Πόσο ενεργή παραμένει μια ειρηνευτική διαπραγμάτευση με φόντο τις απειλές κλιμάκωσης του πολέμου στην Ουκρανία

Παρά τα απειλητικά μηνύματα, ένθεν κακείθεν, από τους πρωταγωνιστές του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, Πούτιν και Ζελένσκι, η Ουκρανία και η Ρωσία προέβησαν την Πέμπτη σε δηλώσεις όπου δήλωσαν την ετοιμότητά τους να συμμετάσχουν σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου, όμως με εκ διαμέτρου αντίθετο τρόπο, προτάσσοντας τις κόκκινες γραμμές τους.

Ο επικεφαλής του γραφείου του Ουκρανού προέδρου Άντριι Γέρμακ, ο οποίος την Τετάρτη δήλωσε ότι το Κίεβο είναι έτοιμο για διαπραγματεύσεις σχετικά με τους όρους της αποχώρησης των ρωσικών στρατευμάτων στη γραμμή των συνόρων που υπήρχαν στις 24 Φεβρουαρίου 2022, επισήμανε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να διοργανώσει μια δεύτερη ειρηνευτική σύνοδο κορυφής «στο εγγύς μέλλον». 

«Χάρη στην ενεργό εργασία με τους εταίρους μας έχει ήδη εκπονηθεί ένα κοινό ειρηνευτικό πλαίσιο, το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για τη δεύτερη «ειρηνευτική σύνοδο κορυφής» και η Ουκρανία είναι έτοιμη να την πραγματοποιήσει στο εγγύς μέλλον», δήλωσε ο επικεφαλής του Προεδρικού Γραφείου της Ουκρανίας.

Να θυμίσουμε εδώ ότι αρχικά η σύνοδος αυτή είχε προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο, αλλά ο Γέρμακ δήλωσε ότι θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο κάτι που επιβεβαίωσε και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι που μίλησε μετά. Προφανώς δεν θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο αλλά ούτε και τον Δεκέμβριο καθώς είναι πολύ αμφίβολο να γίνει οτιδήποτε πριν την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Πέμπτη, σε μια εκτενή ενημέρωση, ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία με τους όρους που έχει ήδη ανακοινώσει. Προφανώς, αυτό αναφέρεται στην απαίτησή του τον Ιούνιο από την Ουκρανία να αποσύρει τα στρατεύματά της από τέσσερις περιοχές και να δηλώσει ουδετερότητα. Παράλληλα, είπε ότι αυτοί δεν είναι «όροι για διαπραγματεύσεις, αλλά όροι για ειρήνη». Με άλλα λόγια, ξεκαθάρισε ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις χωρίς προϋποθέσεις.

• Ταυτόχρονα, είναι αλήθεια ότι ο Ρώσος πρόεδρος αποκάλεσε τον Ζελένσκι «σφετεριστή» που κατέχει «παράνομα» τη θέση του και «δεν έχει δικαίωμα να δίνει εντολές στον στρατό».

Πολλοί το είδαν επίσης ως υπαινιγμό ότι ο Πούτιν δεν σκοπεύει να διαπραγματευτεί με τον νυν Ουκρανό πρόεδρο.

• Μάλλον ο Πούτιν θα διαπραγματευτεί απευθείας με τον Ντόναλντ Τραμπ, για τον οποίο ο Ρώσος πρόεδρος, παρεμπιπτόντως, μίλησε πολύ θετικά την Πέμπτη και τον αποκάλεσε «έναν έξυπνο και έμπειρο πολιτικό». Είπε όμως ότι ο ίδιος, μετά τις απόπειρες δολοφονίας, δεν μπορεί να αισθάνεται ακόμη ασφαλής.

Ο ίδιος ο Τραμπ, αποφάσισε την Τετάρτη για τον ειδικό απεσταλμένο για την Ουκρανία. Αυτός θα είναι ο 80χρονος στρατηγός εν αποστρατεία Κιθ Κέλογκ, ο οποίος εργάστηκε στην κυβέρνηση Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του.

Ο Κέλογκ ήταν συν-συγγραφέας ενός σχεδίου για την Ουκρανία που προτάθηκε στον Τραμπ το καλοκαίρι του 2024. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, το Κίεβο θα μπορεί να συνεχίσει να λαμβάνει αμερικανικά όπλα και άλλη στρατιωτική βοήθεια μόνο εάν συμφωνήσει να συμμετάσχει στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων.

Ταυτόχρονα, θα προταθεί κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της γραμμής του μετώπου. Ο Κέλογκ πρότεινε στην Ουκρανία να εγκαταλείψει τις προθέσεις της να ανακτήσει τα εδάφη που κατέλαβαν στρατιωτικά οι Ρώσοι κατά τη διάρκεια του τρέχοντος πολέμου και να συμφωνήσει να σταματήσει ο πόλεμος.

• Πρότεινε επίσης να εγκαταλειφθούν τα σχέδια για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία με εγγυήσεις ασφαλείας. Πιστεύει ότι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της κυβέρνησης Μπάιντεν είναι «η αγνόηση των συμφερόντων της Ρωσίας όταν εξετάζεται η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ».

Σε άρθρο του στην εφημερίδα The Washington Times τον Φεβρουάριο του 2024, ο Κέλογκ έγραψε για την ανάγκη διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία και χαρακτήρισε αποτυχημένη την πολιτική του Μπάιντεν για την Ουκρανία. Σε αυτό, συγκρίνει τον Τραμπ με τον Ρέιγκαν και τον Κένεντι και ανέφερε ότι ο τελευταίος είχε πει: «Ας μην διαπραγματευτούμε από φόβο. Αλλά ας μην φοβόμαστε να διαπραγματευτούμε».

Από την άλλη πλευρά, ο Κέλογκ τάχθηκε υπέρ της άσκησης πίεσης όχι μόνο στο Κίεβο αλλά και στη Μόσχα για να εξαναγκαστούν σε διαπραγματεύσεις. Πρότεινε να προειδοποιήσει τη Ρωσική Ομοσπονδία ότι τυχόν άρνηση διαπραγμάτευσης θα οδηγούσε σε αύξηση της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Τάχθηκε επίσης υπέρ της επιβολής δασμών στους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους και τα έσοδα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας – σε περίπτωση που η Ρωσία δεν συμφωνούσε να συμμετάσχει στο προτεινόμενο σχήμα διαπραγμάτευσης.

• Συνολικά, φαίνεται ότι ο Κέλογκ προτείνει να ασκηθεί πίεση τόσο στο Κίεβο, απειλώντας με διακοπή ή μείωση της βοήθειας, όσο και στη Μόσχα, απειλώντας με αύξηση της βοήθειας προς την Ουκρανία και επιβολή νέων δασμών στις ρωσικές εξαγωγές, για την υιοθέτηση ενός σχεδίου τερματισμού του πολέμου στις γραμμές του μετώπου με ένα de facto μορατόριουμ στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Και ενώ θα είναι δύσκολο για τις ουκρανικές αρχές να αντισταθούν σε μια τέτοια πίεση, η αντίδραση της Μόσχας είναι λιγότερο σαφής. Όπως και με την πρακτική εφαρμογή των σχεδίων για την άσκηση πίεσης στη Ρωσία. Αλλά στη λογική των προτάσεων του Κέλογκ, αν το Κρεμλίνο απορρίψει το σχέδιο του Τραμπ, τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία όσο και η αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ θα μπορούσαν να φτάσουν σε ένα νέο επίπεδο κλιμάκωσης.

Ταυτόχρονα, ο Κέλογκ προτείνει τη διεξαγωγή διαλόγου με τη Μόσχα και, αν ο Πούτιν δεν το απορρίψει αμέσως, θα υπάρχει ακόμα μια ευκαιρία για τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να καταλήξουν σε συμφωνία. Επιπλέον, ο απόστρατος στρατηγός τάσσεται υπέρ του διαλόγου με τη Ρωσία κι όχι μόνο για την Ουκρανία.

• Στο βιβλίο του «Πόλεμος με άλλα Μέσα» (War by Other Means), γράφει ότι «οι στόχοι της εξωτερικής μας πολιτικής πρέπει να βασίζονται στα βασικά συμφέροντα εθνικής ασφάλειας της Αμερικής. Θέλουμε να ζήσουμε ειρηνικά και φιλικά με τη Ρωσία και την Κίνα. Έχουμε σοβαρές διαφωνίες με αυτές τις δύο χώρες και πρέπει να τις δούμε με ανοιχτά μάτια. Αλλά δεν χρειάζεται να είμαστε αντίπαλοι. Πρέπει να αναζητήσουμε κοινό έδαφος που να βασίζεται σε κοινά συμφέροντα».

Ο διορισμός του ειδικού απεσταλμένου Κιθ Κέλογκ είναι ίσως το πιο ξεκάθαρο μήνυμα του Τραμπ μετά τις εκλογές για το ποια θεωρεί ως πολιτική του στον πόλεμο. Να τερματίσει τον πόλεμο στην πρώτη γραμμή και να αρνηθεί την προοπτική του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Φυσικά, απομένουν ακόμη σχεδόν δύο μήνες μέχρι την ορκωμοσία και πολλά μπορούν να συμβούν σε αυτό το διάστημα. Και η θέση του Τραμπ μπορεί επίσης να αλλάξει. Ειδικά δεδομένου ότι υπάρχουν πολλοί υποστηρικτές μιας διαφορετικής προσέγγισης στο ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα για να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία με τον ίδιο τρόπο ή ακόμη και να την αυξήσει, αντί να πιέζει το Κίεβο προς μια γρήγορη λήξη του πολέμου.

• Ωστόσο, ο χρόνος που έχει περάσει από τις αμερικανικές εκλογές δείχνει ότι ο Τραμπ απομακρύνει τους υποστηρικτές αυτής της άποψης. Για παράδειγμα, δήλωσε ρητά ότι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο δεν θα είναι στην κυβέρνηση του. Οι προσδοκίες στο Κίεβο ότι ο συνεργάτης του Πομπέο, ο Χουκ, θα διοριζόταν ως ειδικός απεσταλμένος για την Ουκρανία, επίσης δεν επαληθεύτηκαν.

Όπως βλέπουμε, αυτή τη στιγμή, ο Τραμπ διορίζει υποστηρικτές του τερματισμού του πολέμου σε θέσεις-κλειδιά που θα καθορίσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την πολιτική απέναντι στην Ουκρανία. Και αυτό δημιουργεί χώρο για πιθανές συμφωνίες μεταξύ Ουκρανίας, Ρωσίας και Δύσης που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον τερματισμό του πολέμου.