Τουρκία: Γιατί ο Οτσαλάν αναδεικνύεται ο άνθρωπος “κλειδί” για την εσωτερική ειρήνη

Παρά τα 25 χρόνια φυλάκισης, ο ιδρυτής και ηγέτης του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν, παραμένει ο «αναγκαίος άνθρωπος» όσον αφορά την επίλυση του κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία. Για τον λόγο αυτό αντιπροσωπεία βουλευτών του φιλοκουρδικού κόμματος DEM (Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών) συναντήθηκε με τον ηγέτη του PKK το Σάββατο στη φυλακή Ιμραλί, την πρώτη μετά από δέκα χρόνια, με τον Οταλάν να δηλώνει ότι η προσέγγιση Τούρκων και Κούρδων αποτελεί «ιστορική ευθύνη» και ότι είναι «αποφασισμένος» να συμμετάσχει στην ειρηνευτική διαδικασία που έχει ξεκινήσει στην Τουρκία.

«Η ενίσχυση της τουρκοκουρδικής αδελφοσύνης δεν είναι μόνο μια ιστορική ευθύνη αλλά και μια επείγουσα ανάγκη για όλα τα έθνη», ανέφερε ο Κούρδος ηγέτης, σύμφωνα με την ανακοίνωση του κόμματος DEM.

Η απόφαση ελήφθη δύο μήνες αφότου ο ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος ΜHP (Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος) της Τουρκίας, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, πρόσφερε αναπάντεχα «κλάδο ελαίας» στον Οτσαλάν καλώντας τον στο κοινοβούλιο να αποκηρύξει την τρομοκρατία και να διαλύσει την οργάνωσή του, μια θέση που υποστηρίζει και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

• «Έχω την απαραίτητη ικανότητα και αποφασιστικότητα για να συμβάλω θετικά στο νέο παράδειγμα που εγκαινίασαν ο κ. Μπαχτσελί και ο κ. Ερντογάν», δήλωσε ο Οτσαλάν, σύμφωνα με την ανακοίνωση της DEM.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο ιστορικός ηγέτης του PKK δήλωσε ότι η αντιπροσωπεία που τον επισκέφθηκε θα μοιραστεί την προσέγγισή του με τους κρατικούς και πολιτικούς κύκλους. «Υπό το πρίσμα αυτό, είμαι έτοιμος να λάβω τα απαραίτητα μέτρα και να κάνω αυτό το κάλεσμα», είχε προσθέσει.

Ο 75χρονος Οτσαλάν, τον οποίο οι Κούρδοι θεωρούν «ήρωα», ίδρυσε το PKK στην περιοχή Λετσέ του Ντιγιάρμπακιρ στις 28 Νοεμβρίου 1978 και από το 1984 ηγείται μιας εξέγερσης που έχει στοιχίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, με τις εκτιμήσεις να κυμαίνονται μεταξύ 15 και 40.000, καθώς επιδιώκει την αυτονομία των Κούρδων στη νοτιοανατολική Τουρκία.

• Ο Οτσαλάν συνελήφθη στις 15 Φεβρουαρίου 1999 στο Ναϊρόμπι σε μια επιχείρηση των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας με τη βοήθεια της Αιγύπτου και του Ιράν, αφού η Τουρκία και η Συρία βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου λόγω του ότι η τελευταία φιλοξενούσε τον Οτσαλάν στο έδαφός της, και μεταφέρθηκε στην Τουρκία, όπου δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 29 Ιουνίου 1999, με την κατηγορία της «ίδρυσης και διεύθυνσης τρομοκρατικής οργάνωσης».

Η ποινή δεν εκτελέστηκε όταν η Τουρκία κατάργησε τη θανατική ποινή το 2004, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεών της για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ποινή του Οτσαλάν μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη, χωρίς δυνατότητα αναστολής, και ζει μόνος του σε ένα κελί στις φυλακές Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά, νότια της Κωνσταντινούπολης.

Λόγω της ισχυρής επιρροής του στους Κούρδους της Τουρκίας και της γύρω περιοχής, ο Οτσαλάν ήταν πάντα το κλειδί για τη λύση κάθε φορά που το κουρδικό ζήτημα και οι επιπτώσεις του στην Τουρκία βρίσκονταν σε κρίση.

• Ο πρώτος ουσιαστικός διάλογος για την επίλυση του κουρδικού ξεκίνησε το 2012, όταν ο Χακάν Φιντάν, ο οποίος ήταν τότε αναπληρωτής επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), συναντήθηκε μαζί του. Η συνάντηση αυτή προηγήθηκε της έναρξης της «Επιχείρησης Λύση» ή «εσωτερική ειρήνη» στην Τουρκία, η οποία αποσκοπούσε στην επίλυση του κουρδικού ζητήματος και στον τερματισμό της δραστηριότητας του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).

Την επίσκεψη του Φιντάν το 2012 ακολούθησε συνάντηση τον Μάρτιο του 2013 με κομματική αντιπροσωπεία βουλευτών του Κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας (ΗDP), γνωστή στα μέσα ενημέρωσης ως «αντιπροσωπεία Ιμραλί». Οι συναντήσεις με τον Οτσαλάν είχαν ως αποτέλεσμα το μήνυμά του στις γιορτές του Νορούζ (Περσική πρωτοχρονιά) προς το PKK στο Ντιγιάρμπακιρ να καταθέσει τα όπλα και να αφήσει τους μαχητές του εκτός συνόρων.

Ο σημερινός ηγέτης του PKK Μουράτ Καραγιλάν ανακοίνωσε στις 25 Απριλίου 2013 ότι το PKK θα αρχίσει να αποσύρεται στις 8 Μαΐου και κήρυξε μονομερή κατάπαυση του πυρός, αλλά ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανήλθε αργότερα το 2015 και δήλωσε ότι μόνο το 15 τοις εκατό των μαχητών του PKK είχε αποσυρθεί.

• Τα βασικά στοιχεία της διαδικασίας λύσης περιλάμβαναν τον αφοπλισμό του PKK, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και την επέκταση των δικαιωμάτων της κουρδικής ταυτότητας, και ο Οτσαλάν διαδραμάτισε βασικό ρόλο σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μεταξύ 2013 και 2015, με την κυβέρνηση να εκπροσωπείται από τον τότε αναπληρωτή πρωθυπουργό Γιαλτσίν Ακντογκάν, τον αναπληρωτή πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του AKP Μαχίρ Ουνάλ, τον υπουργό Εσωτερικών Αφκάν Αλά και την «αντιπροσωπεία Ιμραλί».

Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν με την έκδοση της Διακήρυξης του Ντολμαμπαχτσέ, που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο παλάτι, το οποίο φιλοξένησε τις διαπραγματεύσεις, και περιλάμβανε ρήτρες όπως η παραίτηση του PKK από τον ένοπλο αγώνα, η προτεραιότητα σε πολιτικές λύσεις και η εστίαση σε θέματα δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

• Η «διαδικασία λύσης» ήταν μια από τις πιο συγκεκριμένες προσπάθειες να τερματιστούν οι συγκρούσεις μεταξύ του τουρκικού κράτους και του ΡΚΚ, πριν ο Ερντογάν αποσύρει την αναγνώρισή της το 2015, δηλώνοντας ότι δεν θεωρεί σκόπιμο να εμφανίζονται αξιωματούχοι της κυβέρνησης και του κόμματός του μαζί με μια ομάδα βουλευτών ενός κόμματος στο κοινοβούλιο που «υποστηρίζει την τρομοκρατία», με φόντο τις πολιτικές εντάσεις στη χώρα. Το PKK επέστρεψε στη συνέχεια στις ένοπλες συγκρούσεις.

Τυράκι στη φάκα ή ειλικρινής διάθεση επίλυσης του κουρδικού ζητήματος;

Στις προσπάθειες αυτές για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στο κουρδικό η τουρκική κυβέρνηση, ανακοίνωσε την Κυριακή σχέδιο περιφερειακής ανάπτυξης ύψους 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας όπου κατοικεί η πλειοψηφία του κουρδικού πληθυσμού στην Τουρκία, με στόχο τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ της κυρίως κουρδικής νοτιοανατολικής περιοχής και της υπόλοιπης χώρας.

• Την ανακοίνωση έκανε ο Τούρκος υπουργός Βιομηχανίας Φατίχ Κατσίρ ο οποίος δήλωσε στους δημοσιογράφους στη νοτιοανατολική πόλη Σανλούρφα ότι η κυβέρνηση θα δαπανήσει συνολικά 496,2 δισεκατομμύρια λίρες (14,15 δισεκατομμύρια δολάρια) για 198 έργα στη χώρα από τώρα έως το 2028 προσθέτοντας ότι «με την υλοποίηση των έργων, αναμένουμε επιπλέον αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος στην περιοχή κατά 49.000 λίρες».

Από την ίδια πόλη ο αντιπρόεδρος Τσεβντέτ Γιλμάζ δήλωσε επίσης την Κυριακή ότι «η τρομοκρατία έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά στις ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας … Μια Τουρκία απαλλαγμένη από την τρομοκρατία θα δημιουργήσει μεγάλα οφέλη για την περιοχή».