Ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο η Ευρώπη… στο “καναβάτσο”; Ο “υπόγειος” κίνδυνος πλην δασμών-ΝΑΤΟ

Τα ψέματα τελειώνουν. Ο Ντόναλντ Τραμπ, μετά τη σημερινή ορκωμοσία στο Καπιτώλιο θα εγκατασταθεί στο Λευκό Οίκο και θα βάλει μπροστά το πολιτικό σχέδιό του για τις ΗΠΑ και τον κόσμο, μέρη του οποίου, έχοντας ήδη διαρρεύσει (είτε από τον ίδιο τον Τραμπ, είτε από ρεπορτάζ) έχουν προκαλέσει από αμηχανία μέχρι… τρόμο. Στην Ευρώπη τα συναισθήματα στο άκουσμα των κυβερνητικών προτάσεων Τραμπ είναι παρόμοια, καμία φορά και χειρότερα.

Διότι αν ο Αμερικανός μεγιστάνας εφαρμόσει, έστω πτυχές του προγράμματός του, αναμένεται να απορρυθμίσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή οικονομία προκαλώντας ακόμη περισσότερα προβλήματα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Τρία είναι τα μεγάλα επίδικα

1ον οι δασμοί. Ουκ ολίγες φορές ο Ντόναλντ Τραμπ έχει τονίσει ότι σκέφτεται σοβαρά να επιβάλλει δασμούς στην εισαγωγή αγαθών από την Ευρώπη (ή, κατά περίπτωση, να αυξήσει τους ήδη υπάρχοντες). Ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής πάσης φύσεως ευρωπαϊκών προϊόντων και ότι μία τέτοια εξέλιξη θα επιβράδυνε τους έτσι και αλλιώς βραδείς ρυθμούς ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Για την ακρίβεια, υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία στις οποίες όχι μόνο δεν παρατηρείται ανάπτυξη αλλά καταγράφεται και ελαφριά ύφεση. Αν όμως η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας (η γερμανική οικονομία) ασθμαίνει ασθμαίνει το σύνολο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, κυρίως εντός ευρώ αλλά και εκτός αυτού.

Ο Τραμπ αναμένεται να ανοίξει κάποια από τα χαρτιά του στη σύνοδο του Νταβός στην Ελβετία όπου αναμένεται να ακούσει τους προβληματισμούς και των Ευρωπαίων ηγετών. Ακολούθως θα πράξει, έχοντας στα υπόψη όλες τις πιθανές παρενέργειες μίας “τολμηρής” απόφασης. Ο Αμερικανός πρόεδρος πάντως δεν φημίζεται για το ρεαλισμό και τη συγκράτησή του, οπότε όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά.

Η Ευρώπη, όπως και να έχει, για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της και να αποκαταστήσει ρυθμούς ανάπυξης σταθερούς πρέπει να στηριχθεί στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα τώρα που για γεωπολιτικούς και άλλους λόγους η επιλογή της Ρωσίας δεν μπορεί να αποτελεί χειροπιαστή πραγματικότητα. Εκτός και αν ο Τραμπ, με τις πρωτοβουλίες του, βάλει τέρμα στο ρωσοουκρανικό πόλεμο. Αλλά ακόμα και έτσι, οι εμπορικές αγκάλες της Ρωσίας δεν μπορούν να σώσουν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, την Ευρώπη.

2ον οι αμυντικές δαπάνες:  Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ζητήσει από τους ευρωπαίους συμμάχους το υπερδιπλασιασμό των δαπανών τους για την άμυνά τους. Το να ξοδεύει μία χώρα ετησίως το 5% του ΑΕΠ της (αντί του 2%) σε όπλα, αμυντικά συστήματα και συντήρηση οπλισμού είναι κάτι που μπορεί να τινάξει στον αέρα την κοινωνική συνοχή η οποία και στην Ευρώπη έχει αρχίζει να γνωρίζει πλήγματα λόγω της “θρησκευτικής” προσήλωσης στη λιτότητα και στο Σύμφωνο Σταθερότητας.

Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ επιμένει. Οπως επιμένει και ο (Ευρωπαίος) Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε: “Ξοδέψτε περισσότερα για την άμυνα και κόψτε από τις κοινωνικές δαπάνες” έχει τονίσει ουκ ολίγες φορές το τελευταίο διάστημα ο πρώην Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, επικαλούμενος τον “μπαμπούλα” της Ρωσίας, ο οποίος, σύμφωνα με τη δική του οπτική, απειλεί την ελευθερία της Ευρώπης. Από την πλευρά του ο Τραμπ και οι ΗΠΑ απειλούν ότι σε περίπτωση που οι Ευρωπαίοι αρνηθούν (να βάλουν φωτιά στις κοινωνίες προχωρώντας σε περικοπές για να χρηματοδοτήσουν την άμυνα), τότε η χώρα του μπορεί να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ. ΝΑΤΟ όμως χωρίς τις ΗΠΑ είναι για την Ευρώπη είναι ένα πουκάμισο αδειανό, κάτι που δεν έχει νόημα.

Στην Ευρώπη υπάρχουν πάντα οι νεοφιλελεύθεροι θύλακες που υποστηρίζουν σχέδια σαν και αυτό του Τραμπ. Κατά το 2024, το ινστιτούτο Ιfo της Γερμανίας έφτασε στο συμπέρασμα ότι από το 1991 και μετά η Ευρώπη έχει εξοικονομήσει 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ ως αποτέλεσμα χαμηλότερων αμυντικών δαπανών που επέτρεψε την επέκταση των ευρωπαϊκών κρατών πρόνοιας.Κάτι τέτοιο η οικονομική ορθοδοξία των καιρών μας το θεωρεί ανεπίτρεπτο. Το ινστιτούτο απεφάνθη ότι “αυτη η επέκταση δεν υποστηρίζεται από τη γενική οικονομική ανάπτυξη”. Τέτοιου είδους μελέτες προετοιμάζουν ουσιαστικά την κοινή γνώμη για τις πολύ σκληρές αποφάσεις που έρχονται και οι οποίες εκπορεύονται και από τον τραμπικό κυνισμό.

3ον (και ίσως κυριότερο) ο βαθμός ανάμιξης των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Κακά τα ψέματα, οι επιεικώς απαραδέκτες και συνήθως ωμές επεμβάσεις του Ιλον Μασκ τελευταία στα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα (κυρίως σε Γερμανία και Μεγάλη Βρετανία) προκάλεσαν εκνευρισμό όχι μόνο στις χώρες τις οποίες ο μεγιστάνας έθιξε με τα πολλές φορές ανόητα σχόλιά του αλλά και στις υπόλοιπες οι οποίες βλέπουν να έρχεται η σειρά τους με τη φόρα που έχει πάρει ο Mr Tesla. Kανείς Αμερικανός πρόεδρος ή συνεργάτης του δεν αναμίχθησαν τόσο πολύ και τόσο απροκάλυπτα στην Ευρώπη μεταπολεμικά. Οχι ότι δεν επιχειρούσαν να επηρεάσουν αλλά ειδικά με τους “μεγάλους παίκτες” της Γηραιάς Ηπείρου, υπήρχε πάντοτε μία διακριτικότητα χωρίς να ξεπερνιούνται τα διπλωματικά εσκαμμένα.

Αυτά τα όρια όμως παραβιάστηκαν και όχι μόνο μία φορά. Το να υποστηρίζει (και να το διατυμπανίζει μάλιστα) την ακροδεξιά ενόψει των εκλογών του Φεβρουαρίου ο Μασκ (άρα και ο Τραμπ θα μπορούσε να πει κανείς), δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει ανεκτό. Τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής υπήρξε αντίδραση από το σύνολο του γερμανικού πολιτικού συστήματος αλλά και από άλλους Ευρωπαίους ηγέτες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Πέδρο Σάντσεθ. Δεν υφίσταται όμως κοινό μέτωπο αντιμετώπισης του κινδύνου που εγκυμονούν οι άκομψες αμερικανικές παρεμβάσεις. Η Τζόρτζια Μελόνι φλερτάρει έντονα με το νέο πολιτικό γίγνεσθαι των ΗΠΑ και δεν το κρύβει. Λαϊκιστές όπως ο Νάιτζελ Φάρατζ στη Μεγάλη Βρετανία “οραματίζονται” τις ΗΠΑ και τη νέα κυβέρνησή της σε ρόλο οδηγού προς μία “επανάσταση” κατά της πολιτικής ορθότητας και της woke κουλτούρας.

Μ’ αυτόν τον τρόπο και με τη συνδρομή των “προθύμων” της ακροδεξιάς, η Ευρώπη αυτοακυρώνεται. Οχι μόνο δεν μπορεί να ορθώσει ανάστημα σε πιθανές αμερικανικές κινήσεις που θα σημάνουν κίνδυνο, αλλά δείχνει εν μέρει παθητική, σαν κάποιοι να πιστεύουν ότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Μέχρι και η Αγκελα Μέρκελ αναγκάστηκε να παρέμβει και να πει ότι τα συμφέροντα της Ευρώπης είναι κοινά και ως τέτοια πρέπει να λογίζονται. Η πρώην καγκελάριος όμως δεν βρίσκεται εδώ και καιρό σε θέση ευθύνης και οι παραινέσεις της μοιάζουν μάλλον άκαιρες…

---