Το μαρτύριο της κλειτοριδεκτομής… εν εξελίξει έγκλημα κατά της ανθρωπότητας

Μπορεί, άραγε, να φανταστεί κανείς τον πόνο που νιώθει ένα κορίτσι όταν του ακρωτηριάζουν τα γεννητικά του όργανα; Μπορεί; Στην σκέψη και μόνο διαλύομαι… Και δεν είναι μόνο ο σωματικός πόνος. Ο ψυχικός; Το τραύμα που θα μείνει για πάντα αποτυπωμένο στην παιδική του ψυχή; Με μια κίνηση, τόσο βάρβαρη, τόσο βάναυση, δολοφονούν την αθωότητα…Ένα εν εξελίξει έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, κατά της γυναίκας. Κατά των μικρών κοριτσιών… Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τη νέα έρευνα που παρουσίασε το The Conversation είναι τουλάχιστον αποκαρδιωτικά… 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

Ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων (FGM/C) αποτελεί βαθιά ριζωμένη πολιτιστική πρακτική που επηρεάζει περίπου 200 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια. Εφαρμόζεται τουλάχιστον σε 25 χώρες της Αφρικής, καθώς και σε περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Ασίας. Πρόκειται για μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της σωματικής ακεραιότητας, η οποία συμβαίνει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή αυτών των γυναικών.

Η μορφή της κλειτοριδεκτομής μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη χώρα ή ακόμα και την εθνοτική ομάδα ή φυλή. Σε ορισμένα μέρη αφαιρείται πλήρως ή μερικώς η κλειτορίδα, ενώ σε άλλες περιοχές αφαιρούνται επίσης και τα εσωτερικά χείλη του αιδοίου. Στις χώρες της Ανατολικής Αφρικής, η πρακτική μπορεί να περιλαμβάνει την αφαίρεση των εσωτερικών και εξωτερικών χειλιών του αιδοίου, με ή χωρίς αφαίρεση της κλειτορίδας. Στη συνέχεια, τα χείλη ράβονται μαζί, καλύπτοντας την ουρήθρα και τον κόλπο, αφήνοντας μόνο μια μικρή οπή για να αποβάλλονται τα ούρα.

Η εγκληματική αυτή πρακτική, έχει σοβαρές και μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες στην υγεία των κοριτσιών, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Η διαδικασία αυτή επηρεάζει σε βάθος την ποιότητα ζωής τους, ενώ πολλές φορές προκαλεί μόνιμες βλάβες στον οργανισμό τους.

Ένα κορίτσι πεθαίνει κάθε 12 λεπτά – Νέα έρευνα

Με αφορμή την 6η Φεβρουαρίου που χαρακτηρίζεται ως Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στον Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων, το εγκυρότατο The Conversation δημοσιεύει μια αποκαλυπτική και ταυτόχρονα σοκαριστική νέα έρευνα για την θνησιμότητα των κοριτσιών στις χώρες όπου συντελείται το έγκλημα του ακρωτηριασμού.

Οι ερευνητές Heather D. Flowe,  Arpita Ghosh, Τζέιμς Ρόκι, συγκέντρωσαν τεχνογνωσία στα οικονομικά και τη βία με βάση το φύλο για να εξετάσουν την υπερβολική θνησιμότητα λόγω FGM/C. Η νέα έρευνά αποκαλύπτει τώρα μια καταστροφική πραγματικότητα: ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου για κορίτσια και νεαρές γυναίκες στις χώρες όπου εφαρμόζεται.

Η μελέτη υπολογίζει ότι προκαλεί περίπου 44.000 θανάτους κάθε χρόνο στις 15 χώρες που εξετάστηκαν. Αυτό ισοδυναμεί με μια νεαρή γυναίκα ή κορίτσι κάθε 12 λεπτά.

Τα νούμερα αυτά, την καθιστούν πιο σημαντική αιτία θανάτου στις χώρες που μελετήθηκαν από οποιαδήποτε άλλη, εξαιρουμένης της ελονοσίας και των λοιμώξεων του αναπνευστικού ή της φυματίωσης. Με άλλα λόγια, είναι μεγαλύτερη αιτία θανάτου από τον HIV/Aids, την ιλαρά, τη μηνιγγίτιδα και πολλές άλλες γνωστές απειλές για την υγεία για τις νεαρές γυναίκες και τα κορίτσια σε αυτές τις χώρες.

Ανάλυση δεδομένων από 15 χώρες

Η πρακτική του FGM/C είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε αρκετές αφρικανικές χώρες. Στη Γουινέα, τα δεδομένα μας δείχνουν ότι το 97% των γυναικών και κοριτσιών έχουν υποβληθεί σε FGM/C, ενώ στο Μάλι το ποσοστό ανέρχεται στο 83%, και στη Σιέρα Λεόνε στο 90%. Οι υψηλοί δείκτες επικράτησης στην Αίγυπτο, με το 87% των γυναικών και κοριτσιών να πλήττονται, υπενθυμίζουν ότι ο FGM/C δεν περιορίζεται στην Υποσαχάρια Αφρική.

Για τη μελέτη, αναλύθηκαν στοιχεία από 15 αφρικανικές χώρες για τις οποίες υπάρχουν ολοκληρωμένα δεδομένα σχετικά με την επίπτωση του FGM/C. Αυτό σημαίνει ότι τα δεδομένα είναι πλήρη, αξιόπιστα και ευρέως αποδεκτά για έρευνα, χάραξη πολιτικής και προσπάθειες ευαισθητοποίησης και καταπολέμησης του FGM/C.

Οι ερευνητές ανέπτυξαν μια νέα προσέγγιση για να ξεπεράσουν τα προηγούμενα κενά στα δεδομένα. Αντιστοιχήσαμε δεδομένα σχετικά με το ποσοστό των κοριτσιών που υφίστανται FGM/C σε διαφορετικές ηλικίες με τα ποσοστά θνησιμότητας κατά ηλικία σε 15 χώρες μεταξύ του 1990 και του 2020. Η ηλικία κατά την οποία πραγματοποιείται το FGM διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Στη Νιγηρία, το 93% των διαδικασιών γίνονται σε κορίτσια κάτω των πέντε ετών. Αντίθετα, στη Σιέρα Λεόνε, τα περισσότερα κορίτσια υποβάλλονται στη διαδικασία μεταξύ των 10 και 14 ετών.

Δεδομένου ότι οι υγειονομικές συνθήκες διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από χρόνο σε χρόνο, και διαφέρουν ακόμη και στον ίδιο τον τόπο από χρόνο σε χρόνο, φρόντισαν να λάβουν υπόψη αυτές τις διαφορές. Αυτό μας βοήθησε να καταλάβουμε εάν περισσότερα κορίτσια πέθαιναν στις ηλικίες που συνήθως συμβαίνει ο ακρωτηριασμός σε κάθε χώρα.

Για παράδειγμα, στο Τσαντ, το 11,2% των κοριτσιών υποβάλλονται σε FGM/C στην ηλικία 0-4 ετών, το 57,2% στα 5-9 και το 30% στα 10-14. Μπορούσαν να δουν πώς άλλαξαν τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ αυτών των ηλικιακών ομάδων σε σύγκριση με χώρες με διαφορετικά πρότυπα FGM/C.

Αυτή η προσεκτική στατιστική προσέγγιση τους βοήθησε να εντοπίσουν τους υπερβολικούς θανάτους που σχετίζονται με την εγκληματική πρακτική, ενώ έλαβαν υπόψη άλλους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την παιδική θνησιμότητα.

Εντυπωσιακά ευρήματα

Η ανάλυσή έδειξε ότι όταν το ποσοστό των κοριτσιών που υποβάλλονται σε FGM σε μια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα αυξάνεται κατά 50 ποσοστιαίες μονάδες, το ποσοστό θνησιμότητας αυξάνεται κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα. Ενώ αυτό μπορεί να φαίνεται μικρό, όταν εφαρμοστεί σε όλο τον πληθυσμό των επηρεαζόμενων χωρών, μεταφράζεται σε δεκάδες χιλιάδες θανάτους που μπορούν να προληφθούν ετησίως.

Η κλίμακα είναι συνταρακτική: ενώ οι ένοπλες συγκρούσεις στην Αφρική προκάλεσαν περίπου 48.000 θανάτους στρατιωτών ετησίως μεταξύ 1995 και 2015, η έρευνά δείχνει ότι ο FGM/C προκαλεί περίπου 44.000 θανάτους ετησίως. Αυτό το καθιστά μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες.

Η εικόνα πίσω από τους αριθμούς

Αυτά τα στατιστικά αναπαριστούν πραγματικές ζωές που κόπηκαν απότομα. Οι περισσότερες διαδικασίες FGM/C πραγματοποιούνται χωρίς αναισθησία, κατάλληλη ιατρική επίβλεψη ή αποστειρωμένο εξοπλισμό. 

Η επίδραση ξεπερνά την σωματική υγεία. Οι επιζώντες συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικό τραύμα και κοινωνικές προκλήσεις. Σε πολλές κοινότητες, ο FGM/C είναι βαθιά ριζωμένος στις πολιτιστικές πρακτικές και συνδέεται με τις προοπτικές γάμου, καθιστώντας δύσκολο για τις οικογένειες να αντισταθούν στην πίεση να συνεχίσουν την παράδοση.

Από σωματικής πλευράς, οι συνέπειες περιλαμβάνουν χρόνιους πόνους, μολύνσεις, σοβαρές επιπλοκές κατά τον τοκετό και ακόμη και στειρότητα. Επιπλέον, η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι τόσο βαριά που οδηγεί στον θάνατο.

Από ψυχικής πλευράς, οι γυναίκες που υφίστανται FGM/C συχνά βιώνουν έντονα συναισθηματικά τραύματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, τραυματικές αναμνήσεις και μειωμένη αυτοεκτίμηση. Η σεξουαλική τους ζωή επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, καθώς πολλές από αυτές υποφέρουν από αφόρητο πόνο και συναισθηματική αποστροφή προς το σεξ.

Επείγουσα κρίση

Ο FGM/C δεν είναι μόνο μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – είναι μια κρίση δημόσιας υγείας που απαιτεί άμεση προσοχή. Ενώ έχουν σημειωθεί πρόοδοι σε ορισμένες περιοχές, με κάποιες κοινότητες να εγκαταλείπουν την πρακτική, η έρευνα υποδεικνύει ότι οι τρέχουσες προσπάθειες για την καταπολέμηση του FGM/C πρέπει να κλιμακωθούν δραματικά.

Η πανδημία COVID-19 ενδέχεται να έχει επιδεινώσει την κατάσταση, λόγω των ευρύτερων επιπτώσεων της πανδημίας στις κοινωνίες, τις οικονομίες και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η πανδημία μπορεί να έχει οδηγήσει σε 2 εκατομμύρια επιπλέον περιπτώσεις FGM/C που θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί. Εκτιμώντας την θνησιμότητα, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα περίπου 4.000 επιπλέον θανάτους στις 15 χώρες που μελετήσαμε.

Πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση (μέχρι την οριστική εξάλειψη του εγκλήματος)

Η εξάλειψη του FGM/C απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι νομικές μεταρρυθμίσεις είναι κρίσιμες – η πρακτική παραμένει νόμιμη σε 5 από τις 28 χώρες όπου εφαρμόζεται πιο συχνά. Ωστόσο, οι νόμοι από μόνοι τους δεν είναι αρκετοί. Η συμμετοχή της κοινότητας, η εκπαίδευση και η υποστήριξη για οργανώσεις της βάσης είναι απαραίτητες για την αλλαγή των βαθιά ριζωμένων πολιτιστικών πεποιθήσεων και πρακτικών.

Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι εκστρατείες πληροφόρησης και πρωτοβουλίες που καθοδηγούνται από την κοινότητα μπορούν να είναι αποτελεσματικές. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν καταγράψει μειώσεις στους δείκτες FGM/C μετά την αύξηση της εμβέλειας των κοινωνικών μέσων στην Αίγυπτο και τη χρήση εκπαιδευτικών ταινιών που παρουσίαζαν διαφορετικές απόψεις για το FGM/C.

Το πιο σημαντικό είναι ότι οποιαδήποτε λύση πρέπει να περιλαμβάνει τις κοινότητες όπου εφαρμόζεται το FGM/C. Η έρευνά υπογραμμίζει ότι δεν πρόκειται μόνο για την αλλαγή των παραδόσεων – πρόκειται για την διάσωση ζωών. Κάθε χρόνο καθυστέρησης σημαίνει δεκάδες χιλιάδες επιπλέον θάνατοι.

Τα ευρήματά των τριών ερευνητών υποδεικνύουν ότι η εξάλειψη του FGM/C θα πρέπει να θεωρείται εξίσου επείγουσα προτεραιότητα με την καταπολέμηση των κύριων μολυσματικών ασθενειών. Οι ζωές εκατομμυρίων κοριτσιών και νεαρών γυναικών εξαρτώνται από αυτό.

Μπορούν οι μεταμοσχεύσεις οργάνων από χοίρους να δώσουν λύση στο παγκόσμιο πρόβλημα;