New Statesman/ Πώς η “αυτοκρατορία Τραμπ” μετατρέπει σε αποικία την Ευρώπη

Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο υπουργός Άμυνας του, πρώην παρουσιαστής του Fox News, Πιτ Χέγκσεθ, έχουν προσφέρει στον Βλαντιμίρ Πούτιν ακριβώς αυτό που θέλει σε σχέση με την Ουκρανία: όχι ένταξη στο ΝΑΤΟ, καθόλου αμερικανικά στρατεύματα στο έδαφος και η Ρωσία μπορεί να κρατήσει όλη την ουκρανική γη που έχει αρπάξει μέχρι τώρα.

Σύμφωνα με αυτούς τους όρους (όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο NewStateman) τους οποίους ο Τραμπ υποστήριξε ότι συζήτησε με τον Πούτιν σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 12 Φεβρουαρίου, μπορεί να υπάρξει ακόμη και συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου. Η Ουκρανία δεν θα είναι πρόθυμη να το δεχτεί, καθώς στο μενού δεν υπάρχει τίποτα για το Κίεβο, αλλά στη συνέχεια ο Τραμπ υποστήριξε επίσης ότι αυτή επρόκειτο να είναι μια συμφωνία μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών. Όπως φοβούνται πολλοί από τους δυτικούς συμμάχους του Κιέβου, φαίνεται τώρα ότι οι Ουκρανοί μπορεί να μείνουν έξω από τις διαπραγματεύσεις στις οποίες θα κριθεί ή ίσως να διακυβευτεί η μοίρα τους.

Σε ένα νέο «Μόναχο», δύο ηγέτες μεγάλων χωρών που θέλουν να έχουν ειρήνη ετοιμάζονται να κάνουν μια συμφωνία πίσω από τις πλάτες μιας μακρινής χώρας.

Οι αντιδράσεις κατά του Τραμπ ήταν άμεσες. Αν η πρότασή του δεν ισοδυναμούσε με το 1938 και τον βιασμό της Τσεχοσλοβακίας, τότε ήταν σαν να επαναλαμβάνεται η απόσυρση του 2021 από το Αφγανιστάν: οι επίσημες υποσχέσεις που δόθηκαν σε έναν στενό εταίρο ακυρώθηκαν με τόση άνεση ώστε είναι σαν να μην δόθηκε ποτέ καμία. Αλλά στο Αφγανιστάν, η Ουάσιγκτον πλήρωσε βαρύ τίμημα για τη στρατιωτική της κατοχή. Στην Ουκρανία, το βάρος του πολέμου το κουβαλούσε πάντα η Ουκρανία. Γιατί ο Τραμπ να δώσει στον Πούτιν αυτό που θέλει; Αποκομίζει κάτι η Αμερική από τη συμφωνία; Πώς σκοπεύει να το παρουσιάσει ως νίκη;

Ο Χέγκσεθ είπε επίσης ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη δική της ασφάλεια, ένα σχόλιο που προσφέρει μια σειρά από σημαντικές ενδείξεις. Όπως το έθεσε στις 12 Φεβρουαρίου, μιλώντας στους υπουργούς Άμυνας σε συνάντηση στις Βρυξέλλες, η Αμερική δεν είναι πλέον «ο πρωταρχικός εγγυητής της ασφάλειας στην Ευρώπη». Δεν πρέπει να υποθέσει κανείς ότι η πρόταση σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να γίνουν πιο ανεξάρτητοι από την αμερικανική ισχύ.

Η Αμερική μπορεί να σχεδιάζει να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Ευρώπη, αλλά δεν σχεδιάζει να αποσυρθεί από την Ευρώπη. Το γεγονός της παρουσίας της -και της εξάρτησης της Ευρώπης- γίνεται πιο σαφές υπό τον Τραμπ. Εάν καταφέρει να συνάψει μεγάλη συμφωνία με τον Πούτιν, το αποτέλεσμα θα είναι μια νέα ρύθμιση ασφαλείας όπου τα ευρωπαϊκά στρατεύματα θα εγγυώνται την ασφάλεια της Ουκρανίας -θα είναι μια πιο μικρή Ουκρανία και υπό μόνιμη απειλή από τη Ρωσία- ενώ τα αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα θα επωφελούνται από τις αυξημένες πωλήσεις όπλων και την προνομιακή πρόσβαση στους ουκρανικούς φυσικούς πόρους, στα οποία το εύθραυστο ουκρανικό κράτος ελάχιστη αντίσταση μπορεί να προβάλει. Την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Ουκρανίας θα πληρώσει η Ευρώπη και μόνο η Ευρώπη. Δεν θα υπάρξει καμία διαπραγμάτευση για αυτό.

Η κυβέρνηση Τραμπ ελπίζει να παρουσιάσει στους Αμερικανούς ως νίκη μια συμφωνία για την Ουκρανία, επειδή το επαχθές έργο της διασφάλισης των συνόρων μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Ευρώπης και Ασίας, θα το αναλάβουν πλέον αποκλειστικά οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Και αν η συμφωνία δεν λύσει κανένα από τα θεμελιώδη προβλήματα ασφάλειας που προκάλεσαν τον πόλεμο στην Ουκρανία, τόσο το καλύτερο. Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι από την αμερικανική ηγεμονία.

Ο Τραμπ σκέφτεται με αυτοκρατορικούς όρους. Και οι αυτοκρατορίες δεν ασχολούνται πρωτίστως με άλλες αυτοκρατορίες αλλά με τα δικά τους. Ο τελικός στόχος είναι να δημιουργηθεί το σωστό πλαίσιο για την άντληση των μέγιστων πόρων από την Ευρώπη και όχι ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση της Ρωσίας. Το τελευταίο, φαίνεται, είχε νόημα μόνο σε έναν κόσμο όπου διαφορετικές αυτοκρατορίες μετά το 1989 είχαν ενταχθεί στην αυθεντικά παγκόσμια τάξη πραγμάτων, στην οποία ο Τραμπ δεν πιστεύει.

Στην Ουάσιγκτον επιστρέψαμε σε μια τριμερή πολιτική που εύκολα θα αναγνωρίσει κάθε Βρετανός παρατηρητής. Πριν από έναν αιώνα, οι Βρετανοί αξιωματούχοι συνήθιζαν να σκέφτονται τρεις κύκλους πολιτικής: τον εσωτερικό, τον αυτοκρατορικό και τον εξωτερικό. Ο Τραμπ στην Ουκρανία ασκεί ιμπεριαλιστική πολιτική, όχι εξωτερική πολιτική. Αφορά την Ευρώπη και όχι τη Ρωσία. Πώς πρέπει να κυβερνώνται οι πλούσιες ευρωπαϊκές περιοχές; Πρώτος στόχος: να τους κάνουμε να πληρώσουν για τους συνοριακούς πολέμους.

Από αυτή την οπτική γωνία, ο τρόπος με τον οποίο πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αντέδρασαν στους όρους που έθεσε ο Τραμπ παραμένει διφορούμενος. Όταν συμφωνούν ότι η Ευρώπη πρέπει να «κάνει περισσότερα», συμφωνούν ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να μεταφέρουν μεγαλύτερο πλούτο στον αυτοκρατορικό πυρήνα; Προτείνουν περισσότερες αγορές αμερικανικών όπλων, κάτι που μπορεί μόνο να αυξήσει την εξάρτηση της Ευρώπης; Ή, αντίθετα, λένε ότι η Ευρώπη πρέπει να έρθει σε ρήξη με την Αμερική γιατί η λογική που παρουσιάζει η κυβέρνηση Τραμπ είναι μια λογική με την οποία κανένας Ευρωπαίος δεν μπορεί να συμφωνήσει, καθώς αναπόφευκτη κατάληξή της είναι μια βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση που απειλεί την ίδια την επιβίωση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας;

Στην ομιλία του στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου στις 14 Φεβρουαρίου, ο Αντιπρόεδρος Βανς ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα ιδεολογικής επανευθυγράμμισης μεταξύ της άρχουσας εξουσίας στη Ουάσιγκτον και την Ευρώπη. Για πολλούς στο κοινό, ακουγόταν σαν ένα πρόγραμμα αλλαγής καθεστώτος στην Ευρώπη. «Αυτό για το οποίο ανησυχώ είναι η απειλή εκ των έσω», είπε ο Βανς, αφού κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ηγέτες για πολιτικές που είπε ότι ισοδυναμούσαν με λογοκρισία, ανεξέλεγκτη μετανάστευση και αντιδημοκρατικές θέσεις. Διατυμπάνισε τη θέση του όταν αργότερα συναντήθηκε με την ηγέτη του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), μια μάλλον θρασύτατη παρέμβαση ενόψει των εκλογών στη Γερμανία στις 23 Φεβρουαρίου. Η ομιλία του Βανς αντιμετωπίστηκε ψυχρά, από το ευρωπαϊκό κοινό.

Για χώρες όπως η Πολωνία, τα κράτη της Βαλτικής, τη Σουηδία τη Φινλανδία, τη Τσεχία, ακόμη και τη Βρετανία, η Αμερική εξακολουθεί να εμφανίζεται με το μανδύα μιας ανώτερης θεότητας που πιστώνεται την αναίμακτη – και ως εκ θαύματος – απελευθέρωση της μισής Ευρώπης, και την ήττα της σοβιετικής «αυτοκρατορίας του κακού». Το χειρότερο που μπορεί να κάνει ένας θεός σε απλούς θνητούς είναι να τους εγκαταλείψει. Έτσι, ο απομονωτισμός θεωρείται ο μόνος κίνδυνος. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτή η κοσμοθεωρία χρειάζεται αναθεώρηση.

Δεν αποτελεί έκπληξη, σύμφωνα με το Bloomberg, ότι τις τελευταίες εβδομάδες Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν στους ομολόγους τους στην Ευρώπη ότι επιθυμούν στενότερη διαλειτουργικότητα μεταξύ των στρατών τους, όσον αφορά τα πυραυλικά συστήματα, τα πυρομαχικά, την τεχνητή νοημοσύνη και τον κυβερνοπόλεμο. Αυτό θα απαιτούσε από τα ευρωπαϊκά έθνη να υπογράψουν περισσότερες συμβάσεις με αμερικανικές αμυντικές εταιρείες. Ακόμη και η ιδέα μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής αμυντικής-βιομηχανικής βάσης, δέχεται επίθεση.

Η στιγμή δεν θα μπορούσε να είναι πιο κρίσιμη, γιατί η Ευρώπη πρέπει να θέσει τα θεμέλια της ανεξαρτησίας της, τη στιγμή που αισθάνεται ότι έχει μεγαλύτερη ανάγκη από την αμερικανική δύναμη. Πρέπει να διασχίσει ένα στενό και επικίνδυνο μονοπάτι και να το κάνει μόνη της. Πρέπει να σώσει την Ουκρανία από την καταστροφή, όταν αισθάνεται αδύναμη να προφυλαχθεί από τον κίνδυνο. Αλλά δεν πρέπει να αμφιταλαντεύεται γιατί οι δύο στόχοι συνδυάζονται στο τέλος: μια ρωσική ήττα στην Ουκρανία θα κάνει τους Ευρωπαίους λιγότερο εξαρτημένους από την αμερικανική προστασία και, τελικά, πιο ελεύθερους να καθορίσουν τη μοίρα τους.

Πηγή: NewStatesman/ απόδοση από το KREPORT