Τραμπ: Κλιμάκωση εμπορικού πολέμου-Επιβολή επιπλέον δασμών 25% σε χάλυβα-αλουμίνιο-10 ερωτήσεις-απαντήσεις για τις επιπτώσεις στην αγορά

Επιβολή επιπρόσθετων τελωνειακών δασμών 25% στον χάλυβα και στο αλουμίνιο που εισάγονται στις ΗΠΑ αποφάσισε ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνοντας τον εμπορικό πόλεμο. «Θα ανακοινώσω τελωνειακούς δασμούς στον χάλυβα (σήμερα) Δευτέρα», «όλος ο χάλυβας που φθάνει στις ΗΠΑ θα έχει δασμούς 25%», είπε ο αρχηγός του κράτους επί του προεδρικού αεροσκάφος με το οποίο μετέβη στη Νέα Ορλεάνη για να παρακολουθήσει το Super Bowl, τον τελικό του επαγγελματικού πρωταθλήματος αμερικανικού φούτμπολ. Διευκρίνισε πως θα επιβληθούν επιπρόσθετοι δασμοί της ίδιας κλίμακας στο εισαγόμενο αλουμίνιο.

Κατά την πρώτη του θητεία (2017-2021), ο Ντόναλντ Τραμπ είχε επίσης προχωρήσει σε ανάλογο μέτρο για την προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας, που θεωρούσε πως αντιμετώπιζε αθέμιτο ανταγωνισμό από ασιατικά και ευρωπαϊκά κράτη.

Ακόμη, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε χθες πως θα ανακοινώσει, «(αύριο) Τρίτη ή (μεθαύριο) Τετάρτη», νέους, «ανταποδοτικούς τελωνειακούς δασμούς» για να εξισορροπήσει τη φορολόγηση προϊόντων που εισάγονται στις ΗΠΑ με τον τρόπο που φορολογούνται αμερικανικά προϊόντα στο εξωτερικό.

«Αν μας φορολογούν κατά 130% κι εμείς δεν φορολογούμε, αυτό δεν θα μείνει έτσι», διεμήνυσε.

«Αυτό δεν θα πλήξει όλες τις χώρες, διότι ορισμένες επιβάλλουν τους ίδιους τελωνειακούς δασμούς με εμάς. Αλλά αυτοί που εκμεταλλεύονται τις ΗΠΑ θα δουν να τους ανταποδίδονται τα ίσα», πρόσθεσε. «(Αν) μας φορολογούν, (θα) τους φορολογούμε», πέταξε ήδη την Παρασκευή, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον ιάπωνα πρωθυπουργό Σιγκέρου Ισίμπα.

Πολύ πριν από την ορκωμοσία του την 20ή Ιανουαρίου, οι τελωνειακοί δασμοί ήταν καθαρό πως βρίσκονταν στην καρδιά της οικονομικής και διπλωματικής προσέγγισης του Ντόναλντ Τραμπ. Παρουσιάζονται ως μέσο για την μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ, ή για να εξασφαλιστούν παραχωρήσεις από τα κράτη που μπαίνουν στο στόχαστρο.

• Από την περασμένη Τρίτη, τα προϊόντα της Κίνας που εισάγονται στις ΗΠΑ επιβαρύνονται με επιπρόσθετους τελωνειακούς δασμούς 10%. Το Πεκίνο θα ανταποδώσει με στοχευμένα αντίμετρα σε κάποια αμερικανικά προϊόντα σήμερα.

Οι νέοι κινεζικοί δασμοί αφορούν αμερικανικά αγαθά αξίας 14 δισεκ. δολαρίων. Οι δασμοί που ανακοίνωσε ο κ. Τραμπ αφορούν κινεζικά αγαθά αξίας 525 δισεκ. δολαρίων.

Οι εξαγωγές του Μεξικού και του Καναδά στις ΗΠΑ επίσης αντιμετώπισαν επιβάρυνση με τελωνειακούς δασμούς 25%, παρά τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου των τριών χωρών, ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε την τελευταία στιγμή να δώσει στις χώρες αυτές αναστολή ενός μήνα, αφού έλαβε διαβεβαιώσεις για την ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας στα σύνορα.

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται κι αυτή στο στόχαστρο του προέδρου των ΗΠΑ: έχει διαμηνύσει πως θα πάρει αποφάσεις που την αφορούν «πολύ σύντομα».

Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του που μεταδόθηκε χθες Κυριακή από το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN, ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι «έτοιμοι να αντιδράσουν».

Προειδοποίησε εναντίον των συνεπειών που θα έχουν τα μέτρα αυτής της φύσης για τους Αμερικανούς: «Αν προχωρούσατε στην επιβολή δασμών σε διάφορους τομείς, αυτό θα οδηγούσε σε άνοδο των τιμών και θα αύξανε τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ. Αυτό θέλει ο λαός; Δεν νομίζω», σημείωσε.

Ο Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του, που υπόσχονται «νέα χρυσή εποχή» στις ΗΠΑ, μέχρι τώρα υποβαθμίζουν τον κίνδυνο αυτό, αν και η αύξηση της αγοραστικής δύναμης των Αμερικανών βρισκόταν στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας του Ρεπουμπλικάνου. Το εμπορικό έλλειμμα της μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως αυξήθηκε την περασμένη χρονιά σε σχεδόν 920 δισεκ. δολάρια.

Οι απαντήσεις της UBS σε δέκα συχνές ερωτήσεις

1. Γιατί ο πρόεδρος Τραμπ στοχεύει αυτές τις χώρες;

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δηλώσει εδώ και καιρό τον ενθουσιασμό του για τους δασμούς. Αλλά ορισμένοι από τους αρχικούς του στόχους αποτέλεσαν έκπληξη – με έναν πρόσθετο δασμό 25% για τον γειτονικό Καναδά και το Μεξικό. Η Κίνα, ένας πιο μακροχρόνιος εμπορικός αντίπαλος, έχει επίσης συμπεριληφθεί, αν και με χαμηλότερο πρόσθετο συντελεστή 10%. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι αυτό αντικατοπτρίζει την επιθυμία του να καταστήσει αυτά τα έθνη «υπεύθυνα για τις υποσχέσεις τους να σταματήσουν την παράνομη μετανάστευση και να σταματήσουν τη ροή της δηλητηριώδους φαιντανύλης και άλλων ναρκωτικών στη χώρα μας». Η κυβέρνηση έχει επίσης επικαλεστεί τα διμερή εμπορικά ελλείμματα που έχουν οι ΗΠΑ με αυτά τα έθνη, τα οποία ο πρόεδρος Τραμπ έχει πει ότι αποτελούν απόδειξη αθέμιτων πρακτικών. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει επίσης απειλήσει να επιβάλει δασμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας επικρίνει το εμπορικό μπλοκ για την κλίμακα του εμπορικού πλεονάσματός του με τις ΗΠΑ.

2. Πόσο σημαντικό είναι το εμπόριο με την Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά για την οικονομία των ΗΠΑ;

Οι ΗΠΑ είναι μια σχετικά αυτάρκης οικονομία, με σχετικά χαμηλή εξάρτηση από το εξωτερικό εμπόριο σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν περίπου το 14% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, σύμφωνα με τα τελευταία πλήρη στοιχεία του έτους 2023. Ωστόσο, η Κίνα, ο Καναδάς και το Μεξικό αντιπροσωπεύουν το 43% αυτών των εισαγωγών. Ακόμη και αυτός ο αριθμός μπορεί να υποτιμά τη σημασία των εμπορικών ροών μεταξύ των ΗΠΑ και των γειτόνων τους. Για παράδειγμα, ένα εξάρτημα για ένα αμερικανικό αυτοκίνητο μπορεί να διασχίσει τα σύνορα με το Μεξικό πολλές φορές κατά τη συναρμολόγηση. Εάν κάθε διέλευση των συνόρων πυροδοτούσε δασμό 25% για την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία, η αλυσίδα εφοδιασμού θα έπρεπε να προσαρμοστεί.

3. Γιατί η ενέργεια θα αντιμετωπίσει χαμηλότερο ποσοστό τιμολόγησης; Οι ΗΠΑ δεν είναι ούτως ή άλλως ενεργειακά ανεξάρτητες;

Οι ΗΠΑ είναι καθαρός εξαγωγέας τόσο πετρελαίου όσο και φυσικού αερίου. Ωστόσο, το πετρέλαιο ποικίλλει ως προς τη σύσταση και τα διυλιστήρια είναι διαμορφωμένα για να επεξεργάζονται διαφορετικούς τύπους αργού πετρελαίου. Πριν από την επανάσταση του σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ -η οποία ενίσχυσε την αμερικανική παραγωγή ελαφρού πετρελαίου- πολλά διυλιστήρια των ΗΠΑ ήταν διαμορφωμένα για την επεξεργασία βαρέος πετρελαίου, μεγάλο μέρος του οποίου εισάγεται από τον Καναδά. Ως αποτέλεσμα, υψηλοί δασμοί στο καναδικό αργό θα ανέβαζαν την πολιτικά ευαίσθητη τιμή της βενζίνης, ιδίως στις μεσοδυτικές πολιτείες.

4. Είναι αυτοί οι δασμοί απλώς μια απειλή ή η αρχή μιας νέας κανονικότητας;

Αυτό θα πρέπει να ξεκαθαρίσει τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Οι αναστολές της τελευταίας στιγμής τόσο για την Κολομβία όσο και για το Μεξικό και τον Καναδά παρέχουν κάποια ελπίδα ότι ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί τους δασμούς ως διαπραγματευτικό εργαλείο και όχι ως μόνιμο στοιχείο της οικονομικής πολιτικής. Η κυβέρνηση δέχθηκε επίσης πιέσεις από επιχειρηματικούς ομίλους για να αποφύγει την αντιπαράθεση με τον Καναδά και το Μεξικό. Η Εθνική Ένωση Κατασκευαστών έγραψε ότι τα μέλη της «κατανοούν την ανάγκη να αντιμετωπιστεί κάθε είδους κρίση που περιλαμβάνει παράνομα ναρκωτικά που διασχίζουν τα σύνορά μας», αλλά θεωρεί επίσης ότι «είναι ζωτικής σημασίας η προστασία των κατασκευαστικών κερδών που έχουν προκύψει από την ισχυρή βορειοαμερικανική μας εταιρική σχέση». Κατά την άποψή μας, ο Πρόεδρος είναι απίθανο να θέλει να αποξενώσει βασικές ομάδες ψηφοφόρων και χρηματοδοτών του.

5. Μπορούμε να μάθουμε κάτι από τους παράγοντες που οδήγησαν σε αλλαγές στις δασμολογικές πολιτικές κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ;

Διάφορα πιθανά διδάγματα μπορούν να αντληθούν από την πρώτη θητεία του Τραμπ. Είναι αξιοσημείωτο ότι η δυναμική των υψηλότερων δασμών κατά των κινεζικών εισαγωγών επιβραδύνθηκε αφού το έθνος συμφώνησε να εντείνει τις αγορές αμερικανικών προϊόντων. Τούτου λεχθέντος, η έναρξη της δεύτερης θητείας ήταν διαφορετική από την πρώτη θητεία και η νοοτροπία της διοίκησης θα μπορούσε να είναι διαφορετική αυτή τη φορά. Το κλειδί θα είναι κατά πόσον ο Τραμπ έχει πεισθεί ότι οι δασμοί αξίζουν και από μόνοι τους, και όχι απλώς ένα διαπραγματευτικό εργαλείο. Αυτό μπορεί να γίνει σαφέστερο τις επόμενες εβδομάδες.

6. Υπάρχουν τρόποι αποφυγής αυτών των δασμών για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές;

Τα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα μπορούν να αναδρομολογηθούν με την πάροδο του χρόνου για να αποφευχθούν οι δασμοί. Μετά τους δασμούς της πρώτης περιόδου κατά της Κίνας, η Κίνα ανακατεύθυνε περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πρακτικό για το Μεξικό και τον Καναδά, για απλούς γεωγραφικούς λόγους. Επίσης, μέρος της αναδρομολόγησης της Κίνας έγινε μέσω Μεξικού και Καναδά και θα μπορούσε τώρα να υπόκειται σε δασμούς. Όσο υψηλότεροι είναι οι δασμολογικοί συντελεστές, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κίνητρο για τη λήψη μέτρων, όπως η μετακίνηση εργοστασίων από την Κίνα σε γειτονικές χώρες με χαμηλούς μισθούς. Φυσικά, η μετακίνηση της παραγωγής στις ΗΠΑ θα ήταν ένας τρόπος αποφυγής των δασμών και το καλύτερο αποτέλεσμα από την άποψη του Προέδρου, αλλά οι αναλυτές της UBS είναι επιφυλακτικοί ότι θα υπάρξει σημαντική «μετακίνηση» σε άλλες χώρες (onshoring). Οι μισθοί στις ΗΠΑ είναι υψηλοί και οι ανταποδοτικοί δασμοί θα μπορούσαν να δυσχεράνουν τις εξαγωγές από τυχόν νεόδμητα εργοστάσια στις ΗΠΑ.

7. Ποια θα είναι η επίδραση στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό των ΗΠΑ εάν οι δασμοί παραμείνουν σε ισχύ;

Το αποτέλεσμα μιας παρατεταμένης ανταλλαγής αντιποίνων δασμών είναι στασιμοπληθωριστικό- δηλαδή οι τιμές θα παρουσιάσουν μια εφάπαξ αύξηση, ενώ εκτιμούμε ότι η αναμενόμενη ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί κατά 80-100 μονάδες βάσης. Ως έχει, η βασική υπόθεση της ελβετικής τράπεζας είναι ένα σενάριο «επιλεκτικών δασμών», το οποίο έχει τη δυνατότητα να πλήξει, αλλά όχι να εκτροχιάσει, την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ.

8. Τι γίνεται με τον αντίκτυπο στην Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά;

Η παρατεταμένη επιβολή δασμών μπορεί να είναι αρκετή για να σπρώξει τις οικονομίες του Καναδά και του Μεξικού σε ύφεση, ενώ αποτελεί επίσης ένα σημαντικό πληθωριστικό σοκ. Η υποτίμηση του νομίσματός τους ως εμπορικός «απορροφητής σοκ» θα μπορούσε να μετριάσει κάποιο σοκ που σχετίζεται με τους δασμούς στις εξαγωγές, αλλά μειώνει επίσης τη διεθνή αγοραστική τους δύναμη. Το Μεξικό αντιμετώπιζε ήδη μια οικονομική επιβράδυνση, με το ΑΕΠ να αναμένεται να αυξηθεί μόλις κατά 1% το 2025 πριν από την ανακοίνωση των δασμών.

9. Τι σημαίνει αυτό για το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια ανάπτυξη; Αυξάνεται ο κίνδυνος ύφεσης;

Οι επιθετικοί αμερικανικοί δασμοί θα προκαλούσαν σχεδόν σίγουρα αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ και υπάρχουν κίνδυνοι για μια αύξηση των δασμών. Η πολιτική αβεβαιότητα είναι ασυνήθιστα υψηλή, γεγονός που βλάπτει την παγκόσμια ανάπτυξη, καθώς οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές δυσκολεύονται να κάνουν σχέδια. Οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι απίθανο να υποστούν ύφεση ακόμη και αν οι δασμοί αποδειχθούν σημαντικοί, αλλά άλλες χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από το διμερές εμπόριο με τις ΗΠΑ, ιδίως ο Καναδάς και το Μεξικό, θα μπορούσαν να είναι πιο ευάλωτες. Συνολικά, εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μια παγκόσμια ύφεση παραμένει απίθανη.

10. Πώς επηρεάζει τους επενδυτές η πολιτική δασμών;

Οι επενδυτές θα πρέπει να προετοιμαστούν για τη μεταβλητότητα της αγοράς και τις πιθανές εκπλήξεις πολιτικής εξετάζοντας τη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου και τις προσεγγίσεις αντιστάθμισης κινδύνου.