Η μεγάλη πρόκληση για την Αμερική: Μπορεί να σπάσει τα δεσμά της ολιγαρχίας;

Πριν από περισσότερα από εξήντα χρόνια, ο πρόεδρος Dwight Eisenhower είχε προειδοποιήσει την Αμερική: «Πρέπει να προστατευτούμε από την απόκτηση αδικαιολόγητης επιρροής, είτε ζητηθεί είτε όχι, από το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα», στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του το 1961. «Η δυνατότητα για την καταστροφική άνοδο της εσφαλμένης εξουσίας υπάρχει και θα επιμείνει».

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

«Δεν πρέπει ποτέ να αφήσουμε το βάρος αυτού του συνδυασμού να θέσει σε κίνδυνο τις ελευθερίες μας ή τις δημοκρατικές μας διαδικασίες», συνέχισε.

Δυστυχώς, η προειδοποίηση του Eisenhower αγνοήθηκε εντελώς. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το «στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα» που φοβόταν μεταμορφώθηκε σε μια ακόμα πιο ανησυχητική συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του, ο Πρόεδρος Joe Biden έδωσε σε αυτή τη συγκέντρωση ένα ζοφερό όνομα.

Μια «ολιγαρχία» «ακραίου πλούτου, εξουσίας και επιρροής», τόνισε ο Biden, τώρα «απειλεί κυριολεκτικά ολόκληρη τη δημοκρατία μας, τα βασικά μας δικαιώματα και τις ελευθερίες μας, καθώς και τη δίκαιη ευκαιρία για όλους να προοδεύσουν».

Αντιμετωπίζουμε τώρα, πρόσθεσε, μια «επικίνδυνη συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια πολύ λίγων υπερ-πλουσίων ανθρώπων», μια ανισομερή κατανομή του πλούτου της χώρας μας που διαβρώνει την «ενότητά μας και τον κοινό μας σκοπό» και ενισχύει τη «δυσπιστία και τη διαίρεση».

Το αποτέλεσμα; Στεκόμαστε σήμερα ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε επαρκώς τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.

Οι Αμερικανοί ολιγάρχες, εξήγησε ο Biden, χρησιμοποιούν την «ανεξέλεγκτη επιρροή τους για να εξαλείψουν τα βήματα που έχουμε κάνει για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης». Αντιστεκόμενοι σε ρυθμίσεις για την τεχνητή νοημοσύνη —«την πιο σημαντική τεχνολογία της εποχής μας»— ανοίγουν επίσης την πόρτα σε «νέες απειλές για τα δικαιώματά μας, τον τρόπο ζωής μας, την ιδιωτικότητά μας, τον τρόπο που εργαζόμαστε και προστατεύουμε τη χώρα μας».

Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτοί οι ολιγάρχες θάβουν τους Αμερικανούς «κάτω από έναν χείμαρρο παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων».

«Η συμμετοχή στη δημοκρατία μας», σημείωσε ο απερχόμενος πρόεδρος, έχει γίνει «εξουθενωτική και ακόμη και απογοητευτική» για τους απλούς Αμερικανούς. Δεν αισθάνονται πλέον «ότι έχουν μια δίκαιη ευκαιρία».

Ωστόσο, ο Biden τόνισε επίσης ότι οι απλοί Αμερικανοί μπορούν, συνεργαζόμενοι, να μειώσουν τη νέα αυτή ολιγαρχία — και τον «πυρήνα της τεχνο-βιομηχανικού συμπλέγματος» της — σε δημοκρατικά επίπεδα. Μπορούμε να αφαιρέσουμε το «μαύρο χρήμα» των δισεκατομμυριούχων από την πολιτική μας. Μπορούμε να απαγορεύσουμε στα μέλη του Κογκρέσου να κάνουν χρηματιστηριακές συναλλαγές ενώ νομοθετούν. Μπορούμε να φορολογήσουμε τους πλουσιότερους και να διασφαλίσουμε ότι πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο φόρων τους.

Στις μέρες μετά την αποχαιρετιστήρια ομιλία του Biden, οι προοδευτικοί πρόσθεσαν περισσότερες λεπτομέρειες στη λίστα των αντιδότων για την ολιγαρχία. Θα μπορούσαμε και θα έπρεπε, όπως σημείωσε ο πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ Robert Reich, να διαλύσουμε γιγαντιαίες, ιδιοκτησίας δισεκατομμυριούχων πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, όπως το X και το Facebook, ή να αρχίσουμε να τις αντιμετωπίζουμε ως δημόσια αγαθά.

Θα μπορούσαμε ακόμη και να απαγορεύσουμε στους πλουσιότερους την ιδιοκτησία κρίσιμων μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Ωστόσο, η πραγματοποίηση οποιασδήποτε από αυτές τις μεταρρυθμίσεις δεν θα είναι εύκολη. Οι πλουσιότεροι μας δεν είχαν ποτέ μεγαλύτερη άμεση παρουσία στα ανώτερα επίπεδα της κυβέρνησής μας.

Τίποτα δεν συμβολίζει την πραγματικότητα αυτής της ολιγαρχικής εξουσίας περισσότερο από την ορκωμοσία του Donald Trump. Στην τελετή παρευρέθηκαν οι τρεις πλουσιότεροι άνδρες της Αμερικής ο Elon Musk, ο Jeff Bezos και ο Mark Zuckerberg.

«Όλοι», παρατήρησε ικανοποιημένος ο εκλεγμένος πρόεδρος Trump τον περασμένο μήνα σε συνέντευξη Τύπου στο Mar-a-Lago, «θέλουν να είναι φίλοι μου».

Όχι όλοι, όμως. Μόνο όσοι έχουν μια τεράστια περιουσία που ο νέος πρόεδρος — και το Κογκρέσο υπό τον έλεγχό του — μπορούν να προστατεύσουν και να αυξήσουν.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν οι υπόλοιποι; Με τον Τραμπισμό να κυριαρχεί ομοσπονδιακά, μπορούμε να αμφισβητήσουμε τους ολιγάρχες μας σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο;

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, ο κυβερνήτης της πολιτείας του Μέριλαντ πρότεινε μια σειρά φορολογικών αλλαγών που θα αύξαναν τον συνδυασμένο πολιτειακό και τοπικό φορολογικό συντελεστή για τους περισσότερους κατοίκους του Μέριλαντ που κερδίζουν πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια το χρόνο στο 10,7%. Ωστόσο, το Μέριλαντ, μια από τις πλουσιότερες πολιτείες της χώρας, θα μπορούσε να κάνει περισσότερα. Οι πλούσιοι της Καλιφόρνιας ήδη πληρώνουν φόρους με συντελεστή 12%.

Αλλά αυτή η βελτίωση, είτε στο Μέριλαντ είτε σε οποιαδήποτε άλλη πολιτεία, δεν θα συμβεί εκτός αν οι απλοί Αμερικανοί οργανωθούν — και αντιμετωπίσουν τους ολιγάρχες μας σε κάθε ευκαιρία.

Sam Pizzigati

Ο Sam Pizzigati γράφει για την ανισότητα στο Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών. Το τελευταίο του βιβλίο: «Η Υπόθεση για έναν Μέγιστο Μισθό» (Polity). Ανάμεσα στα άλλα βιβλία του για τη διανομή του πλούτου: «Οι Πλούσιοι Δεν Κερδίζουν Πάντα: Η Ξεχασμένη Νίκη κατά της Πλουτοκρατίας που Δημιούργησε τη Μεσαία Τάξη της Αμερικής, 1900-1970» (Seven Stories Press).