N.Y Times/ Ξένοι ανταποκριτές σχολιάζουν την “εποχή Τραμπ”: Έχει τρελαθεί ο κόσμος!

Καθώς ο Τραμπ αρχίζει δεύτερη προεδρική θητεία, οι New York Times ζήτησαν από πολιτικούς ανταποκριτές σε εφημερίδες – από την Ουγγαρία μέχρι το Ελ Σαλβαδόρ – να μοιραστούν την άποψή τους για το τι συμβαίνει στην Αμερική.

Είναι χώρες που έχουν αντέξει αυταρχικούς ηγέτες και προκλήσεις για τη δημοκρατία. Βλέπουν αναλογίες με αυτό που συμβαίνει σήμερα στις ΗΠΑ, και αν ναι, τι πιστεύουν ότι επιφυλάσσει το μέλλον για την πιο ισχυρή δημοκρατία του κόσμου;

András Pethő, Direkt36 (Ουγγαρία): Οι Αμερικανοί πρέπει να σταματήσουν να λένε στον εαυτό τους «αυτό δεν μπορεί ποτέ να συμβεί εδώ». Πρέπει να προετοιμαστείς για τα χειρότερα σενάρια, γιατί όλα μπορούν να συμβούν.

Στα πρώτα δύο χρόνια του καθεστώτος Ορμπάν, όταν πρότειναν τον περιορισμό των εξουσιών του συνταγματικού δικαστηρίου και διόρισαν ένα μέλος του κόμματος του Ορμπάν, επικεφαλής στο κρατικό ελεγκτικό σώμα για τον έλεγχο του τρόπου που δαπανάται το δημόσιο χρήμα, σκέφτηκα: «Αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ σε μια δημοκρατία». Και μετά μάθαμε ότι στην πραγματικότητα όλα μπορούν να συμβούν, γιατί αν έχουν την εξουσία, μπορούν και θα κάνουν ό,τι θέλουν.

Όλοι αυτοί οι θεσμοί, είτε μιλάμε για κυβερνήσεις είτε για οργανισμούς είτε για τον Τύπο, είναι πολύ εύθραυστοι, εύκολο να τους διαλύσεις.

Ο χώρος των ειδησεογραφικών μέσων στις ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι πιο ζωντανός και ισχυρός απ’ ότι στην Ουγγαρία, επομένως νομίζω ότι θα ήταν πιο δύσκολο να τον ελέγξει ο Τραμπ ή οποιοσδήποτε άλλος. Στην Ουγγαρία, ένας φιλοκυβερνητικός επενδυτής αγόρασε όλες τις τοπικές εφημερίδες. Αυτό δεν θα συμβεί στις ΗΠΑ, αλλά φυσικά, καταστολή των μέσων ενημέρωσης ή εξάπλωση της προπαγάνδας μπορεί να συμβεί με διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να συμβεί μέσω του X ή μέσω του Facebook.

Glenda Gloria, Rappler (Φιλιππίνες): Η προεκλογική εκστρατεία και το εκλογικό αποτέλεσμα έμοιαζαν πολύ με τις δικές μας προεδρικές εκλογές του 2022. Η Λένι Ρομπρέδο και η Καμάλα Χάρις αποφάσισαν καθυστερημένα να υποβάλουν υποψηφιότητα, αλλά όταν το έκαναν προσέλκυσαν μια δημοκρατική βάση που όλοι πιστεύαμε ότι είχε γίνει πολύ κυνική για να εμπλακεί σε οποιεσδήποτε εκλογές.

Όμως, οι αφηγήσεις του (Μπονμπόνγκ) Μάρκος και του Τραμπ είχαν ήδη διαδοθεί στο διαδίκτυο, και εξαπλώθηκαν τόσο εκθετικά και μοχθηρά ώστε καμία βάση δεν θα μπορούσε να τις φτάσει. Αν συνδυαστούν με το κλίμα φόβου, μπορεί να χειραγωγηθεί οτιδήποτε και οποιοσδήποτε. Το έχουμε δει στα χρόνια του Ντουτέρτε και περιμένουμε να το δούμε υπό τον Τραμπ.

Άνθρωποι που έχουν πολλά να χάσουν και που κάποτε εκτιμούσαν τις δίκαιες διαδικασίες, την ελευθερία και τη λογοδοσία, μπορούν να υποκύψουν στις επιθυμίες των αυταρχικών ηγετών. Οι θεσμοί που κάποτε προστάτευαν το δημόσιο συμφέρον μπορούν να στραφούν εναντίον του, σε μια στιγμή. Η Αμερική βρίσκεται σε μια περίοδο καθημερινού συστημικού σοκ. Το ξέρουμε από τα χρόνια του Ντουτέρτε: τα δύο πρώτα χρόνια ήταν απίστευτα, καθημερινές επιθέσεις στα μέσα ενημέρωσης, δολοφονίες κάθε βράδυ, παρενόχληση μεγάλων επιχειρήσεων, συνεργασία της αστυνομίας και του στρατού, προσέγγιση με την Κίνα παρά τις εισβολές στην επικράτειά μας. Έμοιαζαν εξωπραγματικά.

Έχει τρελαθεί ο κόσμος μας. Κοιτάμε τώρα την Αμερική και αστειευόμαστε: πρέπει να κάνουμε εργαστήρια δημοσιογραφίας για τους συναδέλφους μας; Είναι εντελώς λυπηρό.

Δίνουμε μεγάλη προσοχή στο πώς η παραπληροφόρηση, και τα δίκτυα που τη συντηρούν, θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την κυβέρνηση Τραμπ και τον Τραμπισμό. Αυτή είναι η φωλιά του θηρίου. Διότι ακόμη και οι χειρότερες πολιτικές μπορούν να φανούν σωστές σε έναν κόσμο κατασκευασμένης πραγματικότητας. Πώς θα πρέπει να το αντιμετωπίσουν ή να το αντικρούσουν αυτό οι πολίτες των ΗΠΑ; Πρέπει να αναδείξουμε εμπειρίες και πρωτοβουλίες που συνθέτουν τη σωστή ιδιότητα του πολίτη. 

Carlos Dada, Ελ Φάρο (Ελ Σαλβαδόρ): Εάν μπορούν να αντληθούν συμπεράσματα για τον κ. Τραμπ από την πρώτη του θητεία, είναι προφανές ότι τρέφει πολύ λίγο σεβασμό για τους θεσμούς και ότι η προσωπικότητά του έχει εξαιρετική βαρύτητα στην άσκηση της προεδρίας. Δεν βλέπω τίποτα που να δείχνει ότι η δεύτερη θητεία του θα είναι διαφορετική.

Στην περίπτωση του Ελ Σαλβαδόρ, ο (πρόεδρος) Ναγίμπ Μπουκέλε είναι ακριβώς το είδος του ηγέτη που αγαπά ο κ. Τραμπ. Ο Τραμπ αγκαλιάζει τους αυταρχικούς και χλευάζει τους δημοκρατικούς ηγέτες, και ο Μπουκέλε είναι αυταρχικός. Οι παγκόσμιοι ηγέτες με το στυλ του κ. Μπουκέλε (μιλώ για τον Όρμπαν, τον Μόντι, τον Πούτιν) θα αισθάνονται πολύ πιο άνετα με τον κ. Τραμπ και την προεδρία του, καθώς διαλύουν τη δημοκρατία στις χώρες τους.

Για τον κ. Τραμπ, εκτός από τις προσωπικές σχέσεις που μπορεί να έχει με τον Μπουκέλε, η ατζέντα του για την Κεντρική Αμερική είναι βασικά η μετανάστευση και η ασφάλεια. Μόνο αυτά. Η παραδοσιακή, μεταψυχροπολεμική ατζέντα των ΗΠΑ, η οποία είχε δώσει μεγάλη έμφαση στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, έχει εξαφανιστεί.

Επομένως, νομίζω ότι όσο ο κ. Μπουκέλε εμποδίζει τους μετανάστες (να περάσουν από το Ελ Σαλβαδόρ καθ’ οδόν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες) και έχει τις συμμορίες ουσιαστικά εξαρθρωμένες, τότε η Ουάσιγκτον δεν θα αποτελεί εμπόδιο στην προσπάθεια του κ. Μπουκέλε να διαλύσει πλήρως τη δημοκρατία και να μετατρέψει το Ελ Σαλβαδόρ σε δική του δικτατορία.

Vinod K Jose, πρώην εκδότης του Caravan (Ινδία): Η στρατηγική του Τραμπ, όπως και όλων των αυταρχικών ηγετών, είναι να ασχολείται με τους ψηφοφόρους στο επίπεδο του συναισθήματος (όχι της λογικής) και της φαντασίας (όχι των γεγονότων). Αυτοί είναι μερικοί κανόνες του παιχνιδιού που χρησιμοποιούν συνεχώς οι αυταρχικοί ηγέτες για να φτάσουν στην εξουσία.

Με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, βλέπουμε μια αποφασιστική στιγμή στην ιστορία, βλέπουμε το τρίτο αντιδημοκρατικό κύμα. Τα δύο πρώτα ήταν η νίκη του Μουσολίνι τη δεκαετία του 1920 και η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία τη δεκαετία του 1930 με αποκορύφωμα τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, και το δεύτερο κύμα τη δεκαετία του 1960 με τις στρατιωτικές χούντες και τον ψυχρό πόλεμο να ανατρέπει εκλεγμένες κυβερνήσεις.

Τώρα, με χώρες όπως η Ινδία, η Τουρκία και οι Φιλιππίνες να ελέγχονται ήδη από αντιδημοκρατικές δυνάμεις, η νίκη του Τραμπ λύνει τα χέρια των αυταρχικών σε όλο τον κόσμο.

Η περίοδος του Μπάιντεν στην εξουσία ήταν το χρονικό περιθώριο που έδωσε ο θεός για να αλλάξει συστηματικά η παγκόσμια ιστορία, ήταν μια ευκαιρία  για να δούμε πώς ο Τραμπισμός είχε τόση υποστήριξη το 2016 και να διορθωθούν τα προβλήματα που έστειλαν ψήφους στον Τραμπ.

Υπό αυτή την έννοια, η χαμένη ευκαιρία της θητείας Μπάιντεν είναι συγκρίσιμη με τα δέκα χρόνια που είχε το κόμμα του Κογκρέσου στην Ινδία μεταξύ των δύο περιόδων των δεξιών ινδουιστικών κυβερνήσεων, του Βατσπάγι (1998 – 2004) και του Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2014. Το κόμμα του Κογκρέσου κυβέρνησε το 2004 και δεν έκανε τίποτα για να περιορίσει τη βάση της δεξιάς ή για να κερδίσει τους αμφιταλαντευόμενους ή να κερδίσει  συμμάχους. Το αποτέλεσμα; Ο Μόντι, ένας ηγέτης που ήταν ακόμη πιο ριζοσπαστικός από τον Βατζπάγι, ήρθε στην εξουσία, με μεγαλύτερη λαϊκή υποστήριξη. Τα 10 πολύτιμα χρόνια της ιστορίας χάθηκαν.

Φοβάμαι ότι σε 10, 20 χρόνια από τώρα, οι άνθρωποι θα κοιτούν πίσω και θα λένε ότι τα χρόνια του Μπάιντεν δεν πέτυχαν τίποτα, ώστε να εμποδίσουν τον Τραμπ να επιστρέψει.

Fernando Peinado, El Pais (Ισπανία):  Πολλά δημοσιεύματα, για την άνοδο του Τραμπ και της ακροδεξιάς,   εστιάστηκαν στην οικονομία, αλλά αναρωτιέμαι αν μιλάμε αρκετά για έναν τεράστιο μετασχηματισμό που συνέβη την τελευταία δεκαετία: τον σεισμό στο οικοσύστημα των μέσων ενημέρωσης.

Το 2016, τα smartphone και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έπαιξαν μεγάλο ρόλο σε σύγκριση με προηγούμενες εκλογές. Αυτό επιτάχυνε τα πάντα. Ο κύκλος των ειδήσεων μετατράπηκε σε κυκλώνα. Αυτό βοήθησε τους υποψηφίους που απευθύνονταν στο συναίσθημα των ψηφοφόρων.

Από εκείνες τις εκλογές έχουμε δει και αλλού νίκες λαϊκιστών και ακροδεξιών υποψηφίων. Στην Ισπανία, το ακροδεξιό Vox αναδύθηκε το 2018, αφού προηγουμένως ήταν περιθωριακό. Κάτι έχει αλλάξει βαθιά και ίσως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, με το Brexit, ήταν μόνο δύο πρώιμα παραδείγματα του τι επρόκειτο να συμβεί.

Φέτος είναι η 50ή επέτειος από τον θάνατο του Φράνκο και η κληρονομιά του Φρανκισμού, πολώνει και διχάζει. Για δεκαετίες, φαινόταν να υπάρχει συναίνεση ότι ο Φρανκισμός ήταν μια σκοτεινή περίοδος για την Ισπανία. Αλλά τώρα, το Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα  είναι απρόθυμο να τιμήσει το τέλος του Φρανκισμού και το Vox υπερασπίζεται την κληρονομιά του.

Οι δηλώσεις τους υπέρ του Φράνκο δεν έχουν βλάψει τα ποσοστά αποδοχής τους και αυτό συνδέεται με όλα τα περίεργα πράγματα που συμβαίνουν στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ κάνει πρωτοφανή πράγματα που θα ήταν ταμπού σε μια προηγούμενη εποχή.

Πηγή: N.Y Times- απόδοση στα ελληνικά από το KREPORT