Ρόδος: Ποσό ακραίο ήταν το φαινόμενο; Οι χρόνιες παθογένειες στις υποδομές του νησιού 

H κακοκαιρία στη Ρόδο και οι καταστροφές που αυτές επέφερε, κυρίως στο βόρειο τμήμα του σμαραγδένιου νησιού, ήταν δικαίως ένα από τα πρώτα θέματα στην ειδησεογραφία το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε. Αρκούσε μία όντως ραγδαία βροχόπτωση, μία ισχυρότατη καταιγίδα, για να προκληθούν πολύ σοβαρά προβλήματα στις αστικές και όχι μόνο, περιοχές και να δημιουργηθεί πανικός (που ευτυχώς δεν στοίχισε) στους κατοίκους. Το ερώτημα που τίθεται όμως είναι το εξής: Μπορεί μία έστω πολύ ισχυρή βροχή δύο 24ώρων να προκαλέσει τόσες πολλές καταστροφές και τόσο μεγάλη αναστάτωση στην καθημερινότητα των πολιτών;

Ας αρχίσουμε καταγράφοντας τα πραγματικά δεδομένα αυτής της κακοκαιρίας όπως αυτή που παρουσιάστηκε στη Ρόδο. Μέχρι και τις 12 του μεσημεριού της Κυριακή οι αρμόδιες υπηρεσίες κατέγραψαν περισσότερα από 310 χιλιοστά βροχής στο νησί. Ο ιστορικός μέσος όρος της περιοχής για το μήνα Νοέμβριο υπολογίζεται περίπου στα 150 χιλιοστά, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι σε λιγότερες από 24ώρες έπεσε η διπλάσια ποσότητα βροχής από αυτή που καταγράφεται σε 30 ημερολογιακές ημέρες. Το νερό, ήταν το δίχως άλλο, πολύ. Εβρεχε συνεχώς από τις 10 περίπου το πρωί του Σαββάτου μέχρι και τις 5:30 το ξημέρωμα της Κυριακής.

Hταν όμως ακραίο ως καιρικό φαινόμενο; Οι ειδικοί δίνουν απάντηση που επιδέχεται διαφορετικών ερμηνειών. Παραθέτουμε εδώ τη μίνι-ανάλυση που επιχείρησε ένας από τους πιο έμπειρους και ακριβείς ως προς τις προβλέψεις τους Ελληνες μετεωρολόγους, ο Θοδωρής Κολυδάς που γράφει τα εξής: “Οι συγκλίσεις των αερίων μαζών μεταξύ επιφάνειας και κατωτέρων σταθμών της ατμόσφαιρας συνέβαλαν στη διατήρηση των καταιγίδων για μεγάλο χρονικό διάστημα στην περιοχή της Ρόδου. Στην επιφάνεια έπνεαν ΝΑ άνεμοι , ενώ στις κατώτερες στάθμες η ροή της ατμόσφαιρας ήταν Ν-ΝΔ . Αυτό οδήγησε σε εμμονή των καταιγίδων -που χωρίς να είναι ακραίας έντασης – προκάλεσαν πολύ μεγάλα ύψη υετού που έφταναν τα 174mm σε 12 περίπου ώρες το Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2024. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε και το πρωί της Κυριακής όπου προστέθηκαν περί τα 140 mm βροχής. Σε όλες τις μεγάλες πλημμύρες στο νησί αυτή η τοπικότητα δημιουργεί πάντοτε προβλήματα. Οι συγκρίσεις αυτής της κακοκαιρίας με αντίστοιχες άλλων περιοχών πρέπει να αποφεύγεται”.

Δεν ήταν λοιπόν ακραίας έντασης η καταιγίδα αν και, όπως τονίστηκε, έβρεξε πάρα πολύ.

Εχει σχέση αυτή η κακοκαιρία με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής; Οχι διαβεβαιώνει επιστημονική πηγή που μίλησε στο Libre. “Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με το πως σχετίζουμε τα κατά τόπους καιρικά φαινόμενα με την κλιματική αλλαγή. Η κάθε ισχυρή βροχή που προκαλεί προβλήματα δεν μπορεί να είναι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Προφανώς ανάλογα φαινόμενα, της ίδιας ή και μεγαλύτερης έντασης, έχουν καταγραφεί και στο παρελθόν” τονίζει χαρακτηριστικά.

Αντιμετώπιση των συνεπειών: Αποφεύχθησαν τα χειρότερα αλλά…

Δυστυχώς συνηθίζουμε να συμπεραίνουμε ότι εφόσον δεν χάνεται ανθρώπινη ζωή, ο τρόπος άμυνας της κρατικής άμυνας μπροστά σε έντονα καιρικό φαινόμενα είναι επιτυχημένος. Δεν χωρά, εννοείται, αμφιβολία ότι πρώτος στόχος πρέπει να είναι η προστασία των ανθρώπινων ζωών, ωστόσο οι άλλου είδους καταστροφές που καταγράφονται (και καταγράφησαν αυτή τη φορά στη Ρόδο) δεν μπορούν να θεωρηθούν αμελητέες. Απεναντίας καταδεικνύουν τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει η πολιτεία και την αδυναμία της να τα επιλύσει.

Στη Ρόδο είδαμε οδοστρώματα να υποχωρούν, γέφυρες να κόβονται στα δύο, περιοχές να πλημμυρίζουν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, δρόμους, ακόμα και κεντρικούς, να μετατρέπονται σε ποτάμια. Οι αρχές αναγκάστηκαν να διακόψουν την κυκλοφορία, μέτρο που όπως και να το κάνουμε δεν λαμβάνεται συχνά ενώ από τις πρώτες, κιόλας, ώρες της κακοκαιρίας, ο δήμαρχος Ρόδου Αλέξανδρος Κολιάδης ζήτησε να κηρυχθεί το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η Πυροσβεστική δεν προλάβαινε να δέχεται κλήσεις από νοικοκυριά και επιχειρήσεις αλλά τα μέσα της φαίνεται ότι δεν επαρκούσαν. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε να φτάσουν και άλλα πυροσβεστικά οχήματα και εξοπλισμός στη Ρόδο ακτοπλοϊκώς τη Δευτέρα!

• Eίναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η Πυροσβεστική, σε τουλάχιστον έξι περιπτώσεις, κλήθηκε να απεγκλωβίσει πυροσβέστες και άλλους διασώστες που είχαν εγκλωβιστεί στην προσπάθειά τους να επέμβουν και να σώσουν πολίτες και περιουσίες. Η κατάσταση, κοντολογίς, ήταν σε αρκετές περιπτώσεις οριακή.

Ηταν, άρα, φυσικό και επόμενο να ανοίξει και πάλι η συζήτηση για την αριθμητική επάρκεια του προσωπικού της Πυροσβεστικής και τη μη ανανέωση των συμβάσεων περίπου 2500 εποχικών πυροσβεστών. Εγραψε, χαρακτηριστικά, ο λογαριασμός των εποχικών πυροσβεστών στο Χ το βράδυ του Σαββάτου με τα φαινόμενα σε πλήρη εξέλιξη: “Μια χώρα αφημένη στη τύχη της. Τερμα τα ψέματα. Δεν θωρακίσατε τη χώρα. Αύριο ξεκινάει φυσικά η επικοινωνιακή πολιτική της Κυβέρνησης για το πόσο καλά λειτουργησε ο μηχανισμός…”

Μια χώρα αφημένη στη τύχη της.

Τερμα τα ψέματα. Δεν θωρακίσατε τη χώρα. Αύριο ξεκινάει φυσικά η επικοινωνιακή πολιτική της Κυβέρνησης για το πόσο καλά λειτουργησε ο μηχανισμός…#Ρόδος #πλημμύρες pic.twitter.com/lu43AnPJJX

— Εποχικοί Πυροσβέστες (@epoxpyrosvestes) November 30, 2024

Εκτός όμως από το εύρος της κακοκαιρίας, που δεν ήταν πρωτοφανές, πολλά προβλήματα προήλθαν και από παλιές κατασκευαστικές αμαρτίες που έχουν καταγραφεί στο νησί. Η οδός Ηρακλειδών που βρίσκεται στην Ιαλυσό, μία από τις πιο κεντρικές της περιοχής, πλημμύρισε από πολύ νωρίς. Δεν είναι η πρώτη φορά και προφανώς δεν θα είναι η τελευταία καθώς η κατασκευή του εν λόγω δρόμου έγινε πάνω σε ρέματα και παλιά χτίσματα. “Αυτό που μπορούμε να πούμε με σιγουριά για τη Ρόδο, μεταξύ σοβαρού και αστείου, είναι ότι το νησί, κατά τόπους τουλάχιστον, χρειάζεται…κατεδάφιση και χτίσιμο από την αρχή. Είναι πολλές οι πολεοδομικές και όχι μόνο ανορθογραφίες” μάς είπε κάτοικος του νησιού με γνώση της κατάστασης που ήθελε να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Επίσης οι υποδομές του νησιού, όπως και σε άλλες περιοχές της χώρας (στις περισσότερες θα έλεγε κανείς) χρειάζονται επανασχεδιασμό και ανανέωση. Με μέσα παλαιότερων δεκαετιών επιχειρούμε να αντιμετωπίσουμε σύγχρονες προκλήσεις. Οποια αντιπλημμυρικά έργα έγιναν τα προηγούμενα χρόνια (και όπως πληροφορούμαστε, η Ρόδος δεν παίρνει πολύ καλό βαθμό στο συγκεκριμένο κομμάτι) φαντάζουν στις μέρες μας ανεπαρκή. Χρειάζονται νέες μελέτες και νέα έργα που θα καθιστούν τους αστικούς ιστούς ανθεκτικούς ακόμα και σε περιπτώσεις πολύ έντονων, ακραίων για τα δεδομένα της χώρας, καιρικών φαινομένων. Χρειάζεται, άρα, και διαμόρφωση άλλων προτεραιοτήτων για τις τοπικές κοινωνίες. Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, μιλώντας για τα νησιά, δεν μπορεί να είναι η απάντηση σε κάθε πρόβλημα.  

---