Σωστή και λάθος πλευρά της Ιστορίας…

Στις 5 Ιανουαρίου -πριν την ορκωμοσία Τραμπ- γράφαμε για το γνωστό ερώτημα που έθετε πριν μερικές δεκαετίες ο Χένρι Κίσιτζερ: “Who do i call when i want to talk to Europe?”. Επισημαίνοντας ότι απέναντι στο νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, η Ευρώπη είχε να αντιτάξει μόνο την απουσία στρατηγικής και το τεράστιο πρόβλημα πολιτικής ηγεσίας.

Δυστυχώς, το ερώτημα απαντήθηκε από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ: “Κανέναν”. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής (στην Ευρώπη) δεν υπάρχει κανείς να συνομιλήσει επί ίσοις όροις με τη νέα αυτοκρατορία -πολύ ενδιαφέρον το σχετικό άρθρο του New Statesman. Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι η Ε.Ε δεν θα εκπροσωπηθεί στις διαπραγματεύσεις της Ουάσιγκτον με τη Μόσχα για το μέλλον της Ουκρανίας μάλλον είχε προεξοφληθεί. Ελάχιστοι δεν το είχαν κατανοήσει, κι αυτοί βρίσκονται στο Παρίσι, τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και αλλού.

Φταίει ο Τραμπ που η Ευρώπη δεν είχε διαβάσει τα μηνύματα που έφθαναν το προηγούμενο χρονικό διάστημα, πρώτα από τον Έλον Μασκ, προ ημερών από τον αντιπρόεδρο Τζέϊ Ντι Βανς; Επ΄ αυτού έχει δίκιο ο Άδωνης Γεωργιάδης που (και για τους …δικούς του λόγους) το επισημαίνει σε μία μακροσκελή ανάρτηση στο X: “…Όμως για αυτήν την κατάσταση που βρίσκεται η Ευρώπη ποιος έχει τελικά την ευθύνη; Ο Πρόεδρος Τράμπ, ο κ. Ίλον Μάσκ, ο Αντιπρόεδρος κ. Βάνς ή μία διαδοχική σειρά λανθασμένων επιλογών των ηγεσιών της ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια;…”.

Ως προς το ουκρανικό, η Ευρώπη έχτισε ένα αφήγημα περί ελευθερίας και χάραξε μία γραμμή στο έδαφος για να χωρίσει τη σωστή από την λάθος πλευρά της Ιστορίας. Τώρα παρακολουθεί αποσβολωμένη την Ιστορία να μετακινείται στην άλλη πλευρά. Εάν ό,τι είχε συμβεί μέχρι πρότινος ήταν το σωστό, τώρα δεν κρύβει την αγωνία της γιατί δεν συμμετέχει σε αυτό που θεωρούσε λάθος. Βγάζει αυτό νόημα;

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν δήλωσε ότι “η ασφάλεια της Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή”. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως οι ΗΠΑ δεν θα εγγυώνται πιά την ασφάλεια της Ευρώπης, η οποία πρέπει να ξοδέψει πολλά περισσότερα για να φιλοξενείται κάτω από την ομπρέλα του (αμερικανικού) ΝΑΤΟ. Πρέπει να ξοδέψει ακόμα περισσότερα (κάποιοι ανεβάζουν τον “λογαριασμό” σε 1-3 τρις!) για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, πιθανότατα,δε, θα πρέπει να στείλει ευρωπαϊκά στρατεύματα για την διατήρηση της “ειρήνης” που θα έχουν αποφασίσει στη “νέα Γιάλτα” του Ριάντ οι Τραμπ και Πούτιν.

Για να το πράξει αυτό, οφείλει να αγοράζει ολοένα και περισσότερους εξοπλισμούς από την αμερικανική πολεμική βιομηχανία, την ώρα που θα πληρώνει τρεις φορές ακριβότερα το αμερικανικό LNG, από το οποίο εξαρτάται πλέον μετά την οριστική διακοπή της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου, ως συνέπεια των κυρώσεων που επέβαλε.

Το φθηνό ρωσικό αέριο ήταν ο βασικός λόγος της αναπτυξιακής της πρόωσης, η στέρησή του οδήγησε σε ύφεση. Μαζί, βεβαίως, με όλους αυτούς τους περιορισμούς στη ζήτηση και στους ασφυκτικούς κανόνες που η ίδια θέσπισε, όπως ορθά επισημαίνει ο Μάριο Ντράγκι.

Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες ανησυχούν για την άνοδο της ακροδεξιάς που ρίχνει το ένα μετά το άλλο τα κάστρα των αμήχανων ευρωπαϊκών πολιτικών ελίτ. Δεν ήταν, φυσικά, ο Τραμπ που προκάλεσε αυτό το “domino effect”, η σαρωτική του νίκη στις ΗΠΑ απλώς το επιταχύνει. Οι ευρωπαίοι πολίτες γύρισαν την πλάτη στις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, όχι λόγω του ουκρανικού αλλά εξαιτίας των ανισοτήτων, της πτωχοποίησης, των συνεπειών της αλλοπρόσαλλης τακτικής στο μεταναστευτικό, στην απίσχναση του αγροτικού τομέα και σε πολλά ακόμα που αναφέρονται στην έκθεση Ντράγκι. Κυρίως, όμως, επειδή η οικονομική και ενεργειακή κρίση περιθωριοποίησε μεγάλα τμήματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών.

Σε αυτή την “τέλεια καταιγίδα” σφαλμάτων, η Ευρώπη έρχεται τώρα να αναζητήσει “εγγυήσεις ασφάλειας”. Επί δέκα πέντε χρόνια έχει εγκαταλείψει τους πολίτες της και τώρα η απάντηση που δίνει συμπυκνώνεται σε δύο λέξεις: ρήτρα διαφυγής. Η εξαίρεση των υπέρογκων αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες θα είναι η απάντηση στο κενό ασφαλείας που δημιουργεί η άρση των αμερικανικών εγγυήσεων!

Η ύπατη αρμοστής Κάλας βρήκε μάλιστα τη λύση: “Οι ευρωπαίοι πολίτες ας στερηθούν κάτι από την Παιδεία και την Υγεία για την ασφάλειά τους”, είπε. Δηλαδή, το υπερδεκαετές φιάσκο της ευρωπαϊκής ηγεσίας θα κληθούν να το πληρώσουν ξανά οι ευρωπαίοι πολίτες. Μαζί με τη “σωστή πλευρά της Ιστορίας” στο ουκρανικό.

Κι έτσι θεωρούν ότι θα αντιμετωπίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς; Το έχει περιγράψει ο (κυνικός φιλόσοφος) Αντισθένης: Τότε τας πόλεις απόλλυσθαι, όταν μη δύνωνται τους φαύλους από των σπουδαίων διακρίνειν (Οι πόλεις χάνονται, όταν δεν μπορούν να ξεχωρίσουν πια τους κακούς από τους καλούς). Και στην ιστορία μας, ο κακός δεν είναι μόνο ο Τραμπ.