Μισέλ ντε Γκρες- Μαρίνα Καρέλλα/ Η σχέση του συγγραφέα και “έκπτωτου” του τέως Βασιλικού Οίκου με την διάσημη ζωγράφο

Η επιλογή δέκα μελών της τέως βασιλικής οικογένειας, με επικεφαλής τον Παύλο και τον Νικόλαο, να αιτηθούν και να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια με το επίθετο Ντε Γκρες, παραπέμπει άνευ άλλων στον θείο τους, διάσημο συγγραφέα Μισέλ Ντε Γκρες. Το δικό του επίθετο επικαλούνται, ουσιαστικά, για να περάσουν κάτω από τις κεραίες του νόμου του 1994 και του Συντάγματος που απαγορεύει τίτλους ευγενείας.

Κατά πολλούς, ωστόσο, η επιλογή του επιθέτου αυτού υποκρύπτει …τίτλο ευγενείας, κάτι που προκάλεσε τις αντιδράσεις των κομμάτων. Εκείνο που δεν γνωρίζουν, ωστόσο, πολλοί είναι πως ο Μισέλ Ντε Γκρες είχε αποποιηθεί τον τίτλο ευγενείας, κατόπιν συγκρούσεως με τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, επειδή προτίμησε να παντρευτεί μία “κοινή θνητή”, την διάσημη ζωγράφο Μαρίνα Καρέλλα

Τα μέλη της τέως βασιλικής οικογένειας επικαλούνται το γεγονός ότι το ίδιο επώνυμο είχε επιλέξει ο θείος τους, Μισέλ Ντε Γκρες, όταν είχε ανακτήσει την ελληνική ιθαγένεια το 2004. “Λησμονούν” βέβαια ότι ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε αναγκάσει τον αδελφό του Μιχαήλ να παραιτηθεί των δικαιωμάτων του στον θρόνο το 1965 και τον είχε διώξει από το Τατόι επειδή είχε παντρευτεί μία “κοινή θνητή”, τη διάσημη ζωγράφο, γλύπτρια και σκηνογράφο, Μαρίνα Καρέλλα.

Ενδεικτικό του ρήγματος με την υπόλοιπη οικογένεια είναι πως ήταν ο μόνος Γλύξμπουργκ που δεν έφυγε από την Ελλάδα μετά το αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου 1967 με το οποίο ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε επιχειρήσει να αντικαταστήσει τη Χούντα των συνταγματαρχών με μία… δικιά του. Μέλη της τέως βασιλικής οικογένειας έδωσαν πάντως το παρόν στην κηδεία του Μιχαήλ τον περασμένο Ιούλιο.

Ο γάμος και η οικογένεια

Παντρεύτηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1965, στην Αθήνα, τον λογοτέχνη και συγγραφέα, Μιχαήλ ντε Γκρες, πρίγκιπα, μέλος της τέως βασιλικής οικογένειας, και απέκτησαν δύο παιδιά:

-την Αλεξάνδρα, 15 Οκτωβρίου 1968, παντρεύτηκε τον Νικόλαο Μιρζαγιάντζ και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Τιγκράν και τον Δαρείο.
-την Όλγα, γενν. 17 Νοεμβρίου 1971, παντρεύτηκε τον 2ο εξάδελφό της Πρίγκιπα Αιμόνε, γιο του Αμεντέο, ο οποίος είναι γιος της κόρης του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄, Πριγκίπισσας Ειρήνης. Η Όλγα είναι δισεγγονή και ο Αιμόνε τρισεγγονός, του βασιλιά Γεωργίου Α΄.

Επίσης και οι δύο είναι δισεγγονοί του Ιωάννη της Ορλεάνης δούκα του Γκιζ. Έχουν τρία παιδιά, τον πρίγκιπα Ουμπέρτο, τον πρίγκιπα Αμεντέο και την πριγκίπισσα Ιζαμπέλλα της Σαβοΐας.
Ωστόσο, επειδή ο γάμος αυτός θεωρείται μη δυναστικός, δεν απέκτησε τον τίτλο της «Πριγκίπισσας της Ελλάδας και της Δανίας», ούτε και την προσφώνηση της “Βασιλικής Υψηλότητας”, αλλά αναφέρεται ως “Μαρίνα, Σύζυγος του Πρίγκιπα Μιχαήλ της Ελλάδας και της Δανίας”.

Διαμένει στη Γαλλία και στις Η.Π.Α, ενώ διατηρεί μια οικία στην Πάτμο.

Μισέλ ντε Γκρες

Ο Μιχαήλ ντε Γκρες (γνωστός και ως Μισέλ ντε Γκρες, γεννήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1939 στη Ρώμη και πέθανε, πριν μερικούς μήνες, στην Αθήνα (28 Ιουλίου 2024). Ήταν Έλληνας λογοτέχνης, συγγραφέας μυθιστορηματικών βιογραφιών καθώς και μυθιστορημάτων στην γαλλική γλώσσα. Ήταν μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας και της ευρύτερης δανικής βασιλικής οικογένειας (φωτό κάτω, σε νεαρή ηλικία).

Υπήρξε το πρώτο μέλος του Eλληνικού Bασιλικού Οίκου με ελληνική υπηκοότητα, δηλωμένος το 2004 στο δημοτολόγιο του Δήμου Αθηναίων ως Μιχαήλ ντε Γκρες και μέχρι τη στιγμή του θανάτου του, ήταν ο τελευταίος εν ζωή εγγονός του Γεωργίου Α’. Το επώνυμο «Ντε Γκρες» επέλεξαν, 20 χρόνια μετά, τα πέντε παιδιά του τέως βασιλικού ζεύγους Κωνσταντίνου Β΄ και της Άννα-Μαρίας, καθώς και τα πέντε παιδιά του πρωτότοκου, Παύλου.
Ήταν το μοναδικό παιδί του Πρίγκιπα Χριστόφορου της Ελλάδας και της Πριγκίπισσας Φραγκίσκης της Ορλεάνης, αδελφής του Ερρίκου κόμη των Παρισίων. Ο πατέρας του απεβίωσε, όταν ο Μιχαήλ ήταν σε ηλικία μόλις ενός έτους.

Στις αρχές του 1940, μετά τον θάνατο του Πρίγκιπα Χριστόφορου, η Φραγκίσκη είχε σχεδιάσει την εγκατάστασή της, με τον υιό της Μιχαήλ, στη Ελλάδα. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ξεσπάσει και στις αρχές του καλοκαιριού του 1940, ο Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας την ειδοποίησε να εγκαταλείψει τάχιστα την Ιταλία. Έτσι ο Μιχαήλ πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Λαράς του Ισπανικού Μαρόκου και στη Μάλαγα της Ισπανίας.

Σπούδασε στο Παρίσι Πολιτικές Επιστήμες. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950 επέστρεψε στην Ελλάδα και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Θεσσαλονίκη ως Αξιωματικός του Ιππικού.

Μαρίνα Καρέλλα- Η ιστορία της και η σχέση της με τον Μισέλ ντε Γκρες

Γονείς της ήταν ο βιομήχανος Θεόδωρος Καρέλλας και η Έλλη Χαλικιοπούλου. Σύζυγός της ήταν ο λογοτέχνης και συγγραφέας, Μιχαήλ ντε Γκρες (μέλος της τέως βασιλικής οικογένειας).

Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1960-1963). Μαθήτρια του Γιάννη Τσαρούχη, αλλά και του σπουδαίου ζωγράφου Όσκαρ Κοκόσκα. Συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι, στην Ecole des beaux-arts (1963-5) και στο Σάλτσμπουργκ, στην Σχολή Kokoschka.

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της το 1966, όταν παρουσίασε την πρώτη έκθεση ζωγραφικής της στο Φεστιβάλ των Δύο Κόσμων στην Ιταλία.

Έργα της παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη Galleria Levi στο Μιλάνο το 1971. Τη δεκαετία του 1970 εξέθεσε στην Gallery Iolas τους Λευκούς Πίνακές της, οι οποίοι θεωρούνται πλέον από τα διασημότερα κομμάτια της δουλειάς της. Αργότερα ασχολήθηκε με την αποτύπωση πτυχώσεων σε γύψο, μάρμαρο και μέταλλο, μεταφέροντας ένα προσφιλές της θέμα από τη ζωγραφική στη γλυπτική. Τη δεκαετία του 1980, κατά τη διαμονή της στη Νέα Υόρκη, οι πίνακές της χαρακτηρίζονται πιο «σκοτεινοί», ενώ τα πιο πρόσφατα έργα της είναι προσωπογραφίες ή εικόνες εμπνευσμένες από τη φύση.

Κατά την επιτυχημένη σταδιοδρομία της η Μαρίνα Καρέλλα έχει εκθέσει σε διάφορες πόλεις του κόσμου, όπως η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, η Μαδρίτη, οι Βρυξέλλες, η Ρώμη, και το Λονδίνο, ενώ έργα της φιλοξενούνται σε σημαντικά μουσεία και ιδρύματα. Στο ενεργητικό της καταγράφονται πάνω από τριάντα ατομικές εκθέσεις, στην Ελλάδα (Αθήνα, Χανιά, Θεσσαλονίκη) και στο εξωτερικό. Το 2005 οργανώθηκε αναδρομική έκθεση του έργου της στο Μουσείο Μπενάκη.

Αξιοσημείωτη είναι επίσης η ενασχόληση της καλλιτέχνιδας με τη σκηνογραφία και τα κουστούμια για φιλμς και θεατρικές παραστάσεις. Ενδεικτική είναι η συνεργασία της με τον γνωστό γλύπτη Τάκη για την παράσταση της Ηλέκτρας (Επίδαυρος, 1984), με τη Niki de Saint – Phalle στο φιλμ Un reve plus long que la nuit (1976), με το Εθνικό Θέατρο Πειραιά για την παράσταση Δωδέκατη Νύχτα του Σαίξπηρ (1979), με τη Λυρική Σκηνή για τις όπερες Don Juan (1972) και L’ Incoronazione di Poppea (1977) κ.ά.. Οι αναζητήσεις της στον σκηνικό χώρο επηρέασαν αναπόφευκτα τη ματιά και τις εικαστικές επιλογές της.

Η καλλιτέχνιδα ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της ως ζωγράφος. Στους πίνακές της εικονίζονται, σιωπηλά εσωτερικά, στα οποία η ανθρώπινη παρουσία, αν και απλώς υποδηλώνεται, είναι έντονα υπογραμμισμένη. Πρόκειται για ένα παιχνίδι ανάμεσα σε αντιθετικές έννοιες: παρουσία – απουσία, κίνηση – ακινησία, άγχος – ηρεμία. Οι χωρίς τίτλους εικόνες της, λουσμένες σε ψυχρό φως και ντυμένες στη λευκότητα, μεταφέρουν ένα συναίσθημα λύπης και μοναξιάς, χωρίς να φτάνουν, ωστόσο, στην απαισιοδοξία και το μηδενισμό. Ήταν θέμα οργανικής εξέλιξης των έργων της το πέρασμα σε γλυπτικές διατυπώσεις: η Καρέλλα μετέφερε απλώς στις τρεις διαστάσεις τους μυστηριώδεις τόπους των πινάκων της. Η αίσθηση της θεατρικότητας ξεπηδά αμεσότερα από τις συνθέσεις αυτές, που επιβάλλονται με το μέγεθος και τη χαρακτηριστική πτυχολογία τους. Η καλλιτέχνιδα μοιάζει να καλύπτει τα πάντα με υφάσματα από ποικίλα υλικά, μια τεχνική που έλκει μνήμες από την κλασική ελληνική αρχαιότητα, τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τις Ινδίες. Άλλοτε διαμορφώσεις υφασμάτων απλώνονται ανεξάρτητες στο χώρο, άλλοτε υποστηρίζονται από φέρουσες κατασκευές και έχουν ως φόντο τρίπτυχα και πίνακες που λειτουργούν σαν ένα είδος ορίζοντα και άλλοτε περιτυλίγουν έπιπλα-γλυπτά.

Τα έργα της καλλιτέχνιδας «αποπνέουν μια αίσθηση μυστηρίου και παροτρύνουν τον θεατή να μην παγιδευθεί σε μια ερμηνεία αλλά να περιπλανηθεί, να νιώσει την ελευθερία και να ταξιδέψει σε δικούς του κόσμους», ενώ στην τέχνη της «διαφαίνονται τόσο οι ελληνικές της ρίζες όσο και οι επιδράσεις διαφόρων πολιτισμών».

Το ταξίδι της στην Τέχνη

Πριν ένα χρόνο, η Ειρήνη Βαρδάκη έκανε την προσωπογραφία της Μαρίνας Καρέλλα για το “Βήμα της Κυριακής”.

«Δεν ρώτησα ποτέ τον εαυτό μου τι θέλω να γίνω» εξομολογείται, σε αυτή τη συνέντευξη. «Τα πράγματα ήρθαν κάπως φυσικά. Ζωγραφίζω από μικρή. Το τηλέφωνο στο σπίτι ήταν μέσα σε καμπίνα. Λοιπόν αυτή η καμπίνα στο σπίτι μου ήταν γεμάτη με τις ζωγραφιές μου. Κάπως έτσι ο αδελφός μου 16 ετών με πήγε στον Τσαρούχη. Του έδειξε τα σχέδιά μου και ο Τσαρούχης του είπε «φέρ’ την». Δίπλα του έμαθα τι θα πει καλλιτεχνικός κόσμος. Υπήρχε μια ονειρική ατμόσφαιρα. Τον περιτριγύριζαν όμορφοι άνθρωποι, χορευτές της Λυρικής, Βραζιλιάνοι που τραγουδούσαν με τις υπέροχες φωνές τους. Τον θυμάμαι να κρατά ένα κατσαρολάκι και να τρώει συνέχεια ρύζι με αρακά. Ηταν ένας πολύ φιλοσοφημένος άνθρωπος. Δεν σου δίδασκε με την κλασική έννοια. Για παράδειγμα, εμένα και μία άλλη κοπέλα μάς πήρε μαζί του όταν ανέλαβε τα σκηνικά και τα κοστούμια για τη «Nόρμα» με τη Μαρία Κάλλας για την παράσταση στην Επίδαυρο το 1960, αλλά και για τη «Mήδεια» στη συνέχεια. Κόβαμε τις φλόγες για το σκηνικό».

Ενας άνθρωπος που την επηρέασε βαθιά ήταν και ο Δημήτρης Χορν. Της πρότεινε να δημιουργήσει τα κοστούμια για την παράσταση «Θωμάς ο δίψυχος». «Εγώ ακόμη σπούδαζα στη σχολή Τέτση – Βακαλό στην Αθήνα, πριν ακόμα φύγω για σπουδές στην Beaux-Arts στο Παρίσι. Ο Τάκης, που ήταν φίλος των γονιών μου, είδε τυχαία μία σειρά πορτρέτων χωρίς πρόσωπο που είχα κάνει τότε και μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Αρχικά δίστασα. «Ακουσε, Μαρίνα μου. Aν δεν αρπάζεις τις ευκαιρίες όταν σου έρχονται, τότε ξέχασέ το» με συμβούλεψε».

Και η νεαρή τότε Μαρίνα Καρέλλα άρπαξε την ευκαιρία. Εκτοτε συνεργάστηκαν αρκετές φορές. «Κάναμε έπειτα με τεράστια επιτυχία την παράσταση «To ημερολόγιο ενός τρελού» του Νικολάι Γκόγκολ. Θυμάμαι τότε κάπνιζα και είχα χρησιμοποιήσει στη μακέτα του σκηνικού το ασημόχαρτο από τη συσκευασία των τσιγάρων. Οταν εφαρμόστηκε στο σκηνικό στις σωστές διαστάσεις, προσομοίαζε με το δαιδαλώδες μυαλό του «τρελού»».

Το 1968, όταν δημιουργούσε τα σκηνικά για την παράσταση «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, ήταν έγκυος στην πρωτότοκη κόρη της Αλεξάνδρα. «Βρισκόμουν στο θέατρο όταν ένιωσα τους πρώτους πόνους. Τηλεφώνησα στον γιατρό. Με ρωτάει: «Πού είστε;». «Στο θέατρο, επάνω σε μία σκάλα», του απάντησα. «Κατεβείτε αμέσως και ελάτε στο νοσοκομείο», μου είπε. Γέννησα την κόρη μου και μετά από μία εβδομάδα ήμουν έτοιμη για την πρεμιέρα με τον Χορν».

Ο σύζυγός της, πρίγκιπας Μιχαήλ, τη στήριξε στην πορεία της στην τέχνη. «Είμαι ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο δίνει να διαβάσει τα γραπτά του. Αν θέλετε, κάνω την «πρώτη επιμέλεια» και συνήθως ακούει τις συμβουλές μου. Ετσι και εκείνος έρχεται στο εργαστήριό μου, βλέπει τα έργα μου, μου λέει τη γνώμη του».

Η ίδια πλέον περνά το περισσότερο διάστημα του χρόνου της στην Ελλάδα, την οποία υπεραγαπά και βλέπει την Αθήνα να αναδύεται σε μία νέα κοιτίδα τέχνης. Βέβαια, συχνά κάνει ταξίδια στην Ιταλία όπου ζει η δευτερότοκη κόρη της, Ολγα, η οποία είναι παντρεμένη με τον πρίγκιπα Αϊμόνε της Σαβοΐας και έχουν αποκτήσει τρία παιδιά: τον 13χρονο Ουμπέρτο, τον 11χρονο Αμεντέο και την 9χρονη Ισαβέλλα.

Η πρωτότοκη κόρη της, Αλεξάνδρα, ζει μόνιμα στη Νέα Υόρκη. Είναι παντρεμένη με τον Νικολά Μιρζαγιάντζ και μητέρα του 21χρονου Τιγκράν και του 20χρονου Νταριούς. Η Αλεξάνδρα, μολονότι σπούδασε Παιδική Ψυχολογία στο Brown, τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τη ζωγραφική και ετοιμάζεται να παρουσιάσει αυτές τις ημέρες τη δεύτερη ατομική της έκθεση σε γκαλερί στο Σαουθάμπτον των ΗΠΑ. Η Μαρίνα Καρέλλα μάλιστα δηλώνει ευθαρσώς «χαζομαμά και χαζογιαγιά».