Συγκρατημένη αισιοδοξία για την πτωτική τάση του clawback

Με αφορμή την κοινοποίηση των ποσοστών clawback του Αυγούστου 2024, διαπιστώνεται πτωτική τάση το τελευταίο δίμηνο και σχεδόν μηδενική καταγραφή τον Αύγουστο, ενώ πέρυσι τον αντίστοιχο μήνα το μεσοσταθμικό clawback ήταν 11,6%.  

Το Συντονιστικό Όργανο φορέων Π.Φ.Υ. (ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ, ΠΟΣΚΕ, ΟΣΙΠΥ, ΠΑΣΙΔΙΚ, ΠΑΝΙΔΙ)  

εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία των προτάσεων και των παρεμβάσεων που συνετέλεσαν σε αυτό το αποτέλεσμα και δηλώνει ικανοποίηση καθώς τα μέτρα είσπραξης υπέρ ΕΟΠΥΥ, η εφαρμογή του μεσοσταθμικού δείκτη εξομάλυνσης και η σταδιακή εφαρμογή των θεραπευτικών και διαγνωστικών πρωτοκόλλων είναι αποτέλεσμα της μακροχρόνιας συνεργασίας του υπουργείου Υγείας και του Συντονιστικού Οργάνου φορέων Π.Φ.Υ.

Μία χαραμάδα ελπίδας για την επιβίωση του κλάδου 

«Πάγιο αίτημα μας είναι η άμεση κατάργηση του καταστροφικού μέτρου του clawback και ο εξορθολογισμός των δυσβάσταχτων καταλογισμών προς τα διαγνωστικά εργαστήρια και κλινικοεργαστηριακούς ιατρούς, οι οποίοι βρίσκονται σε καθεστώς μηδενικής ρευστότητας. 

Εργαζόμαστε συστηματικά προς αυτή τη κατεύθυνση, εδώ και χρόνια, και θεωρούμε ότι η πτωτική τάση του clawback όπως αποτυπώνεται, μας αφήνει μία χαραμάδα ελπίδας για την επιβίωση του κλάδου», αναφέρει ανακοίνωση του Συντονιστικού Οργάνου φορέων Π.Φ.Υ. 

«Θα παρακολουθούμε στενά την εξέλιξη των δεικτών του clawback τους επόμενους μήνες, ώστε να υπάρχει πλήρης εκτίμηση της απόδοσης των μέτρων. 
Συνεχίζουμε τις διεκδικήσεις προς όλη την πολιτική ηγεσία της χώρας και όλα τα συναρμόδια υπουργεία για την με οποιοδήποτε τρόπο απομείωση των καταλογισμών, αύξηση της ρευστότητας του κλάδου και την κατάργηση του clawback».

Πώς επηρεάζει το μέτρο του clawback τους φορείς της ΠΦΥ

Να υπενθυμίσουμε πως το μέτρο του clawback αφορά την υποχρεωτική επιστροφή χρημάτων στο κράτος από τους παρόχους υπηρεσιών Υγείας (φάρμακα, γιατρούς, διαγνωστικά κέντρα, κλινικές κ.λπ.), όταν οι δαπάνες ξεπερνούν τον ετήσιο προϋπολογισμό του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ). Το μέτρο, στην Ελλάδα, θεσπίστηκε αρχικά ως προσωρινό κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, με στόχο να συγκρατηθούν οι δαπάνες στον τομέα της υγείας.

Τι επιβάλλει το clawback

1. Υποχρεωτικές επιστροφές λόγω υπερβάσεων:
   Όταν οι συνολικές δαπάνες του ΕΟΠΥΥ για παροχές υγείας (π.χ. επισκέψεις, εξετάσεις, διαγνωστικές πράξεις) υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό, οι πάροχοι είναι υποχρεωμένοι να επιστρέψουν τη διαφορά αναλογικά, ανεξάρτητα από το αν συνέβαλαν οι ίδιοι στην υπέρβαση.
2. Πώς υπολογίζεται:
   Το ποσό του clawback υπολογίζεται με βάση τη συμμετοχή κάθε παρόχου στη συνολική δαπάνη. Για παράδειγμα, αν ένα διαγνωστικό κέντρο είχε υψηλή συμμετοχή στη δαπάνη, θα επιβαρυνθεί με μεγαλύτερο ποσό επιστροφής.
3. Αυτόματη εφαρμογή:
   Το clawback εφαρμόζεται αυτόματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι λόγοι για την αύξηση των δαπανών (π.χ. περισσότερες ασθένειες ή αυξημένη ζήτηση υπηρεσιών).

Επιπτώσεις στους λειτουργούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)

Οι ιδιώτες γιατροί που συνεργάζονται με τον ΕΟΠΥΥ καλούνται να επιστρέψουν μέρος των αμοιβών τους μέσω του clawback, γεγονός που μειώνει δραστικά τα έσοδά τους. Επειδή το clawback εφαρμόζεται εκ των υστέρων, οι γιατροί δεν μπορούν να προβλέψουν το τελικό τους εισόδημα, πρακτική που προκαλεί αβεβαιότητα. Αρκετοί γιατροί περιορίζουν τη συνεργασία τους με τον ΕΟΠΥΥ ή αποφεύγουν να παρέχουν ορισμένες υπηρεσίες, ώστε να αποφύγουν τη συσσώρευση χρεών.

Επιπτώσεις στα διαγνωστικά κέντρα

Τα διαγνωστικά κέντρα, που πραγματοποιούν μεγάλο όγκο εξετάσεων μέσω του ΕΟΠΥΥ, επωμίζονται σημαντικές επιστροφές, οι οποίες συχνά ξεπερνούν το 30-40% των εσόδων τους. Οι συνεχείς περικοπές μέσω του clawback έχουν οδηγήσει πολλά κέντρα στα πρόθυρα κλεισίματος, ιδίως τα μικρότερα που δεν έχουν οικονομικές αντοχές. Τα κέντρα αναγκάζονται να περιορίσουν τις δωρεάν παροχές προς ασφαλισμένους ή να αυξήσουν τις ιδιωτικές χρεώσεις για να καλύψουν το κενό.

Το clawback εφαρμόζεται οριζόντια, χωρίς να εξετάζεται αν ο εκάστοτε πάροχος υπερσυνταγογραφεί ή αν οι αυξημένες δαπάνες οφείλονται σε πραγματική ανάγκη των ασθενών. Η έλλειψη μακροπρόθεσμων λύσεων για τον εξορθολογισμό των δαπανών οδηγεί σε συνεχείς υπερβάσεις και οικονομική πίεση στους παρόχους, που διαμαρτύρονται και χαρακτηρίζουν το μέτρο «άδικο, δυσβάσταχτο και καταστροφικο», καθώς τους οδηγεί σε «μηδενική ρευστότητα» και στον κίνδυνο «λουκέτου».

Το clawback παραμένει ένα αμφιλεγόμενο μέτρο, καθώς, ενώ συμβάλλει στον έλεγχο του προϋπολογισμού, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα Υγείας, για αυτό και οι φορείς της ΠΦΥ ζητούν επιτακτικά την άμεση αναθεώρησή του ή την αντικατάστασή του με ένα δικαιότερο σύστημα.

Αξίζει τέλος, να επισημανθεί πως το μέτρο του clawback, αν και εφαρμόζεται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα υγείας, επηρεάζει έμμεσα και τη λειτουργία του δημόσιου τομέα υγείας, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα, όπως αυξημένη πίεση στις δημόσιες δομές υγείας, όταν οι ιδιώτες πάροχοι και τα διαγνωστικά κέντρα περιορίζουν τη συνεργασία τους με τον ΕΟΠΥΥ λόγω των υπερβολικών επιστροφών. Έτσι, οι δημόσιες δομές, συχνά, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στον αυξημένο όγκο ασθενών. Η συσσώρευση αιτημάτων για εξετάσεις ή θεραπείες οδηγεί σε σημαντικές καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση και η αυξημένη ζήτηση που προκαλείται από τη μετατόπιση ασθενών επιδεινώνει τα χρόνια προβλήματα των δημόσιων νοσοκομείων, ενώ και το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό επιβαρύνεται, αυξάνοντας την επαγγελματική εξουθένωση.

Θα καταργηθεί το clawback

Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο, ο μηχανισμός αυτός είχε προβλεφθεί να είναι προσωρινός και να αντικατασταθεί με άλλα μέτρα εξορθολογισμού των δαπανών. Ωστόσο, παρά την πρόβλεψη, συνεχίζει να εφαρμόζεται, δημιουργώντας σημαντική οικονομική πίεση στους παρόχους υγείας.

Η ακριβής ημερομηνία κατάργησης δεν έχει σαφώς προσδιοριστεί νομοθετικά, αν και σε συζητήσεις και συμφωνίες με τους θεσμούς έχει γίνει λόγος για σταδιακή αντικατάστασή του με μηχανισμούς που θα εξασφαλίζουν πιο βιώσιμη διαχείριση του κόστους.

Το clawback, ενώ ξεκίνησε ως εργαλείο εξισορρόπησης δαπανών, έχει αναδειχθεί σε έναν σημαντικό παράγοντα πίεσης για ολόκληρο το σύστημα υγείας.