Άρχισαν τα… “όργανα” με τις τιμές του φυσικού αερίου-Πώς διαμορφώνονται, τι εκτιμούν οι traders

Η κατάσταση στην Ευρώπη έχει ως εξής μετά τη διακοπή από πλευράς Ουκρανίας της μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου: Κύμα ψύχους αναμένεται να πλήξει μεγάλο μέρος της ηπείρου, τα αποθέματα δοκιμάζονται και μειώνονται, οι traders παρακολουθούν αν η απώλεια των ρωσικών ροών θα προκαλέσει ταχύτερες αντλήσεις από τις αποθήκες, οι τιμές ήδη άρχισαν να ανεβαίνουν.

Ποιες χώρες θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερο πρόβλημα:

• Το μεγαλύτερο πρόβλημα αναμένεται να το αντιμετωπίσουν οι Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία, Ουγγαρία και Σλοβακία, οι οποίες συνέχιζαν να έχουν ως κύριο προμηθευτή τη Ρωσία -και μετά τον πόλεμο.
• Οι Γερμανία και Ιταλία έχουν ασχοληθεί με την αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου που λαμβάνει από το Κατάρ και τις ΗΠΑ, ωστόσο εξαρτώνται ακόμα πολύ από τη Ρωσία.
• Η κυβέρνηση της Αυστρίας ενημέρωσε ήδη πως έχει βρει εναλλακτική και τελείωσε το συμβόλαιο που είχε με την Gazprom. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίκο είπε πως αναμένεται αύξηση της τιμής του αερίου σε όλη την Ευρώπη, με τους Σλοβάκους να καλούνται να διαχειριστούν ‘άνοιγμα’ 117.000.000 ευρώ, όπως η πολιτεία επιχειρεί να βρει άλλους τρόπους να τους ζεστάνει.
• Η Μολδαβία που ήδη έχει ενημερώσει ότι έχει πρόβλημα (έλλειψη), ειδοποίησε τους πολίτες πως αυτός ο χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος χωρίς το ρωσικό αέριο.
• Η Ουγγαρία λαμβάνει το αέριο μέσω της TurkStream, από όπου το παίρνει κυρίως και η Ελλάδα -μέσω Βουλγαρίας. Παρ’ όλα αυτά, αναμένεται να υπάρξει μια μικρή ‘αναστάτωση’, δηλαδή αύξηση της τιμής, εφόσον δεν φτάσουν τα αποθέματα φυσικού αερίου και υγροποιημένου.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg το ευρωπαϊκό φυσικό αέριο αυξήθηκε σήμερα έως και 4,3% στα 51 ευρώ ανά μεγαβατώρα, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2023. Το φυσικό αέριο αναφοράς για παράδοση Φεβρουαρίου στο χρηματιστήριο της Ολλανδίας σημειώνει πλέον άνοδο 2,1% στα 49,93 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Η τιμή είχε ξεπεράσει τα 50 ευρώ και στις 31 Δεκεμβρίου εν αναμονή της διακοπής των ροών.

• Η τιμή του φυσικού αερίου αναφοράς για παράδοση Φεβρουαρίου στις Ολλανδία αυξήθηκε κατά 3,1% στα 50,39 ευρώ ανά μεγαβατώρα έως τις 8:10 π.μ. (το πρωί της Πέμπτης 2/1) στο Άμστερνταμ. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ξεπέρασαν επίσης τα 50 ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου εν αναμονή της διακοπής των ροών.

Οι traders διαπιστώνουν ότι τα αποθέματα σε ολόκληρη την ήπειρο μειώνονται με ταχύτερο ρυθμό από το 2021, όταν η κρίση φυσικού αερίου μόλις είχε αρχίσει να ξεσπά και προειδοποιούν για αυξήσεις έως και 10 ευρώ. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων αποθεμάτων (storage database) της Gas Infrastructure Europe, τα αποθέματα τον Σεπτέμβριο ήταν μειωμένα κατά 20%, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από εκείνο των δυο προηγούμενων χειμώνων που ήταν πιο ήπιοι.

• Ειδικοί αναλυτές αναφέρουν ότι θα υπάρχουν συνέπειες που θα τις ζήσει όλη η Ευρώπη και δη η ανατολική, μολονότι η ΕΕ θύμισε ότι από το 2022 ενισχύθηκε με νέες δυνατότητες εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), για το οποίο πληρώνουμε τις ΗΠΑ και το Κατάρ.

Η διακοπή συμπίπτει με τις προβλέψεις για θερμοκρασίες υπό το μηδέν σε ορισμένες χώρες, γεγονός που θα φέρει αύξηση της ζήτησης για θέρμανση. Στη Σλοβακία, ένα από τα κράτη που πλήττονται περισσότερο από τη διακοπή των ρωσικών ροών, ο υδράργυρος μπορεί να πέσει στους μείον 7 βαθμούς Κελσίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου.

Ενώ η Ευρώπη είναι απίθανο να ξεμείνει από φυσικό αέριο αυτό το χειμώνα, χάρη στα αποθέματα και τις παραδόσεις από άλλους προμηθευτές, οι traders ενδέχεται να δυσκολευτούν να γεμίσουν τις αποθήκες για την επόμενη περίοδο θέρμανσης. Οι τιμές του φυσικού αερίου για το επόμενο καλοκαίρι αυξήθηκαν πρόσφατα πάνω από εκείνες του χειμώνα 2025-26, γεγονός που θα καταστήσει πιο δαπανηρή την αναπλήρωση των αποθεμάτων.

«Υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος η ΕΕ να βγει από τον χειμώνα με χαμηλά επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου, καθιστώντας ακριβή την αναπλήρωσή τους», δήλωσε ο Arne Lohmann Rasmussen, επικεφαλής αναλυτής της Global Risk Management στην Κοπεγχάγη.

Οι ρωσικές ροές με αγωγούς προς την Ευρώπη έχουν πλέον μόνο μία διαδρομή – έναν αγωγό που διασχίζει την Τουρκία και στέλνει τα καύσιμα στην Ουγγαρία. Οι παραδόσεις σε αυτή τη σύνδεση θα παρακολουθούνται στενά

Με την απώλεια των ροών μέσω της Ουκρανίας, η Ευρώπη θα αυξήσει επίσης την εξάρτησή της από το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), μεταξύ άλλων από τη Ρωσία. Η χώρα μετέφερε πέρυσι ποσότητες ρεκόρ LNG στην περιοχή, γεγονός που την καθιστά τον μεγαλύτερο προμηθευτή μετά τις ΗΠΑ, οι οποίες πρόσφατα έθεσαν σε λειτουργία δύο νέες εγκαταστάσεις εξαγωγής.

Παρόλα αυτά, για τα έθνη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, το κόστος της θαλάσσιας παράδοσης στη Γερμανία, την Πολωνία ή την Ελλάδα, της επακόλουθης επαναεριοποίησης και της περαιτέρω διαμετακόμισης καθιστά το LNG ακριβή επιλογή. Η Σλοβακία εκτίμησε ότι οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Δύση θα οδηγούσαν σε πρόσθετο κόστος 177 εκατ. ευρώ.

«Οι αγορές φυσικού αερίου στην Ευρώπη δεν είναι σε καμία περίπτωση ανεπαρκείς», αλλά η μεταφορά του καυσίμου από τα δυτικά προς τα ανατολικά είναι «κάπως περιορισμένη, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγήσει σε μια προσαύξηση για την περιοχή», δήλωσε ο Walter Boltz, ανώτερος σύμβουλος ενέργειας στην Baker & Mckenzie.

Η Ευρώπη στο σύνολό της θα πρέπει να ανταγωνιστεί πιο σκληρά για το LNG φέτος, ειδικά το καλοκαίρι, όταν η ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό εκτοξεύεται στα ύψη στην Ασία. Ενώ αρκετές νέες μονάδες LNG βρίσκονται υπό κατασκευή παγκοσμίως, ουσιαστικές προσθήκες δυναμικότητας δεν θα είναι έτοιμες για δύο χρόνια ακόμη.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ:

Οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου που έχουν ήδη αυξηθεί κατά 45% το 2024, επιβαρύνοντας τα νοικοκυριά και τις βιομηχανίες αναμένεται να εκτιναχθούν πάλι στα ύψη. Η έλλειψη ευελιξίας στην παγκόσμια αγορά και οι αυξημένες τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης δυσχεραίνουν την αποθήκευση αερίου για την επόμενη χειμερινή περίοδο.

Παράλληλα, γεωπολιτικές εντάσεις περιπλέκουν την κατάσταση:

• Η Σλοβακία απειλεί να διακόψει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία, εάν διακοπεί η διαμετακόμιση ρωσικού αερίου.
• Η Πολωνία έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να αυξήσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ουκρανία, εφόσον χρειαστεί.
• Στην Ουγγαρία, όπου το φυσικό αέριο καλύπτει το 80-85% των αναγκών θέρμανσης των νοικοκυριών, ο Πρωθυπουργός Όρμπαν τόνισε την ανάγκη για εναλλακτικές διαδρομές εφοδιασμού.
• Η Ουκρανία, εκτός από την απώλεια εσόδων που υπολογίζονται στο 0,5% του ΑΕΠ, κινδυνεύει να χάσει τον στρατηγικό της ρόλο ως ενεργειακός εταίρος της Ευρώπης. Παράλληλα, η υποδομή φυσικού αερίου της μπορεί να καταστεί στόχος εάν σταματήσει η ροή ρωσικού αερίου.

Προτεινόμενες λύσεις για τη νέα κρίση και επιπτώσεις:

• Αύξηση του εφοδιασμού LNG
• Χρήση αζερικού αερίου
• Σύναψη (;) νέας συμφωνίας μεταξύ ΕΕ, Ουκρανίας και Ρωσίας.

• Οι ευρωπαϊκοί τερματικοί σταθμοί LNG λειτουργούν ήδη με πλήρη δυναμικότητα,
• οι χώρες της ΕΕ έχουν φτάσει τα απαιτούμενα επίπεδα αποθήκευσης αερίου
• η αστάθεια της αγοράς και οι υψηλές τιμές θα συνεχίσουν να αποτελούν εμπόδιο για την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα:

• Η Ελλάδα, αν και προμηθεύεται ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του αγωγού TurkStream που διέρχεται από την Τουρκία και τη Βουλγαρία, παραμένει εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών ενέργειας.
• Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην ενεργειακή αγορά και να λαμβάνει μέτρα για την προστασία των καταναλωτών από τις επιπτώσεις των αυξήσεων στις τιμές του φυσικού αερίου.
• Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε ενίσχυση των εκπτώσεων που παρέχει η ΔΕΠΑ Εμπορίας στις τιμές χονδρεμπορικής του φυσικού αερίου προς τους παρόχους ενέργειας, με στόχο τη μείωση του κόστους για τους τελικούς καταναλωτές.
• Παρά τις αυξήσεις στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα για τον Ιανουάριο παραμένουν σχετικά σταθερές ή και μειωμένες, με τις τιμές να κυμαίνονται από 15,5 έως 18,9 λεπτά ανά κιλοβατώρα, ανάλογα με τον πάροχο.