεκτικότητας και όχι αυστηρής φύλαξης που οδήγησε τις κοινωνίες να αισθάνονται ότι πλήττεται η ποιότητα της ζωής τους και να αυξάνονται τα φαινόμενα της εγκληματικότητας, χωρίς τα παραδοσιακά κόμματα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης να μπορούν να απαντήσουν σε αυτό το πρόβλημα.

Παράλληλα, η υιοθέτηση μίας άκριτης woke ατζέντας, εισαγόμενης από τις ΗΠΑ, δημιούργησαν πεποίθηση στους Ευρωπαίους πολίτες ότι καταλύονται αρχές, αξίες και ηθικά ιδανικά που δόμησαν τις σύγχρονες Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Εάν σε όλα αυτά συμπεριλάβουμε και μία οικονομική πίεση, αντιλαμβανόμαστε αυτήν την άνοδο. Κατά την εκτίμησή μου όμως η οικονομική πίεση είναι ο μικρότερος παράγοντας και απόδειξη αυτού ότι, εάν ήταν ο κυρίαρχος θα βλέπαμε να αυξάνεται η δυναμική των αριστερών κομμάτων. Η αύξηση της δυναμικής των ακροδεξιών κομμάτων συνδυάζεται ακριβώς με την λαθρομετανάστευση και τον άκρατο δικαιωματισμό.

Απάντηση σε αυτήν την άνοδο ειδικά από το λαϊκό κόμμα δεν είναι να αντιγράφει και να παρασύρεται στον λόγο από τέτοιου είδους κόμματα, αλλά αντιθέτως να δίνει λύσεις στα προβλήματα που, απολύτως λογικά, θέτουν οι Ευρωπαίοι πολίτες.

Θ. Πλεύρης: Η σοβαρή δεξιά βρίσκεται μόνο στη Νέα Δημοκρατία και ότι οι πολιτικές μας είναι οι πολιτικές που θα δώσουν λύσεις απέναντι στον λαϊκισμό των άλλων κομμάτων…Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι η Νέα Δημοκρατία δεν πρόκειται να συνεργαστεί με κόμματα που βρίσκονται στην ακροδεξιά ή δεξιότερα αυτής.

Στην Ελλάδα το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κυρίως από λαϊκιστικού τύπου κόμματα που κινούνται δεξιότερα της Ν.Δ. και στην ακροδεξιά. Η δυναμική τους αυτήν την στιγμή παραμένει περιορισμένη, αν και αθροιστικά μεγαλώνει, κυρίως γιατί η Νέα Δημοκρατία κατάφερε να ακολουθήσει πολιτικές αντίθετες και με το ίδιο το λαϊκό κόμμα στο σκέλος της λαθρομετανάστευσης. Ακολουθούμε μία σκληρή και δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, για την οποία έχουμε κατηγορηθεί από κόμματα του κέντρου και της αριστεράς, αλλά απαντάμε σε προβλήματα των πολιτών.

Αντίστοιχα στο κομμάτι της woke ατζέντας, παρά τη ψήφιση της ισότητας στον γάμο, με την οποία διαφωνώ, ουδέποτε προσχωρήσαμε σε λογικές αμφισβήτησης παραδοσιακών αρχών και αξιών στηρίζοντας του θύλακες της εθνικής και θρησκευτικής μας ταυτότητας. Προς αυτήν λοιπόν την κατεύθυνση θα πρέπει να πορευθούμε πείθοντας τους πολίτες ότι η σοβαρή δεξιά βρίσκεται μόνο στη Νέα Δημοκρατία και ότι οι πολιτικές μας είναι οι πολιτικές που θα δώσουν λύσεις απέναντι στον λαϊκισμό των άλλων κομμάτων.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι η Νέα Δημοκρατία δεν πρόκειται να συνεργαστεί με κόμματα που βρίσκονται στην ακροδεξιά ή δεξιότερα αυτής. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι σαφές διότι εμείς επιθυμούμε μέσα από τις δικές μας πολιτικές και τη διακυβέρνηση να λύσουμε τα προβλήματα των πολιτών κερδίζοντας τους και όχι να αναζητήσουμε κυβερνητικό εταίρο στα κόμματα που επενδύουν στον λαϊκισμό.

Δημήτρης Μάντζος: Ο κίνδυνος της Ακροδεξιάς -από τη θεωρία στην πράξη

Η άνοδος της ακροδεξιάς αποτελεί ανησυχητικό διεθνές φαινόμενο με προεκτάσεις στη σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία και το κοινωνικό συμβόλαιο. Η «στοχοποίηση» θεμελιωδών ελευθεριών, η αμφισβήτηση του διεθνούς δικαίου, ο επιθετικός ρεαλισμός στις διεθνείς σχέσεις, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, είναι συμπτώματα μιας εντεινόμενης παθογένειας που εντείνεται και βαθαίνει. Πράγματι, οι εξελίξεις στις ΗΠΑ είναι η κορύφωση μιας εξέλιξης που συμβαίνει με αργούς αλλά αισθητούς ρυθμούς στη Δύση τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008. Η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων έχει δημιουργήσει χώρο για την ενίσχυση του τοξικού πολιτικού λόγου και την άνοδο στην εξουσία ακροδεξιών κομμάτων που εκτείνονται από τον ανιστόρητο εθνολαϊκισμό έως τον απροκάλυπτο νεοναζισμό.

Το πρόβλημα αφορά ευθέως και στη χώρα μας. Οι σκληρές θυσίες των μνημονιακών περιόδων, οι μεγάλες διαψεύσεις και οι βίαιες συνειδητοποιήσεις, σε συνδυασμό με τη μετάβαση σε ένα μοντέλο «ανάπτυξης για λίγους» διαμόρφωσαν τις συνθήκες για την ανάδυση δήθεν «αντι-συστημικών» κομμάτων που εμφανίζονται να αμφισβητούν το σύστημα, ενώ τρέφονται από αυτό. Η ελληνική Ακροδεξιά, πρόθυμα και απροσχημάτιστα, στρατολογείται στη διεθνή δικτύωση της Alt Right, όχι πλέον ως περιθωριακή δύναμη, αλλά εν δυνάμει κυβερνητική -άλλωστε, σε τόσες χώρες, είναι ήδη mainstream. Η ΝΔ, με ραγισμένο πλέον το προσωπείο της «φιλελεύθερης» παράταξης, μιλά πλέον διαλλακτικά με τον χώρο αυτό, υιοθετώντας έννοιες και λέξεις από το ιστορικό της παρελθόν. Το έδαφος για μελλοντική συνεργασία έχει αρχίσει να λειαίνεται ιδίως μετά το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ. Ο κίνδυνος και η απειλή από τις πολιτικές Trump γίνονται «ευκαιρία για την Ευρώπη», όχι όμως για μια Ευρώπη της κοινωνικής δικαιοσύνης και των ανοικτών οριζόντων, αλλά κλειστή και φοβική, που θα ξεχνά τις αρχές της, επειδή τις αμφισβητούν από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα δικαιώματα βαπτίζονται συλλήβδην και άκριτα «woke agenda», η ελευθερία της γνώμης μεταφράζεται σε ανοχή στον ρατσιστικό και μισαλλόδοξο λόγο.

Δ. Μάντζος: Η ΝΔ, με ραγισμένο πλέον το προσωπείο της «φιλελεύθερης» παράταξης, μιλά πλέον διαλλακτικά με τον χώρο αυτό, υιοθετώντας έννοιες και λέξεις από το ιστορικό της παρελθόν. Το έδαφος για μελλοντική συνεργασία έχει αρχίσει να λειαίνεται ιδίως μετά το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ.

Η απάντηση σε αυτόν τον ορατό -όχι μόνο θεωρητικό- κίνδυνο είναι περισσότερη και βαθύτερη δημοκρατία. Η χάραξη, υιοθέτηση και υλοποίηση δημόσιων πολιτικών στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της εργασίας και της κοινωνικής συνοχής, με στόχο την άμβλυνση των ανισοτήτων, είναι μονόδρομος. Είναι αναγκαία η αποτελεσματική ρύθμιση των αγορών, για την αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας και της ασυδοσίας, η παραγωγή και δίκαιη διανομή του πλούτου και -κυρίως- η ενίσχυση των θεσμών της δημοκρατίας -δικαιοσύνη και ελεγκτικοί μηχανισμοί- για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, ως πυρήνας της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης, είναι προορισμένο να υπερασπίσει έννοιες και θεσμούς που αμφισβητούνται ευθέως: κοινωνική δικαιοσύνη, κράτος δικαίου, θεμελιώδεις ελευθερίες.

Η «υπνοβασία» ενός ολόκληρου πολιτικού συστήματος -και στη χώρα μας- οφείλει να τερματιστεί. 

Κώστας Αρβανίτης: Διόλου απίθανο η Νέα Δημοκρατία να αναζητήσει σύμμαχο από τα δεξιά της

Οι κινήσεις του Ντόναλντ Τραμπ και οι δηλώσεις των κορυφαίων αξιωματούχων του την περασμένη εβδομάδα δεν είναι πια αφύπνιση για την Ευρώπη αλλά αποτελούν διαδοχικά χαστούκια προς την ευρωπαϊκή ηγεσία και τους αρχηγούς ευρωπαϊκών κρατών, που τρέχουν με καθυστέρηση να σώσουν ό,τι μπορούν. Ο κίνδυνος αποκλεισμού της Ευρώπης από τις διαπραγματεύσεις για την επόμενη μέρα της Ουκρανίας, η υποβάθμιση του ΝΑΤΟ από τις ΗΠΑ δίχως εναλλακτική για την κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και άμυνα, ο εμπορικός πόλεμος, η υστέρηση στην Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελούν ήδη τεράστιες προκλήσεις για την ΕΕ.

Με όλα τα μέτωπα ανοιχτά και την απογοήτευση των πολιτών από το πολιτικό σύστημα να διογκώνεται, η Ευρώπη απειλείται με κατάρρευση εκ των έσω με την άνοδο της Ακροδεξιάς, που έχει λάβει νέα ώθηση με την επικράτηση του Τραμπ. Αυτό έδειξε η πρόσφατη επίδειξη δύναμης στη Μαδρίτη, υπό το σύνθημα “Make Europe Great Again”, την οποία διοργάνωσαν οι «Πατριώτες στην Ευρώπη», πλέον η τρίτη πολυπληθέστερη πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μαζί με το ECR και με τους ακόμη πιο ακραίους του ESN, οι ακροδεξιές παρατάξεις έχουν ενισχυθεί σημαντικά. Παρά τις φαινομενικές διαφορές μεταξύ αυτών των δυνάμεων, κοινός παρονομαστής τους είναι η υποστήριξη της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και η προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων με προμετωπίδα την καταπολέμηση αυτού που ορίζουν ως woke agenda. Η άτυπη “κοινοβουλευτική ομάδα Μασκ” μέσα στο ΕΚ είναι γεγονός. Το ενδιαφέρον είναι, όπως και το 1930, ότι οι νεοφασίστες και οι ακροδεξιοί δεν αμφισβητούν τον κανιβαλισμό του καπιταλισμού αλλά δημιουργούν εσωτερικούς εχθρούς, τις κοινωνικές ομάδες -ευάλωτες ως επί το πλείστον – που είναι τροχοπέδη για την ευτυχία και την ορθή λειτουργία του συστήματος. Εδώ φυσικά έχουμε την επιτομή των απόλυτων αντιθέσεων του ανώνυμου πανίσχυρου Κεφαλαίου.

Στην τελική ευθεία για τις γερμανικές εκλογές, ο Ίλον Μασκ και ο Τζέι Ντι Βανς στηρίζουν απροκάλυπτα την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Οι ευθύνες και των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων της Γερμανίας είναι βαρύτατες, καθώς οι Χριστιανοδημοκράτες πρόσφατα συμμάχησαν με την AfD στη βουλή, για να νομοθετήσουν τις αντιμεταναστευτικές θέσεις τους. Όσο κι αν διαβεβαιώνει ο κ. Μερτς ότι δεν θα συνεργαστεί μετεκλογικά με την AfD, δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η ρωγμή που άνοιξε στο τείχος προστασίας από την Ακροδεξιά δεν θα γίνει μεγαλύτερη. Στην Αυστρία, προς στιγμήν έχουν καταρρεύσει οι διαπραγματεύσεις για κυβερνητικό συνασπισμό μεταξύ της Κεντροδεξιάς και της Ακροδεξιάς αλλά στο ενδεχόμενο νέων εκλογών εκτιμάται ότι το FPO θα διευρύνει περισσότερο το προβάδισμά του έναντι των υπολοίπων. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν περιμένει τον Μακρόν στη γωνία, η Μελόνι και ο Όρμπαν έχουν ήδη την εξουσία.

Με αυτά τα δεδομένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν είναι διόλου απίθανο ότι και στην Ελλάδα η Νέα Δημοκρατία θα αναζητήσει σύμμαχο από τα δεξιότερά της για να διατηρηθεί στην εξουσία μετά τις επόμενες εθνικές εκλογές. Η πρόβα συνεργασίας ήδη γίνεται στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, όπου οι ευρωομάδες του ΕΛΚ (ΝΔ) και των Πατριωτών για την Ευρώπη (Φωνή της Λογικής, Λατινοπούλου) συμμάχησαν για να αποκλείσουν το αίτημα της Left και του ΣΥΡΙΖΑ να κληθεί ο Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας, στην Ολομέλεια και να δώσει απαντήσεις για τα Τέμπη. Η Ακροδεξιά δεν είναι απομονωμένη από το δημοκρατικό τόξο στην ΕΕ, καθώς η συνεργασία της με τη Δεξιά αλλά και με τους Σοσιαλιστές ήδη καταγράφηκε και στην κατανομή καίριων πολιτικών θέσεων εντός των ενωσιακών θεσμών.

Κ. Αρβανίτης: Δεν είναι διόλου απίθανο ότι και στην Ελλάδα η Νέα Δημοκρατία θα αναζητήσει σύμμαχο από τα δεξιότερά της για να διατηρηθεί στην εξουσία μετά τις επόμενες εθνικές εκλογές. Η πρόβα συνεργασίας ήδη γίνεται στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, όπου οι ευρωομάδες του ΕΛΚ (ΝΔ) και των Πατριωτών για την Ευρώπη (Φωνή της Λογικής, Λατινοπούλου) συμμάχησαν για να αποκλείσουν το αίτημα της Left και του ΣΥΡΙΖΑ

Η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα καθώς και πάλι Σοσιαλδημοκράτες και κλασική Δεξιά συμμαχούν ή ανέχονται την ακροδεξιά προσπαθώντας να δημιουργήσουν «υγειονομικό αποκλεισμό» στην Αριστερά. Άλλωστε, στους κόλπους της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας έχει επανειλημμένα ακουστεί ότι υπάρχει περιθώριο συνεργασίας με την “καλή Ακροδεξιά”. Η δική μας ευθύνη ως δημοκρατική αντιπολίτευση είναι να επικοινωνούμε με θάρρος, εξωστρέφεια, και σαφήνεια το δικό μας συνεκτικό αφήγημα, να αναπτύσσουμε τεκμηριωμένα τον σχεδιασμό μας για την νέα εποχή από κάθε δημόσιο βήμα, να εκθέτουμε τη βαθιά συστημική διασύνδεση της Ακροδεξιάς με ολιγαρχικούς μηχανισμούς, και να εργαζόμαστε ακόμη πιο εντατικά για τις διεκδικήσεις και τα συμφέροντα των πολλών, πριν η δυσαρέσκεια της κοινωνίας διοχετευθεί μαζικά στην Ακροδεξιά, και πριν ενσωματωθεί σταδιακά στη mainstream Δεξιά, όπως μας έχει επανειλημμένα διδάξει η ιστορία.

Θωμάς Γεράκης: Δύσκολοι καιροί για συνεργασίες

Είναι γεγονός, πως τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχουν δυναμώσει ιδιαίτερα και η εκλογή Τράμπ δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν την αύξηση της απήχησης και επιρροής τους. 

Στην Ελλάδα, τα κόμματα δεξιότερα της ΝΔ συγκέντρωσαν αθροιστικά 13% στις βουλευτικές εκλογές του 2023 και 19% στις ευρωεκλογές. Στις δημοσκοπήσεις της τελευταίας περιόδου συγκεντρώνουν στην εκτίμηση ψήφου ποσοστά της τάξης του18-20%.  Παρά την πρόσφατη σχετική τάση ενίσχυσής τους, το γεγονός αυτό δεν είναι πρωτοφανές ώστε να θεωρείται νέα συνθήκη στο πολιτικό σκηνικό. Ο χώρος δεξιότερα της ΝΔ είχε συγκεντρώσει παρόμοια ποσοστά και στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, πχ  στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 και διατήρησε σημαντικό μέρος των δυνάμεών του σχεδόν σε όλες τις επόμενες, καταγράφοντας διψήφια ποσοστά. Παρά την δημοσκοπική  ενίσχυση στην σημερινή ευνοϊκή συνθήκη, δεν παρατηρείται ένα ισχυρό κοινωνικό ρεύμα ανάλογο άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ικανό να μεταβάλει αισθητά τους πολιτικούς συσχετισμούς.  

Θ. Γεράκης: Αν και η πρόσφατη πολιτική ιστορία έχει παραδείγματα κυβερνητικών συμπράξεων που φάνταζαν απίθανα πριν σχηματιστούν, μία συγκυβέρνηση ΝΔ με κόμματα του ακροδεξιού χώρου φαίνεται εκ των πραγμάτων αδύνατη. Πέραν από τις ουσιαστικές και πολυδιάστατες διαφορές που χωρίζουν την ΝΔ από τα κόμματα που βρίσκονται δεξιότερά της, το κόστος της κυβερνητικής παράταξης από ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν δυσανάλογα μεγάλο, ιδιαίτερα στο κεντρώο ακροατήριό της.

Χαρακτηριστικά του χώρου εξακολουθούν να είναι ο πολυκερματισμός, οι σημαντικές διαφορές  των κομμάτων που τον απαρτίζουν ως προς την εικόνα, το ύφος  και τις πολιτικές θέσεις, αλλά και τα διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των επιμέρους ψηφοφόρων τους. Επίσης, απουσιάζει μία φυσική ηγετική φυσιογνωμία που θα μπορούσε να γεφυρώσει τις μεταξύ τους διαφορές και να ενώσει τον χώρο.

Ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι τις επόμενες εκλογές είναι τόσο μεγάλος, που καθιστά κάθε συζήτηση ή πρόβλεψη για μελλοντικές κυβερνητικές συνεργασίες άκαιρη. Επιπροσθέτως, τα όποια μαθηματικά αθροίσματα  επιτρέπουν  υποθετικά σενάρια για κυβερνητικές συνεργασίες δεν αποτελούν την μοναδική παράμετρο στις πολιτικές επιλογές. Στην πολιτική πράξη άλλο είναι το ικανό, άλλο το αναγκαίο και άλλο το εφικτό και επιθυμητό.

Αν και η πρόσφατη πολιτική ιστορία έχει παραδείγματα κυβερνητικών συμπράξεων που φάνταζαν απίθανα πριν σχηματιστούν, μία συγκυβέρνηση ΝΔ με κόμματα του ακροδεξιού χώρου φαίνεται εκ των πραγμάτων αδύνατη.

Πέραν από τις ουσιαστικές και πολυδιάστατες διαφορές που χωρίζουν την ΝΔ από τα κόμματα που βρίσκονται δεξιότερά της, το κόστος της κυβερνητικής παράταξης από ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν δυσανάλογα μεγάλο, ιδιαίτερα στο κεντρώο ακροατήριό της.  Η ΝΔ έχει ισχυρούς λόγους να αποκλείει σε όλους τους τόνους ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η  ΝΔ προτάσσει ως εκλογική επιδίωξη για τις επόμενες εκλογές την αυτοδυναμία. Ένας στόχος που, αν και φαίνεται σήμερα δύσκολος, δεν μπορεί ως πιθανό ενδεχόμενο να αποκλειστεί.

Σε κάθε περίπτωση και στον βαθμό που ισχύει ότι στην δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, η χώρα δεν θα μείνει ακυβέρνητη.

Νίκος Μαραντζίδης: Ναι, είναι πιθανό σενάριο!

Ναι, είναι πιθανό σενάριο, με την έννοια ότι όπως πριν από μερικά χρόνια δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι στην Ιταλία θα κυβερνούσε η Μελόνι, στην Ολλανδία θα ήταν η ακροδεξιά πρώτο κόμμα ή αυτό που όλοι βλέπουμε να έρχεται στην Γαλλία, η Λεπέν να έχει πιθανότητες να εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, κάτω από συνθήκες δεν θα απέκλειε κανείς να δούμε στην Ελλάδα ένα ισχυρό ακροδεξιό κόμμα το οποίο να θέσει σοβαρή υποψηφιότητα να συμμετάσχει στην κυβέρνηση.

Ν. Μαραντζίδης: Τίποτα δεν αποκλείει στο επόμενο διάστημα ακόμη και στο σχετικά εγγύς μέλλον, ένα ισχυρό ακροδεξιό κόμμα στην Ελλάδα. Εξάλλου, ότι αν δει κανείς τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών  και να αθροίσει τα κόμματα της πέραν της ΝΔ δεξιάς θα διαπιστώσει ότι ήδη η ακροδεξιά είναι ισχυρή. Απλώς δεν εκφράζεται με ένα κόμμα μόνο.

Νομίζω ότι αυτό που έχει αλλάξει σε όλες τις δημοκρατίες είναι η σχέση του ψηφοφόρου, των ψηφοφόρων με τα κόμματα. Αυτό που παλιότερα θεωρούσαμε και ονομάζαμε κομματική ταύτιση. Δηλαδή, ένα μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων πηγαίναν από τη μία εκλογή στην άλλη και ψήφισαν το ίδιο κόμμα, επειδή είχαν κάποια μορφή συναισθηματικής ή ιδεολογικής σύνδεσης και ταύτισης με το κόμμα αυτό. Αυτό φαίνεται ότι έχει διαταραχθεί.  Όπως έχει διαταραχθεί ακόμη και η στοίχιση των ψηφοφόρων στον παραδοσιακό άξονα δεξιά-αριστερά. Δηλαδή, παλιότερα ας πούμε, ο δυσαρεστημένος ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ μπορεί να κινιόταν προς τον Συνασπισμό ή προς το ΚΚΕ. Και σε συνθήκες πόλωσης ο ψηφοφόρος του ΚΚΕ να μετακινιόταν προς το ΠΑΣΟΚ, αν αισθανόταν ότι έπρεπε να φύγει δεξιά, για παράδειγμα.

Σήμερα αυτού του είδους οι παραταξιακές στοιχήσεις έχουν κι αυτές αποδυναμωθεί  στη βάση του δεξιά-αριστερά. Δηλαδή, βλέπουμε ψηφοφόρους να μετακινούνται προς όλες και από όλες οι κατευθύνσεις.

Άρα, κατ’ επέκταση τίποτα δεν αποκλείει στο επόμενο διάστημα ακόμη και στο σχετικά εγγύς μέλλον, ένα ισχυρό ακροδεξιό κόμμα στην Ελλάδα. Εξάλλου, ότι αν δει κανείς τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών  και να αθροίσει τα κόμματα της πέραν της ΝΔ δεξιάς θα διαπιστώσει ότι ήδη η ακροδεξιά είναι ισχυρή. Απλώς δεν εκφράζεται με ένα κόμμα μόνο.