Γιατί επιμένουν τα σενάρια για αλλαγή του εκλογικού νόμου-Τι λένε στο Μαξίμου και το ΠΑΣΟΚ

Θα είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου μία από τις δύο σημαντικότερες πολιτικές στιγμές του 2025; Η πρώτη, αναμφίβολα, που θα ζήσουμε θα είναι η πρόταση του πρωθυπουργού για το πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπό την έννοια ότι με αυτή την αφορμή ίσως δοκιμαστούν πολιτικές συναινέσεις ή θα εξελιχθεί σε πεδίο συγκρούσεων. Όμως, αυτό που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό, ίσως και απόλυτα, την πορεία προς τις επόμενες εθνικές εκλογές, θα μπορούσε να είναι η αλλαγή του πλαισίου μέσα στο οποίο θα διεξαχθούν.

Μέχρις ώρας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Το έχει επαναλάβει αρκετές φορές και ο υπουργός Εσωτερικών Θ. Λιβάνιος, όπως και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης. Εφόσον πάρουμε όλα αυτά τοις μετρητοίς, τα σενάρια που επιμένουν δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Σήμα από τις δημοσκοπήσεις

Οι δημοσκοπήσεις στις αρχές του νέου έτους θα αποτελέσουν την αφετηρία για νέο κύκλο συζητήσεων. Αυτές του τέλους του 2024, όμως, δείχνουν πως είναι πιθανό στις επόμενες εκλογές θα δούμε μία 8κομματική ή και 9κομματική Βουλή. Πρόκειται, όπως λένε κυβερνητικά στελέχη, για ένα “σενάριο τρόμου”, ένα πεδίο πολιτικής αστάθειας, σε συνδυασμό, μάλιστα, με το σοβαρό ενδεχόμενο που εξάγεται από τις ίδιες μετρήσεις ότι είναι από δύσκολο έως και απίθανο να προκύψει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος- ήτοι, της Ν.Δ, σύμφωνα με το δημοσκοπικό αποτύπωμα.

Κάτι τέτοιο θα δυσχεράνει εκ των πραγμάτων τις κυβερνητικές συνεργασίες. Η Ν.Δ, εφόσον αναδειχθεί πρώτο κόμμα, όπερ και το πιθανότερο, από τις κάλπες, θα πρέπει, για παράδειγμα, να αναζητήσει εταίρους στα δεξιά της, χωρίς να είναι βέβαιο ότι αρκεί ένα κόμμα για μία συγκυβέρνηση. Η οποία, ούτως ή άλλως, θα είναι ασταθής και θα απομακρύνει τον Κυριάκο Μητσοτάκη από το κέντρο, όπου καραδοκεί ο Νίκος Ανδρουλάκης με διεύρυνση της επιρροής του το τελευταίο διάστημα.

Συνεργασίες

Η μοναδική “λογική” πιθανότητα θα ήταν αυτή ενός “μεγάλου συνασπισμού” (τύπου Γερμανίας) με τη Ν.Δ και το ΠΑΣΟΚ να συμφωνούν σε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα αποδεικνυόταν καταστροφικό για το δεύτερο κόμμα καθώς θα παρέπεμπε στην συμμαχία Σαμαρά- Βενιζέλου. Άλλοι, όμως, επισημαίνουν πως οι συνθήκες έχουν αλλάξει και πως το ΠΑΣΟΚ, εάν είναι δεύτερο κόμμα και σε σχετικά μικρή απόσταση από τη Ν.Δ, θα αποδείκνυε ότι είναι ισχυρός δεύτερος πυλώνας και κόμμα εξουσίας.

Στο πλαίσιο αυτό η συζήτηση για αλλαγή του εκλογικού νόμου βρίσκεται μεν στα σπάργανα αλλά έχει ξεκινήσει στα γραφεία του Μεγάρου Μαξίμου. Έχει ενδιαφέρον ότι η Χαριλάου Τρικούπη έσπευσε να διαψεύσει δημοσιεύματα που έφεραν το Νίκο Ανδρουλάκη να συναινεί σε οριακές αλλαγές, όπως η αύξηση του ορίου εισόδου ενός κόμματος στη Βουλή από το 3% στο 5%. Κάτι τέτοιο θα ευνοούσε πιθανώς τη Ν.Δ αφού ίσως απέκλειε μικρά κόμματα στα δεξιά της και έτσι θα βελτίωνε τις εκλογικές επιδόσεις της αλλά και εμμέσως το όριο αυτοδυναμίας.

Συνασπισμοί κομμάτων

Η μοναδική αλλαγή στην οποία φαίνεται ότι θα συμφωνούσε το ΠΑΣΟΚ, ενδεχομένως και ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Αριστερά, θα ήταν να μπορούν οι συνασπισμοί κομματων να παίρνουν το μπόνους των 40 εδρών που προβλέπει ο ισχύον εκλογικός νόμος (κλιμακωτά).
Λένε ότι όπου σηκώνεται καπνός υπάρχει και φωτιά. Κάπως έτσι ερμηνεύουν οι περισσότεροι τον νέο κύκλο συζήτησης που άνοιξε στη δημόσια σφαίρα για πιθανή αλλαγή του εκλογικού νόμου, με αφορμή δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή», σύμφωνα με το οποίο, το θέμα συζητήθηκε μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Νίκου Ανδρουλάκη στη συνάντηση που είχαν στις αρχές του μήνα.

Η θέση που έχει εκφράσει ο Κ. Μητσοτάκης είναι ότι δεν θα το έκανε με δική του πρωτοβουλία, η οποία ουσιαστικά αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να κάνει το βήμα αν υπάρξει σχετική αποδοχή από την αξιωματική αντιπολίτευση. Ο Ν. Ανδρουλάκης, ωστόσο, σε όλους τους συνομιλητές του ξεκαθαρίζει ότι είναι κάθετα αρνητικός σε οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή του υφιστάμενου εκλογικού νόμου και δεν πρόκειται να προσφέρει στήριξη στην κυβερνητική πλειοψηφία.

Με δεδομένο ότι για να εφαρμοστεί από τις επόμενες εθνικές εκλογές η όποια αλλαγή, απαιτείται η υπερψήφισή της από τα δύο τρίτα της βουλής, δηλαδή από 200 βουλευτές, σε πρώτη ανάγνωση, η άρνηση του ΠΑΣΟΚ να βάλει «πλάτη», οδηγεί σε αδιέξοδο οποιοδήποτε τέτοιο σχέδιο του Μεγάρου Μαξίμου. Εκτός, κι αν, όπως υποστηρίζεται εσχάτως από κάποιους στο κυβερνητικό στρατόπεδο, αναζητείται η «λύση» αλλού και συγκεκριμένα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά. Αν και ακραίο το σενάριο, κατά τις ίδιες πηγές, δεν θα πρέπει να αποκλείεται μία θετική στάση των κομμάτων του Σ. Φάμελλου και του Αλ. Χαρίτση, αν η κυβέρνηση τους πρόσφερε ένα «αντάλλαγμα», προκειμένου να συναινέσουν στις αλλαγές που η ίδια θα δρομολογούσε.

Μία τέτοια ρύθμιση, πάντως, θα ευνοούσε και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο επίσης αποτελεί άθροισμα διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων. Ούτως ή άλλως, όμως, στο παρασκήνιο ακούγεται έντονα ότι στο επικείμενο Συνέδριο, είναι πιθανό να περάσει διάταξη με την οποία το ΠΑΣΟΚ θα μετατραπεί σε ενιαίο κόμμα, αν και σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρξει ζήτημα με την κρατική χρηματοδότηση.

Tο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής το αποτελούν πέντε κόμματα και κινήσεις: Το ΠΑΣΟΚ, το ΚΙΔΗΣΟ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, η Ένωση Εθνικής Δημοκρατικής Μεταρρύθμισης υπό τον Απόστολο Πόντα, οι Κινήσεις Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία υπό τον Μιχάλη Χάλαρη και η Ανανεωτική Αριστερά υπό τον Θόδωρο Μαργαρίτη.

Κορυφαίοι υπουργοί, όπως ο Άδωνης Γεωργιάδης, είναι υπέρ της αλλαγής του εκλογικού νόμου ως προς την μεταβολή του ορίου αυτοδυναμίας. Ο φόβος είναι σαφής: η Ν.Δ κινείται δημοσκοπικά λίγο πιό πάνω από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών (28,3%) και η αυτοδυναμία μοιάζει μοιάζει πολύ δύσκολη. Όμως, οιαδήποτε αλλαγή θα πυροδοτούσε σενάρια ηττοπάθειας, ο δε πρωθυπουργός θα έπρεπε να αιτιολογήσει γιατί εγκαταλείπει την θεσμική στάση.