ΑΝΑΛΥΣΗ/Διασπασμένη η ΕΕ για τη “Νέα Συρία”- Δύσκολη εξίσωση μεταναστευτικό, τρομοκρατία, Ισραήλ, Τουρκία

Παρά την επιθυμία των χωρών της ΕΕ να παραμείνουν επιφυλακτικές και να μη βιαστούν να λάβουν αποφάσεις έναντι των νέων συριακών αρχών, που εκπροσωπούνται από τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, περιμένοντας να γίνουν πράξεις τα λόγια και οι υποσχέσεις που έδωσε ο ηγέτης της Αχμάντ αλ Σαράα, δεν θέλουν κιόλας να καθυστερήσουν την επιστροφή τους στη συριακή σκηνή. Ιδίως από τη στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία έχουν ήδη «προσγειωθεί» στη Δαμασκό. Μετά από μια πολύβουη ημέρα συζητήσεων στις Βρυξέλλες, όπου υπήρξαν κάποιες διαφορές στις θέσεις των χωρών μελών της ΕΕ, η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής του μπλοκ Κάγια Κάλλας έσπευσε να ανακοινώσει την επίσημη επιστροφή της ΕΕ στη Συρία την Τρίτη, μία ημέρα μετά την επίσκεψη του διπλωμάτη Μιχαήλ Ουνμάχτ στη Δαμασκό.

«Είμαστε έτοιμοι να επαναλειτουργήσουμε την αποστολή μας, την πρεσβεία της ΕΕ, και θέλουμε να είναι πλήρως λειτουργική», δήλωσε η Κάλλας στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, προσθέτοντας ότι ζήτησε από τον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ να μεταβεί στη Δαμασκό τη Δευτέρα για να έρθει σε επαφή με τη νέα ηγεσία στη Συρία και άλλες διάφορες ομάδες.

Η ίδια προλόγισε το γεγονός αυτό με ένα tweet στην πλατφόρμα X που έγραφε: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε κενό στη Συρία. Η ΕΕ πρέπει να έχει παρουσία» στη Συρία, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα είναι «προσεκτική» στο διάλογο με τις νέες αρχές.

Για να υποβαθμίσει τη σημασία της νέας χειρονομίας, η Κάλλας υπενθύμισε ότι η ευρωπαϊκή πρεσβεία δεν έκλεισε ποτέ επίσημα και ότι η κύρια αλλαγή ήταν ότι ο διαπιστευμένος πρέσβης μετακόμισε στη Βηρυτό και δεν επέστρεψε στη Δαμασκό.

• Η βασική αρχή της ΕΕ, την οποία εξέφρασε η Ευρωπαία αξιωματούχος τη Δευτέρα στη συνάντηση των Βρυξελλών, είναι ότι «δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα λάθη που έγιναν στη Λιβύη και στο Αφγανιστάν, όπου δώσαμε χώρο στο κενό, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε παρόντες στο τραπέζι των [συνομιλιών] για να προετοιμάσουμε την ανοικοδόμηση της χώρας σε συνεργασία με τις αραβικές χώρες».

«Φαίνεται ότι όλοι βλέπουν και κατανοούν την ανάγκη να δημιουργηθούν επαφές με το νέο καθεστώς», ανέφερε την Τρίτη η ανεξάρτητη γαλλική εφημερίδα Le Monde.

«Πρέπει τώρα να εντείνουμε την άμεση δέσμευσή μας με τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ και άλλες παρατάξεις», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από την Άγκυρα μετά τη συνάντησή της με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Τρίτη.

Είναι σαφές ότι υπάρχει μια ευρωπαϊκή «συναίνεση», τόσο συλλογικά όσο και ατομικά, για τη σοβαρή αντιμετώπιση των επιταχυνόμενων εξελίξεων στη Συρία. Όλοι αναγνωρίζουν τη σημασία των προκλήσεων που υπάρχουν και τις επιπτώσεις τους όχι μόνο σε περιφερειακό επίπεδο αλλά και στην ίδια την Ευρώπη.

• Ωστόσο, οι προσεγγίσεις μεταξύ των μελών δείχνουν ότι υπάρχουν «διαφοροποιήσεις» ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης και την ταχύτητα αντίδρασης. Ίσως το καλύτερο παράδειγμα είναι το ζήτημα της μετανάστευσης, καθώς τουλάχιστον έξι χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιταλία, η Αυστρία, η Ελλάδα και η Κύπρος, πιέζουν για ένα ταχύτερο άνοιγμα στο νέο καθεστώς, προκειμένου να επιταχυνθεί ο επαναπατρισμός των Σύριων προσφύγων που ζουν στα εδάφη τους.

Η Φον ντερ Λάιεν υπενθύμισε στην Άγκυρα τις προϋποθέσεις για την επιστροφή των προσφύγων, που είναι η παραδοσιακή ευρωπαϊκή θέση της εθελοντικής, αξιοπρεπούς και ασφαλούς επιστροφής.

• Από την άλλη πλευρά, οι χώρες αυτές, και η Ένωση στο σύνολό της, φοβούνται ότι μια περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία και μια επιστροφή στις μάχες θα σήμαινε περισσότερες μεταναστεύσεις προς την Ευρώπη, γεγονός που θα επιδείνωνε την εσωτερική πολιτική κλιμάκωση των χωρών αυτών και θα έδινε ώθηση στην ακροδεξιά, η οποία βασίζει τις πολιτικές της και την προεκλογική της προπαγάνδα στην απόρριψη των μεταναστεύσεων.

Ωστόσο, ο δεύτερος ευρωπαϊκός φόβος είναι η επιστροφή της τρομοκρατίας, που εκπροσωπείται κυρίως από τον ISIS, όχι μόνο στη Συρία αλλά και, κυρίως, στις ίδιες τις ευρωπαϊκές χώρες. Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε τι έχουν υποστεί πολλές ευρωπαϊκές χώρες από την τρομοκρατία, είτε πρόκειται για τη Γαλλία, την Ισπανία ή τη Γερμανία.

• Στην πραγματικότητα, ο ISIS εξακολουθεί να είναι παρόν στη συριακή Μπαντία, παρά τα πλήγματα που πραγματοποιούν οι αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στη Συρία και το Ιράκ. Ως εκ τούτου, ένα από τα κύρια αιτήματα των Ευρωπαίων και άλλων ασχολείται με το θέμα της τρομοκρατίας και την απόκτηση διαβεβαιώσεων από τις νέες αρχές σχετικά με τη δέσμευσή τους για την καταπολέμηση του ISIS ως βασικό θέμα στην ατζέντα τους.

Σύμφωνα με την Κάλλας, οι Ευρωπαίοι «δεν θέλουν να εμφανιστεί εξτρεμισμός ή ριζοσπαστικοποίηση στη Συρία», υπονοώντας το παρελθόν της HTS και του ίδιου του Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι, ο οποίος με τις διαδοχικές δηλώσεις του θέλει να απαλλαγεί από την εικόνα του βεβαρημένου παρελθόντος του.

• Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο αλ-Τζουλάνι [ή Αχμάντ αλ Σαράα όπως είναι το πραγματικό του όνομα] «απολαμβάνει, τουλάχιστον, μέχρι σήμερα την αποδοχή της Δύσης», αν και με επιφύλαξη. Η Κάλλας έφτασε στο σημείο να πει τη Δευτέρα ότι η HTS «λέει τα σωστά πράγματα». Αλλά αυτό που πραγματικά περιμένουν οι Ευρωπαίοι είναι η δράση.

Παράλληλα, η Ευρώπη φοβάται το χάος στο εσωτερικό της Συρίας και τις συνέπειές του για τις γειτονικές χώρες και όχι μόνο. Θέλει επίσης να βεβαιωθεί, αυτή τη φορά μια για πάντα, ότι η Συρία έχει καταστρέψει τα χημικά της όπλα μια για πάντα, σε συνεργασία και υπό την εποπτεία του Διεθνούς Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων.

• Τα παραπάνω είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των ευρωπαϊκών και διεθνών απαιτήσεων προς το νέο καθεστώς. Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε τις ευρωπαϊκές «κόκκινες γραμμές» όσον αφορά τη συμφιλίωση, την πολιτική μετάβαση, την εκπροσώπηση όλων των μειονοτήτων, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των γυναικών και του πλουραλισμού, για να μην αναφέρουμε την απαλλαγή από τη ρωσική και την ιρανική επιρροή.

Αυτές οι απαιτήσεις τίθενται από τους Ευρωπαίους κάθε φορά που μιλούν για τη Συρία. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα ποια είναι τα χαρτιά που έχουν οι Ευρωπαίοι για να ασκήσουν πίεση στο νέο καθεστώς.

Η αλήθεια είναι ότι είναι πολλά, και επειδή οι νέες αρχές χρειάζονται τα πάντα, όχι μόνο ανθρωπιστική βοήθεια, η HTS είναι στον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων και θέλουν να διαγραφούν από αυτόν. Όσο δεν αφαιρείται, θα είναι δύσκολο για τους Ευρωπαίους να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς.

• Η Συρία υπόκειται σε πολλαπλές μορφές και τύπους ευρωπαϊκών και διεθνών κυρώσεων και δεν μπορεί να βγει από την οικονομική και χρηματοπιστωτική της κρίση όσο ισχύουν οι κυρώσεις. Η μεγαλύτερη ανάγκη είναι η ανοικοδόμηση, η οποία δεν μπορεί να γίνει χωρίς αραβικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς συνεισφορές.

Ως εκ τούτου, γαλλικές πηγές πιστεύουν ότι το νέο καθεστώς, εάν θέλει να απομακρυνθεί από το αφγανικό ή το λιβυκό μοντέλο, δεν έχει «άλλη επιλογή» από το να ακούσει τι θέλει η Ευρώπη, να συνεργαστεί και να επισπεύσει την παροχή στοιχείων που να ανταποκρίνονται στα λόγια, τις υποσχέσεις και τις πράξεις του αλ Σαράα.

• Σε αντάλλαγμα για τα «θετικά βήματα» που απαιτούνται από το νέο καθεστώς, η Ευρώπη, σύμφωνα με τις δηλώσεις των ανώτατων αξιωματούχων της, είναι πρόθυμη να συμμορφωθεί με αυτά. Άλλο όμως είναι να δηλώνεις προθέσεις και άλλο να τις υλοποιείς στην πράξη.

Για να συμβούν αυτά τα πράγματα, είναι απαραίτητο να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και να υπάρξει διεθνής βούληση να αποτραπεί ο κατακερματισμός της Συρίας. Αυτό που σχεδιάζει η Τουρκία και αυτό που κάνει το Ισραήλ δεν είναι ενθαρρυντικό και δείχνει ότι προετοιμάζονται πολύ διαφορετικά σχέδια για τη Συρία και την περιοχή γενικότερα.