Ανάλυση: Η πολιτική κρίση στη Σερβία ανάβει “φωτιές” σε όλα τα Βαλκάνια

Η Σερβία τους τελευταίους σχεδόν τρεις μήνες βρίσκεται στο επίκεντρο μιας βαθιάς πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, η οποία προκάλεσε την Τρίτη (28/1) την παραίτηση του Πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς. Μια κίνηση που από πολλούς θεωρήθηκε ως προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης που επικρατεί στη Σερβία καθώς καθημερινά δεκάδες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις λαμβάνουν χώρα σε όλη την επικράτεια. Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν μετά το τραγικό δυστύχημα που έλαβε χώρα στο Νόβι Σαντ την 1^η Νοεμβρίου, όταν η στέγη του σιδηροδρομικού σταθμού στην πόλη κατέρρευσε σκοτώνοντας 15 άτομα.

Όμως η κρίση στη χώρα και η πολιτική αστάθεια που ενδεχομένως προκληθεί θα έχει άμεσες συνέπειες και στις γειτονικές χώρες στις οποίες έχει διείσδυση το Βελιγράδι, προκαλώντας ένα ντόμινο αστάθειας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περιοχή.

Η Σερβία είναι με διαφορά η χώρα που τα τελευταία χρόνια έχει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ έχει γίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για την ΕΕ μέσω της Γερμανίας, για την εξόρυξη λιθίου, της Γαλλίας για την πώληση μαχητικών Rafale αλλά και των δυο ισχυρών αντιπάλων της Δύσης, της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς το Βελιγράδι διατηρεί στενές σχέσεις με Μόσχα και Πεκίνο.

• Όμως η μεγαλύτερη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων, έχει λόγο και επιρροή στις γειτονικές της χώρες, όπως το Κόσοβο με το οποίο βρίσκεται σε μόνιμη αντιπαράθεση μετά τη μονομερή ανεξαρτητοποίηση της αλλοτινής επαρχίας της Σερβίας, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, καθώς το Βελιγράδι στηρίζει την Σερβική Δημοκρατία, μια από τις συνιστώσες του υβριδικού αυτού κράτους, που ζητά απόσχιση.

Όμως στην εξίσωση μπαίνει και το Μαυροβούνιο, καθώς μετά την απομάκρυνση από την εξουσία του για πάνω από 30 χρόνια ηγέτη του, Μίλο Τζουγκάνοβιτς, οι φιλοσέρβοι της χώρας διεκδικούν και πάλι πιο στενές σχέσεις με τη Σερβία.

Το Βελιγράδι έχει δεχτεί σφοδρή κριτική από την ΕΕ για την στάση που κρατάει απέναντι στη Ρωσία, καθώς δεν έχει συμμορφωθεί με τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον στη Μόσχα, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

• Ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, τα τελευταία τρία χρόνια επανειλημμένα είχε μιλήσει για τις πιέσεις που δεχόταν ώστε να προσχωρήσει στις κυρώσεις. Επίσης δεν έκρυβε τους φόβους του για την προσπάθεια ορισμένων κύκλων να προκαλέσουν μια έγχρωμη επανάσταση στη Σερβία όπως το Μαϊντάν στην Ουκρανία, για να τον ανατρέψουν.

Όμως τόσο οι προεδρικές εκλογές το 2022 που τις κέρδισε ο Βούτσιτς με ποσοστό πάνω από 60%, αλλά και η νίκη του κόμματος του στις βουλευτικές εκλογές του 2023 κερδίζοντας μάλιστα την απόλυτη πλειοψηφία, μείωσαν τις αναφορές του περί ανατροπής.

Όλα αυτά βέβαια μέχρι το τραγικό δυστύχημα στο Νόβι Σαντ, που πυροδότησε ένα τεράστιο κύμα διαδηλώσεων από φοιτητές και μαθητές, που κατηγορούσαν την κυβέρνηση για διαφθορά, αυταρχισμό και νεποτισμό. Το γεγονός εκμεταλλεύτηκε η κατακερματισμένη αντιπολίτευση, μεταφέροντας την ένταση στην εθνοσυνέλευση.

• Ήδη το κλίμα αυτή την περίοδο στα Βαλκάνια είναι βαρύ. Το Κόσοβο προσέρχεται στις κάλπες στις 9 Φεβρουαρίου σε όχι και τόσο ήρεμο κλίμα, αφού η κυβέρνηση της Πρίστινα προσπαθεί να αποκλείσει του Σέρβους από τις εκλογές.

Στο Μαυροβούνιο η αντιπολίτευση έχει μπλοκάρει τις κοινοβουλευτικές εργασίες από τα τέλη Δεκεμβρίου, ζητώντας εκλογές και παραίτηση του κυβερνητικού συνασπισμού. Στη Βοσνία Ερζεγοβίνη, κατέρρευσε ο κυβερνητικός συνασπισμός και οι αποπομπές των Υπουργών συνεχίζονται αδιάκριτα.

• Μια κυβερνητική κρίση στη Σερβία θα προκαλούσε ντόμινο εξελίξεων κάθε άλλο παρά θετικών για την περιοχή των Βαλκανίων, τόσο στις χώρες που αναφέρθηκαν όσο και στις υπόλοιπες χώρες ανοίγοντας τον ασκό του Αίολου και στη Ρουμανία που βρίσκεται σε πολιτική κρίση, αλλά και στη Βόρεια Μακεδονία, που διατηρεί στενές σχέσεις με το Βελιγράδι και τον Βούτσιτς.

Το βράδυ της Τρίτης (28/1) ο Σέρβος Πρόεδρος απευθυνόμενος στους πολίτες, δήλωσε ότι θα τους καλέσει όλους σε διαβουλεύσεις για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης και ότι η άλλη επιλογή είναι η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Ο Βούτσιτς απέκλεισε το σχηματισμό μιας μεταβατικής κυβέρνησης, κάτι που έχουν ζητήσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης για να έχουν δίκαιες και δημοκρατικές εκλογές.

• Πάντως σύμφωνα με τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει τρία με τέσσερα ονόματα στη λίστα του για τη θέση του Πρωθυπουργού, αλλά αυτό θα γίνει μετά από περίπου δέκα ημέρες, όταν θα μπορεί να πει αν θα κάνει εκλογές ή αν θα εκλέξει νέα κυβέρνηση.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, τη συγκεκριμένη περίοδο, με την ένταση στο κόκκινο, θα είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν εκλογές, αφού αυτή η διαδικασία αυξάνει περαιτέρω τις εντάσεις, γι αυτό προκρίνουν μια νέα κυβέρνηση, ίσως με κάποια πρόσωπα εκπλήξεις που θα μπορούσαν να κατευνάσουν τους διαμαρτυρόμενους πολίτες.