Σκληρό “παζάρι” στην Ουάσινγκτον για το μέλλον της Γάζας-Ισχυρή παρουσία Χαμάς, τι θέλουν οι Παλαιστίνιοι

Εντείνεται το διπλωματικό μπραν ντε φερ για τη Γάζα στην Ουάσινγκτον, όπου τις τελευταίες μέρες και ώρες την επισκέπτονται διαδοχικά ηγέτες και διπλωμάτες της Μέσης Ανατολής. Μετά την επίσκεψη Νετανιάχου και τη φωτιά που άναψαν οι δηλώσεις του Τραμπ για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας ώστε να κτιστεί η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής, σειρά είχαν ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών και ο Βασιλιάς της Ιορδανίας όπου συναντήθηκαν με τον Μάρκο Ρούμπιο και Ντόναλντ Τραμπ αντίστοιχα, για να σβήσουν την φωτιά που άναψε και απειλεί να κάψει όλη την περιοχή. Τόσο ο Μπαντρ Αμπντελάτι όσο και ο Βασιλιάς Αμπντάλα ο Β’ έκαναν σαφές ότι η θέση τους παραμένει σταθερά ενάντια σε κάθε ιδέα εκτοπισμού των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας.

Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο μετά την αναβολή της ανταλλαγής των ομήρων που ανακοίνωσε η Χαμάς, με την ισλαμιστική οργάνωση να χάνει σταθερά την υποστήριξη των Παλαιστινίων.

Η Αίγυπτος, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, έχει δυο σχέδια για την ανοικοδόμηση της Γάζας χωρίς την εκτόπιση των κατοίκων της και κάνοντας σαφές ότι το Κάιρο δεν θα διαθέσει ούτε ένα κομμάτι γης για να ζήσουν οι κάτοικοι της Γάζας.

• Οι ίδιες πηγές πρόσθεσαν ότι η Αίγυπτος έχει στείλει περισσότερες από μία απαντήσεις στο σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα τις τελευταίες ημέρες, ενώ απέρριψε τρεις προτάσεις για τη Λωρίδα, οι οποίες περιελάμβαναν όλες εκτοπισμό, χωρίς επιστροφή.

Το Κάιρο έχει έτοιμη απάντηση για το θέμα της Γάζας και δεν υπάρχει καμία αλλαγή σε αυτήν, ενώ ζήτησε επίσης διευκρινίσεις από την Ουάσινγκτον σχετικά με τις δηλώσεις του Τραμπ για την επιβολή κυρώσεων.

Την Τρίτη, ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα Β’ τόνισε κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον ότι η θέση της χώρας του είναι σταθερά κατά του εκτοπισμού των Παλαιστινίων στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.

• «Επαναβεβαίωσα τη σταθερή θέση της Ιορδανίας κατά του εκτοπισμού των Παλαιστινίων στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Αυτή είναι η ενιαία αραβική θέση. Προτεραιότητα όλων πρέπει να είναι η ανοικοδόμηση της Γάζας χωρίς να εκτοπιστεί ο λαός της και η αντιμετώπιση της δύσκολης ανθρωπιστικής κατάστασης στη Λωρίδα».

«Μια δίκαιη ειρήνη βασισμένη στη λύση των δύο κρατών είναι ο μόνος τρόπος για την επίτευξη σταθερότητας στην περιοχή και αυτό απαιτεί τον ηγετικό ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Πρόεδρος Τραμπ είναι άνθρωπος της ειρήνης και συνέβαλε καθοριστικά στην επίτευξη της εκεχειρίας στη Γάζα. Προσβλέπουμε στη συνέχιση των προσπαθειών των ΗΠΑ και όλων των μερών για τη σταθεροποίηση της εκεχειρίας» πρόσθεσε ο Αμπντάλα.

Ο Ιορδανός μονάρχης ανακοίνωσε ότι η Αίγυπτος ετοιμάζει ένα σχέδιο για το πώς θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ σχετικά με το σχέδιο του Τραμπ να αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας.

«Όπως είπα, θα είμαστε στη Σαουδική Αραβία για να συζητήσουμε πώς θα συνεργαστούμε με τον πρόεδρο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ο Αμπντάλα Β’ προσθέτοντας «ας περιμένουμε μέχρι να έρθουν οι Αιγύπτιοι και να παρουσιάσουν το σχέδιο στον πρόεδρο».

• Κι ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στην Ουάσινγκτον, στο πεδίο η ένταση φαίνεται να επιστρέφει μετά την αναβολή της ανταλλαγής των ομήρων που ανακοίνωσε η Χαμάς, κατηγορώντας το Ισραήλ για παραβίαση της εκεχειρίας.

Ήδη οι ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις (IDF) έχουν τεθεί σε επιφυλακή στη Λωρίδα της Γάζας και ο Νετανιάχου απείλησε για διακοπή της εκεχειρίας.

Ένας από τους πολλούς παράγοντες που θα καθορίσουν την τύχη της εύθραυστης εκεχειρίας στη Γάζα, ίσως από τους πιο δύσκολα μετρήσιμους και προβλέψιμους είναι το επίπεδο της λαϊκής υποστήριξης προς τη Χαμάς.

Η αβεβαιότητα, με την πρώτη φάση της εκεχειρίας των έξι εβδομάδων, που θέλει άλλες τρεις βδομάδες για να ολοκληρωθεί, περιπλέκει τις συνομιλίες για την πιο δύσκολη δεύτερη φάση. Θέτει επίσης σε κίνδυνο την παύση των καταστροφικών μαχών και την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα που κατέστη δυνατή χάρη στην εκεχειρία.

• Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η Χαμάς έκανε αρχικά τις παραχωρήσεις που συνέβαλαν στην επίτευξη της εκεχειρίας εν μέρει επειδή είναι ευαίσθητη στην κοινή γνώμη των Παλαιστινίων στη Γάζα και συνειδητοποίησε ότι η συνέχιση των συγκρούσεων θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμη ζημιά.

Το ίδιο ισχύει και για την εύθραυστη κατάπαυση του πυρός, καθώς το κίνημα επιθυμεί να λάβει τα εύσημα για τη συνεχιζόμενη ηρεμία και να αποφύγει τις ευθύνες σε περίπτωση επιστροφής στις εχθροπραξίες.

Φαίνεται σαφές ότι η Χαμάς εξακολουθεί να έχει ισχυρή παρουσία στη Γάζα, παρά τις τεράστιες ζημιές που υπέστη κατά την ισραηλινή επίθεση. Οι διαδοχικές παραδόσεις ισραηλινών ομήρων έχουν σχεδιαστεί προσεκτικά για να επιδείξουν τη στρατιωτική ισχύ της ένοπλης ομάδας, αλλά η Χαμάς έχει επίσης αναπτύξει εκατοντάδες αξιωματούχους από τις δημοτικές αρχές που εξακολουθεί να ελέγχει για να καθαρίσουν τα ερείπια, να αποκαταστήσουν κλινικές, να ανοίξουν ξανά τα σχολεία και να παρακολουθούν τις αγορές.

Εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις στη Γάζα έχουν αναφέρει ότι πολλοί προπολεμικοί υπάλληλοι της τοπικής διοίκησης έχουν επιστρέψει στις θέσεις τους.

• Ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ σχολίασε την περασμένη εβδομάδα ότι «[Η Χαμάς] είναι πολύ ορατή στους δρόμους. Η αστυνομία έχει επιστρέψει στη δουλειά της και περιπολεί στις κύριες διασταυρώσεις. Τα υπουργεία έχουν ανοίξει ξανά. Κατά κάποιο τρόπο είναι σαν να μην έγινε ποτέ ο πόλεμος».

Αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ευρεία παρουσία της Χαμάς δεν σημαίνει και ευρεία υποστήριξη. Μια αδημοσίευτη δημοσκόπηση που διεξήχθη πριν από την κατάπαυση του πυρός τον περασμένο μήνα αποκάλυψε μια σαφή μείωση των επιπέδων υποστήριξης της Χαμάς, αν και παραμένει το πιο δημοφιλές κίνημα στη Γάζα.

Η νέα δημοσκόπηση, που διεξήχθη από το Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας με έδρα τη Ραμάλα, ρώτησε τους ανθρώπους στην περιοχή αν υποστηρίζουν «πολύ ακραία μέτρα» για την προστασία και την υπεράσπιση της Παλαιστίνης. Υπέρ της ακραίας βίας τάχθηκε περίπου το 25%, άρα η μειοψηφία θέλει συνέχιση του πολέμου.

• Όταν ρωτήθηκαν σχετικά με τον «ρεαλιστικό και αποδεκτό» τερματισμό της παλαιστινο-ισραηλινής σύγκρουσης, σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού δήλωσε ότι συνδέεται με εδαφικό διαχωρισμό μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, είτε κατά μήκος των συνόρων πριν από το 1967 είτε κατά μήκος εκείνων που πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη το 1947, ενώ λίγο περισσότεροι από τους μισούς τάχθηκαν υπέρ της λύσης Ισραήλ-Παλαιστίνης, με ένα ενιαίο παλαιστινιακό κράτος ως την προτιμώμενη επιλογή για όλους. Η λιγότερο ευνοούμενη λύση ήταν ένα ενιαίο δημοκρατικό κράτος με ίσα δικαιώματα για Άραβες και Εβραίους.

Η δημοσκόπηση έδειξε επίσης ότι ένα μεγάλο ποσοστό πιστεύει ότι η διακυβέρνηση στο πλαίσιο της ιδεολογίας της Χαμάς είναι σημαντική και περίπου οι μισοί πιστεύουν ότι μια στρατιωτική λύση είναι πιο πιθανή από μια διπλωματική. Για τους περισσότερους κατοίκους της Γάζας, επίσης, η παλαιστινο-ισραηλινή σύγκρουση είναι κυρίως θρησκευτική παρά πολιτική, όπως υποδηλώνει η δημοσκόπηση.

Η έρευνα έδειξε επίσης μια απότομη πτώση, σε σχέση με τη δημοσκόπηση του Μαρτίου 2024 που έδειχνε πλειοψηφική υποστήριξη για το κίνημα στη Γάζα. Στην πραγματικότητα, η πιο κοινή απάντηση σχετικά με την ηγεσία ήταν ότι κανείς δεν εκπροσωπεί πραγματικά τον παλαιστινιακό λαό. Κάτι που υποδηλώνει ότι υπάρχει ένα σαφές χάσμα ηγεσίας.

• Ωστόσο, η δημοσκόπηση δείχνει επίσης ότι οι κάτοικοι της Γάζας – γυναίκες και άνδρες, ηλικιωμένοι και νέοι – είναι πρόθυμοι να θυσιαστούν για τη γη και την κυριαρχία τους, ακόμη και εις βάρος της ασφάλειας και της προστασίας των οικογενειών τους ή την υπόσχεση μιας καλύτερης ζωής αλλού.

Το μεγάλο ζήτημα για τους ερευνητές είναι ότι λίγοι άνθρωποι στη Γάζα είναι πρόθυμοι να ασκήσουν ανοιχτή κριτική στη Χαμάς.

Μια δημοσκόπηση του Σεπτεμβρίου έδειξε ότι το 39% των κατοίκων της Γάζας υποστήριζε τις επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023 που πυροδότησαν τη σύγκρουση, ποσοστό μειωμένο κατά 32 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με έξι μήνες νωρίτερα.

Η δημοσκόπηση διαπίστωσε επίσης ότι το 36% στη Γάζα επέλεξε τις μάχες ως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να τερματιστεί η ισραηλινή κατοχή και να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2022. Η Χαμάς ήταν το προτιμώμενο πολιτικό κόμμα για το 35 τοις εκατό των ερωτηθέντων, επίσης καταγράφοντας μια μικρή μείωση.