Ουκρανία: Το μεγάλο ξεπούλημα και ο… ρόλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης

Μια ενδιαφέρουσα τάση κερδίζει έδαφος στην Ουκρανία καθώς στις ουκρανικές επιχειρήσεις γίνονται όλο και περισσότεροι οι υπαινιγμοί για την ανάγκη πώλησης των περιουσιακών τους στοιχείων σε δυτικές εταιρείες. Σύμφωνα με τους ειδικούς που ερωτήθηκαν από το ουκρανικό δίκτυο «Strana» οι προετοιμασίες για μια μεγάλης κλίμακας αναδιανομή των περιουσιών στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη σε όλα τα μέτωπα, τόσο στα ιδιωτικά όσο και στα κρατικά περιουσιακά στοιχεία προετοιμάζοντας έτσι τη μεταβίβαση τους σε δυτικούς επενδυτές, αλλά με διαφορετικές μεθόδους. Όσον αφορά τα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία, υπάρχει μεγάλη πίεση στους ιδιοκτήτες από τις αρχές, με τους δυνητικούς διεκδικητές αυτών των περιουσιακών στοιχείων να είναι πιθανότατα από πίσω, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Ως παράδειγμα, οι αναλυτές αναφέρουν την Kyivstar και την DTEK του Ρινάτ Αχμέτοφ, μεταξύ άλλων.

Στα τέλη Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους, ένα δικαστήριο στο Κίεβο ήρε την κατάσχεση από το 47% των εταιρικών δικαιωμάτων της εταιρείας τηλεπικοινωνιών Kyivstar, καθώς τον περασμένο Οκτώβριο, τα εταιρικά δικαιώματα της εταιρείας είχαν κατασχεθεί. Ο λόγος ήταν το «ρωσικό ίχνος» καθώς ο Ρώσος επιχειρηματίας Μικαΐλ Φρίντμαν, ο οποίος βρισκόταν υπό τις κυρώσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, ήταν ένας από τους δικαιούχους της εταιρείας.

• Είναι ενδιαφέρον ότι ένας άλλος μεγάλος ουκρανικός φορέας κινητής τηλεφωνίας, η lifecell, στην οποία το μερίδιο του Φρίντμαν ήταν 19%, βρέθηκε στην ίδια κατάσταση. Όμως, τον Απρίλιο του 2024, το Εφετείο του Κιέβου ήρε τη κατάσχεση της lifecell, γεγονός που της επέτρεψε να ολοκληρώσει τη συμφωνία με αγοραστή, την εταιρεία NJJ Holding, του Γάλλου δισεκατομμυριούχου Ξαβιέ Νιελ, ο οποίος απέκτησε επίσης τον ουκρανικό πάροχο σταθερού διαδικτύου Datagroup-Volia.

Όσον αφορά την Kyivstar, η αλυσίδα ήταν μεγαλύτερη. Το περασμένο φθινόπωρο, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο εντάχθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας. Τότε, οι ειδικοί εξηγούσαν την εμφάνισή του στην Kyivstar με τις προσπάθειες της Veon να αποφύγει την εθνικοποίηση των ουκρανικών περιουσιακών στοιχείων.

Αλλά είναι πιθανό ότι η ιδέα ήταν ελαφρώς διαφορετική. Σύμφωνα με τη δημοσίευση του Capitol Intelligence Group, λίγο μετά την άφιξή του στην Kyivstar, ο Πομπέο θα μπορούσε να αρχίσει να προετοιμάζει το έδαφος για διαπραγματεύσεις σχετικά με την εξαγορά από μια ομάδα μεγάλων αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των Blackstone Group, Kohlberg Kravis Roberts, The Carlyle Group.

• Όταν ρωτήθηκε από τον επικεφαλής της CI Semler αν «θα ήσασταν πρόθυμος να εξετάσετε μια τέτοια πρόταση [εξαγοράς];». ο Πομπέο απάντησε άμεσα «Ναι, φυσικά». Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτή η εξαγορά χαιρετίζεται από την ουκρανική κυβέρνηση, τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ, τον πρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ).

Όπως έδειξαν τα παραπάνω γεγονότα, το επιτυχημένο στοίχημα του «σεναρίου της lifecell» άνοιξε το δρόμο και για άλλες εξαγορές.

Μια άλλη ιστορία που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο μύλο των φημών αφορά τα ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία του Ρινάτ Αχμέτοφ.

Πριν από λίγο καιρό, η ιταλική εφημερίδα Corriere Della Sera δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Η Ευρώπη και τα κονδύλια για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας: «Όχι χρήματα για τον ολιγάρχη Αχμέτοφ».

• Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης αποφάσισε να μην δώσει χρήματα στις ενεργειακές εταιρείες που ανήκουν σε ολιγάρχες, παρά τη δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στον ενεργειακό τομέα της χώρας. Το άρθρο ανέφερε την επικεφαλής της ΕΤΑΑ, Οντίλ Ρενό-Μπάσο, η οποία δήλωσε ότι «ο στόχος της απελευθέρωσης της [ουκρανικής] οικονομίας από την επιρροή των ολιγαρχών είναι απολύτως θεμελιώδης».

Η ΕΤΑΑ θα ήθελε ο Αχμέτοφ να παραιτηθεί από τον έλεγχο του ομίλου, κάτι που επιβεβαίωσε η Μπάσο δηλώνοντας ότι «χρειαζόμαστε μια αλλαγή της δομής».

Στους επαγγελματικούς κύκλους, αυτή η «επίθεση» κατά του Αχμέτοφ θεωρήθηκε ως άλλη μια επιβεβαίωση ότι οι δυτικοί επενδυτές στοχεύουν σε μεγάλα ουκρανικά ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία, με τους δυνητικούς επενδυτές [ιδίως Αμερικανούς] να ενδιαφέρονται περισσότερο για το ουκρανικό υπέδαφος παρά για τον ενεργειακό τομέα. Έτσι φέρεται να «ανοίγουν» ήδη το θέμα αυτό στις συζητήσεις τους με τις ουκρανικές αρχές.

• Σύμφωνα με τον Γιούρι Κόρολτσουκ, αναλυτή του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης που εμπλέκεται σ’ αυτές τις εξαγορές «θεωρείται αγωγός μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων», σημειώνοντας ότι ορισμένες μεγάλες ουκρανικές εταιρείες έχουν ήδη «αφήσει» την ΕΤΑΑ να μπει στις επιχειρήσεις τους, κάτι που, προηγείται της άφιξης άλλων δυτικών επενδυτών.

Πώς οργανώνεται η αλλαγή ιδιοκτησίας;

Στο πρώτο στάδιο, οι αρχές αρχίζουν διάφορα είδη «γκρίνιας». Στη συνέχεια, ανάλογα με την κατάσταση: είτε άμεση κατάσχεση με διάφορες προφάσεις (κυρώσεις, ρωσικό ίχνος κ.λπ.), είτε κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και απειλές για δήμευση/εθνικοποίηση, και σε ορισμένες περιπτώσεις υλοποίηση αυτών των απειλών με μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων στον Οργανισμό Ανάκτησης και Διαχείρισης Περιουσιών [AΡMA] ή υπό τη διαχείριση τρίτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το κράτος ενεργεί ως ένα είδος «καταδρομέα» και ενεργεί προς το συμφέρον είτε των ήδη γνωστών δυνητικών αγοραστών, είτε «για το μέλλον» – για τους μελλοντικούς αγοραστές», αναφέρει πηγή σε επιχειρηματικούς κύκλους.

Ένα από τα συστήματα είναι η συνεργασία των ουκρανικών αρχών «συνδυαστικά» με ευρωπαϊκές δομές που ασχολούνται με συμφωνίες συγχωνεύσεων και εξαγορών.

• Μία από τις πιο γνωστές τέτοιες δομές είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα των μεγάλων δυτικών επιχειρήσεων σημειώνουν οι ειδικοί. Σε εξειδικευμένους κύκλους, συχνά αποκαλείται επίσης «ο αποφασίζων με ευρωπαϊκό κοστούμι», επειδή έχει παρατηρηθεί ότι ασκεί πιέσεις σε ορισμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, μεταξύ άλλων, μέσω υψηλόβαθμων αξιωματούχων και πολιτικών.

Πολλές φορές η ΕΤΑΑ μπορεί να εισέλθει η ίδια στην επιχείρηση, παρέχοντας μια «ασφάλεια» για τον ιδιοκτήτη και στη συνέχεια θα «φέρει» τα κεφάλαια των επενδυτών. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει σταθερή χρηματοδότηση, αλλά οι ιδιοκτήτες σταδιακά απομακρύνονται από την διοίκηση.

Μπορεί επίσης να υπάρξουν εξελίξεις στα περιουσιακά τους στοιχεία. Ειδικά αν η επιχείρησή τους είναι ήδη υπερχρεωμένη στη Δύση και δεν έχουν να δώσουν πολλά για τον πόλεμο. Από την άλλη πλευρά, οι «διστακτικοί» σπρώχνονται από τις αρχές στην «αγκαλιά» των ξένων εταίρων.

• Επιπλέον, οι αρχές έχουν έναν επιπλέον μοχλό πίεσης για τους ολιγάρχες, λέγοντας τους: είτε καθίστε ήσυχα είτε θα χάσετε την περιουσία σας.

Ένα ξεχωριστό θέμα είναι τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία επίσης εξετάζουν οι δυτικοί αγοραστές-επενδυτές. Είναι σαφές ότι λίγοι άνθρωποι θέλουν να αγοράσουν οτιδήποτε όσο υπάρχει πόλεμος στην Ουκρανία. Σε αυτή την περίπτωση, οι ιδιαίτερα δελεαστικές επιχειρήσεις απλά στέλνονται «στην αναμονή» και μέσω μεσαζόντων ιδιωτικοποιούνται σε σχετικά χαμηλή τιμή.

Ένα κρατικό περιουσιακό στοιχείο, ειδικά εάν είναι μεγάλο, πάντα λαμβάνει μεγαλύτερη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό. Αλλά αν ένα τέτοιο περιουσιακό στοιχείο πωληθεί ξανά μέσω «δεύτερων χεριών», οι πληροφορίες τόσο για τους αγοραστές όσο και για την πραγματική τιμή δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν, επικαλούμενοι το εμπορικό απόρρητο.