ΟΣΕ τέλος – Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο και τους “Σιδηροδρόμους Ελλάδας”

Παραδοχή των κενών, των ελλείψεων σε κρίσιμα συστήματα, της απουσίας κουλτούρας συνεργασίας και ασφάλειας μεταξύ των σιδηροδρομικών φορέων και της υποστελέχωσης που κατέτρωγε χρόνο με το χρόνο τον σιδηρόδρομο συρρικνώνοντας ολο και πιο πολύ το έργο και τον ρόλο του, αποτελεί το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του σιδηροδρόμου που παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο της Δευτέρας ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, σύμφωνα με το ethnos.gr.

Το υπουργείο μάλιστα υπόσχεται ότι μέσα σε ένα χρόνο θα έχει καταφερει να κάνει ό,τι δεν έγινε επί δεκαετίες συγκροτώντας έναν ευρωπαικό σύγχρονο σιδηρόδρομο που θα υπακούει πλήρως στις ευρωπαϊκές προδιαγραφες ασφαλείας, ένα φιλόδοξο στοίχημα που μένει να φανεί εάν τελικώς θα κερδηθεί.

Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι ακόμα δεν έχουν ξεκινήσει τα έργα μόνιμης αποκατάστασης των καταστροφών που άφησαν πίσω τους οι κακοκαιρίες Daniel και Elias με τις σχετικές προσκλήσεις να έχουν μετατεθεί για το διήμερο μεταξύ 5 και 6 Δεκεμβρίου. Το κόστος των εργασιών ανέρχεται στα 463 εκατομμύρια ευρώ και σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση του κύριου άξονα.

Μία η εταιρία, μία η ευθύνη

Αιχμή της μεταρρύθμισης αποτελεί η συνένωση της ΕΡΓΟΣΕ και της ΓΑΙΑΟΣΕ, στον κλάδο που αφορά το τροχαίο υλικό με τον ΟΣΕ υπό την ομπρέλα του τελευταίου και με βασικό στόχο να υπάρχει ένας φορέας που θα λογοδοτεί χωρίς να μοιράζονται και εν τέλει να χάνονται αρμοδιότητες κι ευθύνες. Η νέα εταιρία, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί θα ονομάζεται Σιδηρόδρομοι Ελλάδας και σε αυτήν θα μεταφερθεί το σύνολο των εργαζομένων στις υφιστάμενες θυγατρικές του ΟΣΕ με τα ίδια μισθολογικά και ασφαλιστικά δικαιώματα.

Παράλληλα προβλέπεται η ενίσχυση του ΟΣΕ με πρόσθετο προσωπικό 100 ατόμων και της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) με 7 άτομα. Αύξηση του αριθμού των εργαζομένων προβλεπεται και στον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται με πόσες θέσεις θα ενισχυθεί το οργανόγραμμά του.

Αυτό που σαφώς προκύπτει από τα αναφερόμενα στο σχέδιο είναι ο αγώνας δρόμου του υπουργείου, ώστε ο ανύπαρκτος την περίοδο της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών ΕΟΔΑΣΑΑΜ να καταφέρει να έχει εκδώσει το πόρισμα για το δυστύχημα πριν τη δεύτερη μαύρη επέτειο της 28ης Φεβρουαρίου 2025. Σύμφωνα με το υπουργείο, η διερεύνηση βρίσκεται σε τελικό στάδιο και για το σκοπό αυτό έχουν παρασχεθεί οι αναγκαίοι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι.

Οπως προβλέπεται από τις ρυθμίσεις του με το νέο νομοσχέδιο:

Δημιουργείται ένας ισχυρός Διαχειριστής Σιδηροδρομικής Υποδομής με απορρόφηση από την ΟΣΕ της θυγατρικής της ΕΡΓΟΣΕ και μετονομάζεται σε «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.».

Διασφαλίζεται η άμεση έναρξη λειτουργίας της Σιδηρόδρομοι Ελλάδος.

Υλοποιείται με ΚΥΑ, σε σύντομο χρονικό διάστημα, η μετάθεση της δραστηριότητας διαχείρισης του δημόσιου σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού από τη ΓΑΙΑΟΣΕ στη νέα εταιρεία ενώ διασφαλίζεται και η διακριτή λογιστική παρακολούθηση της δραστηριότητας.

Προβλέπεται μεταβατική διοίκηση η οποία θα επιλεγεί από τη Γενική Συνέλευση της νέας εταιρείας διασφαλίζοντας την επιχειρησιακή συνέχεια από το προηγούμενο σχήμα.

Προβλέπεται η εφαρμογή μεταβατικού οργανογράμματος που θα εγκριθεί από το μεταβατικό ΔΣ και θα στελεχώνεται από τα υφιστάμενα στελέχη των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ. Η μεταβατική δομή θα αποτελέσει, εντός του 2025, το αντικείμενο ριζικού ανασχεδιασμού από έμπειρο σύμβουλο που επιλέγεται από τον -σε εξέλιξη- ανοικτό διεθνή διαγωνισμό.

Μεταφέρεται το σύνολο του υφιστάμενου προσωπικού των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, με πλήρη διατήρηση των μισθολογικών και μη μισθολογικών του απολαβών και τήρηση των υφιστάμενων συλλογικών συμβάσεων εργασίας μέχρι τη λήξη τους.

Διατηρείται το δικαίωμα του Ν. 4974/2022 για πρόσληψη από τη νέα εταιρεία έμπειρου διεθνούς εξωτερικού συμβούλου διοίκησης και προετοιμάζεται ο σχετικός διεθνής διαγωνισμός.

Προτεραιότητα η βελτίωση της ασφάλειας

Στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται πλειάδα ρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση της σιδηροδρομικής ασφάλειας και διαλειτουργικότητας μέσω της ανάπτυξης και αυστηρής εφαρμογής ενός αναβαθμισμένου, βασισμένου στους ευρωπαϊκούς κανόνες και βέλτιστες πρακτικές, συνολικού συστήματος με σαφή κατανομή των ρόλων και της ευθύνης μεταξύ των φορέων και εμπέδωση της απαραίτητης – μεταξύ τους – στενής και διαρκούς συνεργασίας για την ανάλυση και αποτροπή των κινδύνων.

Στο πλαίσιο αυτό βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη μεταξύ άλλων η αναθεώρηση των διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και των συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας (SMS) κάθε φορέα του σιδηροδρομικού συστήματος, η αναθεώρηση του Γενικού Κανονισμού Κίνησης (ΓΚΚ) και η ενίσχυση της τεχνικής ικανότητας και του ανθρώπινου δυναμικού των φορέων (Διαχειριστής Υποδομής, ΡΑΣ, Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις, Υπουργείο), με συμμετοχή και του Ευρωπαικού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA).

Ο δεύτερος άξονας αφορά την αποσαφήνιση των ρόλων και των διαδικασιών των Οργανισμών Αξιολόγησης της Συμμόρφωσης και του ρόλου του Υπουργείου Υποδομών κα Μεταφορών, ενώ στον τρίτο άξονα εντάσσεται η ραχοκοκαλιά του μεταρρυθμιστικού σχεδίου, δηλαδή η δημιουργία ενός ενιαίου Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής (Σιδηρόδρομοι Ελλάδος), που αναλαμβάνει την ευθύνη μελέτης, ανάπτυξης, συντήρησης και ασφαλούς διαχείρισης των σιδηροδρομικών υποδομών της χώρας, το οποίο αποτελεί και ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Στο πλαίσιο αυτό έως το τέλος της χρονιάς θα έχει ψηφιστεί το νομοσχέδιο που ορίζει την απορρόφηση της θυγατρικής «ΕΡΓΑ ΟΣΕ Α.Ε.» από την μητρική της εταιρεία «ΟΣΕ Α.Ε.» και τη μεταφορά της δραστηριότητας διαχείρισης του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού από την εταιρεία «ΓΑΙΑΟΣΕ στην απορροφούσα εταιρεία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος». Επιπλέον σε εξέλιξη βρίσκονται:

Η διαγωνιστική διαδικασία, για την επιλογή του Συμβούλου Μεταρρύθμισης, ο οποίος θα ανασχεδιάσει το μοντέλο οργάνωσης, λειτουργίας, διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και πληροφορικής υποστήριξης του νέου φορέα.

Η προετοιμασία διαγωνισμού για την πρόσληψη διεθνώς καταξιωμένου Οικονομικού Φορέα στο ρόλο του Technical Manager που θα υποστηρίξει, για μια 5ετία, κρίσιμες λειτουργίες της εταιρείας (ρύθμιση κυκλοφορίας, συντήρηση υποδομών, διαχείριση νέων έργων).

Η ανάληψη από την ΕΤΕπ της εκπόνησης Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου και Επενδυτικού Προγράμματος ανάπτυξης των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα άνευ ανταλλάγματος με διάρκεια σύμβασης 8 μηνών.

Προτεραιότητα αποτελεί και η ενίσχυση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ με έμπειρο προσωπικό, περαιτέρω ενίσχυση της ανεξαρτησίας του και υποστήριξή του με τεχνικές μεθόδους και τεχνογνωσία για την εκπλήρωση της αποστολής του. Η ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης για την ενίσχυση της λειτουργικής και οικονομικής ανεξαρτησίας του ΕΟΔΑΣΑΑΜ αναμένεται τον επόμενο μήνα, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται και η διαδικασία Δεκέμβριος 2024) ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσω προσλήψεων και υλοποίησης προγραμμάτων εκπαίδευσης.

Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης και η κατάρτιση στρατηγικής εσωτερικής επικοινωνίας για τη δημιουργία κουλτούρας ασφάλειας σε ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ.

Τα κρίσιμα συστήματα ασφαλείας και η κατάρτιση

Στις 28 Νοεμβρίου αναμένεται να υποβληθεί στον ERA η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των παρατρόχιων συστημάτων ERTMS, ενώ τον Δεκέμβριο θα πραγματοποιηθεί σχετικό workshop από τον Ευρωπαικό Οργανισμό.

Τον περασμένο Μάρτιο υπεγράφη η σύμβαση για την επαναφορά του συστήματος επί των συρμών σε λειτουργία και το τελευταίο τρίμηνο έχει ολοκληρωθεί η ανάταξη σε 59 μονάδες.

Σύμφωνα με το υπουργείο, βρίσκεται σε εξέλιξη η κατάρτιση Masterplan για το ERTMS, στο οποίο θα περιλαμβάνονται οι στρατηγικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη των συστημάτων ασφάλειας. Το πλήρες Masterplan, με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων σιδηροδρομικών φορέων και την καθοδήγηση του ERA αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2ου τριμήνου του 2025.

Στο μεταξύ ολοκληρώνεται τον Ιούνιο του 2025 το πρώτο πρόγραμμα ενίσχυσης των ικανοτήτων των βασικών εμπλεκόμενων σιδηροδρομικών φορέων και Τεχνικής Υποστήριξης (ΤSI) από τον ERA, ενώ έχει διασφαλιστεί η επέκταση της Τεχνικής Υποστήριξης κατά ένα έτος.

Hellenic Train) για τον τρόπο χρήσης και εφαρμογής του συστήματος GSM-R, τόσο για το υφιστάμενο παρατρόχιο και εποχούμενο σύστημα, όσο και για νέα εγκατάστασή του.

Αναφορικά με το υφιστάμενο σύστημα ο ΟΣΕ προγραμματίζει έναρξη λειτουργίας του GSM-R ως πρωτεύον σύστημα ραδιοεπικοινωνίας στο σιδηροδρομικό δίκτυο που είναι εγκατεστημένο, έως τις αρχές του 2025.

Προχωρά ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός του ΟΣΕ, με στόχο τη λειτουργία του ως σύγχρονου φορέα με ψηφιακές υποδομές, σύμφωνα με τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025.

Σκοπός του έργου είναι ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων υποδομών, η βελτίωση της εσωτερικής λειτουργίας και οργάνωσης του ΟΣΕ, η εξοικονόμηση λειτουργικού κόστους, και η προσφορά βελτιωμένων υπηρεσιών στους επιβάτες που μετακινούνται σιδηροδρομικά, μέσω της υιοθέτησης καινοτομιών, συστημάτων νέας τεχνολογίας και σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων.

Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε €36,7 εκατ., εκ των οποίων τα €24,4 εκατ. θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η διάρκεια υλοποίησης του έργου έχει οριστεί στους 14 μήνες.

Η προκήρυξη του έργου δημοσιεύθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2024 στην Εφημερίδα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στις 8 Νοεμβρίου 2024 στο Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), με καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών την 5η Δεκεμβρίου 2024.