Ανάλυση: Γιατί μια ταχεία αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη θα ενισχύσει την Κίνα

Η επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να επικεντρωθεί στην Κίνα, αφήνοντας παράλληλα την Ευρώπη να τα βγάλει πέρα μόνη της. Ωστόσο, η κατάργηση των προτεραιοτήτων της διατλαντικής σχέσης θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ, ωθώντας την Ευρώπη πιο κοντά στο Πεκίνο και υπονομεύοντας μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ο Olivier Schmitt, καθηγητής στο Κέντρο Πολεμικών Μελετών του Πανεπιστημίου της νότιας Δανίας και μη μόνιμος μόνιμος συνεργάτης στο Κολλέγιο Άμυνας του ΝΑΤΟ.

Ο Schmitt αναλύει:

Όσοι γύρω από τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζουν μια γρήγορη αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη για την καλύτερη αντιμετώπιση της Κίνας, θα ήταν φρόνιμο να λάβουν υπόψη τους τον νόμο των ακούσιων συνεπειών.

Σε γενικές γραμμές, το βήμα για μια τέτοια απόσυρση είναι κάπως έτσι: Η κύρια απειλή των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η Κίνα, οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πλούσιες -με συνδυασμένο ΑΕΠ πέντε φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ρωσίας- ως εκ τούτου, η Ευρώπη μπορεί να φροντίσει τον εαυτό της. Οι ιδιαιτερότητες και τα χρονοδιαγράμματα μπορεί να διαφέρουν, αλλά συνολικά, η αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη θα πρέπει να είναι ευπρόσδεκτη και σίγουρα δεν θα ωφελήσει τους αντιπάλους των ΗΠΑ, καθώς η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να ξοδέψει περισσότερα για τη δική της άμυνα.

• Αλλά οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης φαίνεται να υπερ-διαμερισματοποιούν έναν υπερ-διασυνδεδεμένο κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο, διατρέχουν τον κίνδυνο να πετύχουν ένα αυτογκόλ: την ενίσχυση της οικονομίας της Κίνας.

Το επιχείρημα της απόσυρσης διαχωρίζεται από την εμπειρική πραγματικότητα για έναν απλό λόγο: Παραβλέπει την ευρωπαϊκή οικονομική βάση ισχύος που θα έκανε δυνατή μια τόσο γρήγορη αύξηση των αμυντικών δαπανών, ειδικά όταν συνδυάζεται με πιθανούς εμπορικούς δασμούς Τραμπ.

Το ρίσκο και η επιλογή

Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι Ευρωπαίοι πιθανότατα θα διπλασιάσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με το Πεκίνο, καθώς θα το χρειάζονταν για να διατηρήσουν ένα μικρό ποσοστό ευημερίας για να χρηματοδοτήσουν την αυξημένη αμυντική τους προσπάθεια. Εκτός από την ενίσχυση της Ουάσιγκτον, οι προτεινόμενες πολιτικές απλώς θα ενίσχυαν τον ρόλο της Κίνας στο διεθνές σύστημα αναγκάζοντας τους Ευρωπαίους να ευθυγραμμιστούν πιο στενά με το Πεκίνο.

Ταυτόχρονα, το Πεκίνο θα ήταν πολύ πρόθυμο να ανακατευθύνει τις δικές του εμπορικές ροές από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ευρώπη, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους τεράστιους δασμούς που θα υποστούν. Εν ολίγοις, οι Ηνωμένες Πολιτείες απλώς θα έκαναν την Κίνα ακόμη πιο κεντρική στην παγκόσμια οικονομία, ενώ θα αποκόπτονταν από τους συμμάχους που είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν τις πολιτικές τους.

Ναι, για τους Ευρωπαίους αυτό θα ήταν μια βραχυπρόθεσμη λύση για την ελάφρυνση του οικονομικού κόστους των πολιτικών των ΗΠΑ που θα δημιουργούσαν περισσότερα μακροπρόθεσμα προβλήματα εξάρτησης. Αλλά είναι ένας κίνδυνος που πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες θα ήταν πρόθυμοι να πάρουν εάν αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ της άμεσης δημοσιονομικής ανάγκης να επενδύσουν δραστικά στην άμυνά τους και της μακροπρόθεσμης εξάρτησης από ένα αυταρχικό κράτος όπως η Κίνα.

• Για να κατανοήσουμε τη σημασία της οικονομικής διάστασης σε θέματα ασφάλειας, είναι χρήσιμο να κάνουμε μια γρήγορη σύγκριση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.

Από τις αρχές του 2020, η πραγματική ανάπτυξη της Αμερικής έφτασε το 10 τοις εκατό – τριπλάσιο από τον μέσο όρο άλλων χωρών της G7. Μεταξύ των χωρών της G20, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων αναδυόμενων αγορών, οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεπερνούν τις προ-πανδημικές προβλέψεις για την παραγωγή και την απασχόληση, όπως αναφέρει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η κατά κεφαλήν αμερικανική οικονομική παραγωγή είναι τώρα περίπου 40% υψηλότερη από αυτή της Δυτικής Ευρώπης και του Καναδά και 60% υψηλότερη από την Ιαπωνία—περίπου διπλάσια από τα κενά που παρατηρήθηκαν το 1990. Εν ολίγοις, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια μεγάλη χώρα με φυσικούς πόρους. Το μέγεθος των αγορών καταναλωτών και κεφαλαίων σημαίνει ότι ελκυστικά προϊόντα μπορούν να διανεμηθούν σε κλίμακα σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ η επανάσταση του σχιστόλιθου συνέβαλε στο 10% της αύξησης του ΑΕΠ των ΗΠΑ από το 2010.

• Η Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, είναι μια πολιτικά κατακερματισμένη, γερασμένη ήπειρος χωρίς καμία ανεξάρτητη πηγή ενέργειας, γεγονός που περιορίζει τις τρέχουσες οικονομικές της δυνατότητες.

Η αποκαλούμενη ενιαία αγορά της ΕΕ πάσχει από συνεχή κατακερματισμό, με είκοσι τέσσερις διαφορετικές γλώσσες να πνίγουν το διασυνοριακό εμπόριο και υπάρχουν πολυάριθμα ενδοκοινοτικά εμπόδια στο εμπόριο σε εθνικές γραμμές, όπως διαφορετικά φορολογικά συστήματα, νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα ή εθνικές νομοθεσίες. Οι κεφαλαιαγορές είναι επίσης κατακερματισμένες, γεγονός που περιορίζει τις επενδυτικές ευκαιρίες. Επιπλέον, η Ευρώπη έχει γηράσκον πληθυσμό και οι συνεχώς αυστηρότερες πολιτικές μετανάστευσης επιδεινώνουν τις υπάρχουσες ελλείψεις εργατικού δυναμικού.

Εξυπνος χλευασμός

Ίσως το πιο σημαντικό, η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης την καθιστά ευάλωτη στις διακυμάνσεις των τιμών, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στο χάσμα ανταγωνιστικότητάς της με τις Ηνωμένες Πολιτείες: οι τιμές λιανικής και χονδρικής του φυσικού αερίου είναι επί του παρόντος τρεις έως πέντε φορές υψηλότερες από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι τιμές λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας είναι δύο έως τρεις φορές υψηλότερα.

• Αντί να σπρώχνουν τους Ευρωπαίους στην αγκαλιά του Πεκίνου από οικονομική ανάγκη, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ενθαρρύνουν περαιτέρω την έξυπνη απομάκρυνση από την Κίνα.

Αυτό είναι προς το συμφέρον της Ουάσιγκτον, καθώς σε περίπτωση κρίσης για την Ταϊβάν, η ικανότητα της ΕΕ να ασκεί οικονομική πολιτεία θα είναι κρίσιμος παράγοντας για την υποστήριξη της αποτροπής. Στην πραγματικότητα, όπως υποστηρίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, «οι απειλές κυρώσεων της ΕΕ θα μπορούσαν να αλλάξουν το παιχνίδι, καθώς το Πεκίνο πιθανότατα δεν έχει τιμολογήσει τέτοια μέτρα».

Πράγματι, η ισχυρότερη μόχλευση της Ευρώπης βρίσκεται στα εμπορικά μέτρα που στοχεύουν στην πρόσβαση της Κίνας στην αγορά της ΕΕ. Υπάρχει μια σημαντική άσκηση βαθμονόμησης εδώ: Κάποιες εμπορικές σχέσεις είναι επωφελείς επειδή παρέχουν στην ΕΕ ένα μέτρο μόχλευσης έναντι της Κίνας. Ωστόσο, το να πιέσουν τους Ευρωπαίους πέρα ​​από το φράχτη και να τους διπλασιάσουν τη σχέση τους με το Πεκίνο, όπως θα έκαναν οι προτεινόμενοι δασμοί και οι αποσύρσεις στρατευμάτων, θα ήταν αντιπαραγωγικό, καθώς το κόστος της επιβολής κυρώσεων θα γινόταν πολύ υψηλό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Θεραπεία-σοκ

Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε στρατηγική των ΗΠΑ για την αποτροπή της Κίνας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ στον κόσμο – την ΕΕ.

Το αν η Ένωση θα καταλήξει να ευθυγραμμιστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσιγκτον και το πώς θα διαχειριστεί τη διάσταση της οικονομικής ασφάλειας της διατλαντικής σχέσης. Ενώ οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνα, και ολοένα και περισσότερο, η ιδέα της θεραπείας σοκ που περιφρονείται στην Ουάσιγκτον θα έβλαπτε τα συμφέροντα των ΗΠΑ βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Αντίθετα, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να διευκολύνει το διατλαντικό εμπόριο προκειμένου να δώσει κίνητρα για την επανασύγκλιση των οικονομικών προτεραιοτήτων και των προτεραιοτήτων ασφάλειας. Αυτή δεν είναι μια νέα κατάσταση: κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ κατάλαβαν ότι η διευκόλυνση της ευημερίας της Ευρώπης ήταν ζωτικής σημασίας για την εδραίωση της κοινής ασφάλειας.

Πηγή: carnegieendowment.org