Συρία- Ο “πραγματιστής ριζοσπάστης” που έριξε τον Άσαντ, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι

Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, ο ισλαμιστής αρχηγός των ανταρτών που πραγματοποίησε μια αστραπιαία επίθεση στη Συρία η οποία προκάλεσε σήμερα, σύμφωνα με τους μαχητές του, την πτώση του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, έχει περάσει από ένα φονταμενταλιστικό λεξιλόγιο σε έναν λόγο που επιδιώκει να είναι μετριοπαθής για να επιτύχει τους σκοπούς του.

Ο αρχηγός της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), πρώην κλάδος της αλ-Κάιντα στη Συρία, έθεσε ως στόχο να ανατρέψει τον πρόεδρο Άσαντ, που βρισκόταν στην εξουσία από το 2000. Σήμερα οι αντάρτες μπήκαν στην πρωτεύουσα και κήρυξαν «ελεύθερη την πόλη της Δαμασκού».

Ψηλός, γεροδεμένος, με μαύρα γένεια και ζωηρό βλέμμα, ο Τζολάνι εγκατέλειψε σταδιακά το τουρμπάνι των τζιχαντιστών, που φορούσε στην αρχή του πολέμου το 2011, για μια στρατιωτική στολή και μερικές φορές ένα κοστούμι.

Μετά τη ρήξη με την αλ-Κάιντα το 2016, επιχειρεί να εξομαλύνει την εικόνα του και να εμφανίσει ένα πρόσωπο πιο μετριοπαθείς, χωρίς ωστόσο να πει τους αναλυτές ή τις δυτικές κυβερνήσεις, που κατατάσσουν την HTS στις τρομοκρατικές οργανώσεις.

«Είναι ένας πραγματιστής ριζοσπάστης», δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Τομά Πιερέ, ειδικός για τον ισλαμισμό στη Συρία.

«Το 2014 βρισκόταν στην κορύφωση του ριζοσπαστισμού του για να επιβληθεί έναντι της ριζοσπαστικής φράσης της εξέγερσης και της (τζιχαντιστικής) οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, αλλά στη συνέχεια μέτρησε τον λόγο του», εξηγεί ο ερευνητής του CNRS.

Γεννημένος το 1982, ο Άχμεντ αλ-Σάρα, όπως είναι το αληθινό όνομα του Τζολάνι, μεγάλωσε στη Μαζέ, μια πλούσια συνοικία της Δαμασκού, σε μια εύπορη οικογένεια. Και άρχισε σπουδές ιατρικής.

Μετά την επίθεση των ανταρτών που εξαπολύθηκε στις 27 Νοεμβρίου, ο Τζολάν άρχισε να υπογράφει με το αληθινό του όνομά του.

Το 202 είχε εξηγήσει σε μια συνέντευξή του στο δημόσιο αμερικανικό δίκτυο PBS ότι το πολεμικό ψευδώνυμό του, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, είναι μια αναφορά στις ρίζες της οικογένειάς του, που προκύπτει από τα υψώματα του Γκολάν (αλ-Τζολάν στα αραβικά).

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο παππούς του εκτοπίστηκε από το Γκολάν το 1967 μετά την κατάκτηση από το Ισραήλ μεγάλου μέρους αυτού του συριακού οροπεδίου.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο Middle East Eye, «τα πρώτα σημάδια του τζιχαντισμού άρχισαν να εμφανίζονται στη ζωή του Τζολάνι» μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οπότε «θα αρχίσει να παρακολουθεί κηρύγματα και μυστικά στρογγυλά τραπέζια στα περιθωριοποιημένα προάστια της Δαμασκού».

Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, έφυγε για να πολεμήσει σ’ αυτή τη γειτονική της χώρας Συρίας, όπου εντάχθηκε στην οργάνωση αλ-Κάιντα στον Ιράκ του Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι, πριν φυλακιστεί για πέντε χρόνια.

Μετά την έναρξη της εξέγερσης εναντίον του Άσαντ το 2011, επέστρεψε στην πατρίδα του για να ιδρύσει εκεί το Μέτωπο αλ-Νόσρα, που θα εξελιχθεί στο HTS.

Το 2013, αρνείται να χριστεί από τον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγντάντι, μελλοντικό αρχηγό του Ισλαμικού Κράτους, και προτιμά τον εμίρη της αλ-Κάιντα Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι.

Ο Ρεαλιστής, σύμφωνα με τους οπαδούς του, οπορτουνιστής, σύμφωνα με τους αντιπάλους του, δηλώνει το 2015 ότι δεν έχει την πρόταση να εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον της Δύσης, αντίθετα με το Ισλαμικό Κράτο.

Όταν διακόπτει τις σχέσεις με την αλ-Κάιντα, λέει πως το κάνει «για να αφαιρέσει τα προσχήματα της διεθνούς κοινότητας» για να επιτεθεί στην οργάνωσή του.

Έκτοτε ακολουθεί «μια πορεία βασισμένη στην επιδίωξη του να ανδειχθεί σε κρατικό άνδρα», λέει ο Πιερέ.

Επιλέγοντας το βελούδινο γάντι από τη σιδηρά πυγμή, επιβάλλει τον Ιανουάριο 2017 στους ριζοσπαστικούς αντάρτες της βόρειας Συρίας να συγχωνεύονται στους κόλπους της HTS. Εγκαθιδρύει μια πολιτική διοίκηση και πολλαπλασιάζει τις θετικές κινήσεις έναντι των χριστιανών στην επαρχία του Ιντλίμπ (βορειοδυτική Συρία), που η οργάνωσή του ελέγχει εδώ και δύο χρόνια.

Εκεί που η HTS κατηγορήθηκε από κατοίκους, συγγενείς κρατουμένων και υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων για βαναυσότητες που προσομοιάζουν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σε εγκλήματα πολέμου, προκαλώντας διαδηλώσεις πριν από μερικούς μήνες.

Μετά την επίθεση, ο Τζολάνι δίωξε να καθησυχάσει τους κατοίκους του Χαλεπιού, πόλη που έχει μια σημαντική χριστιανική κοινότητα. Και κάλεσε τους μαχητές του να διαφυλάξουν «την ασφάλεια στις απελευθερωμένες περιοχές».

«Πιστεύω πως είναι πρώτα απ’ όλα τα ζητήματα καλής πολιτικής. Όσο λιγότερο φοβούνται οι Σύροι και η διεθνής κοινότητα, τόσο περισσότερο ο Τζολάνι που εμφανίζεται ως υπεύθυνος παράγοντας μάλλον, παρά ως ένας τοξικός εξτρεμιστής τζιχαντιστής και τόσο περισσότερο που καθίσταται πιο εύκολη η εφαρμογή του στόχου του», διαβεβαιώνει ο ερευνητής Άρον Λουντ.

«Είναι άραγε εντελώς ειλικρινής; σίγουρα όχι. Ο τύπος αυτός προέρχεται από μια πολύ σκληρή θρησκευτική φονταμενταλιστική παράδοση. Όμως αυτό που κάνει, είναι το ευφυές που πρέπει να πει και να κάνει αυτή τη στιγμή», καταλήγει ο Λουντ.