Ρεπορτάζ libre: “Βόλτα” στα σούπερ μάρκετ- Πόσο πραγματικά έχουν μειωθεί οι τιμές

Ακούς ή διαβάζεις την είδηση ότι ο πληθωρσμός για το μήνα Οκτώβριο μειώθηκε στο 2,4%. Αναθαρρείς λίγο, σκέφτεσαι “δεν μπορεί, κάτι θα έχει αποτυπωθεί από τη μείωση στις τιμές των σούπερ μάρκετ”. Πας στο σούπερ μάρκετ, παίρνεις το καρότσι, αρχίζεις τη βόλτα και διαπιστώνεις πως όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλο τα ίδια μένουν ως προς την ακρίβεια. Καμία βελτίωση ουσιαστικά.

Το ερώτημα “γιατί” έχει διατυπωθεί εκατοντάδες φορές, ιδιαίτερα από το 2022 και μετά. Η απάντηση: Ο πληθωρισμός των τροφίμων στην Ελλάδα παραμένει, πεισματικά θα έλεγε κανείς, τουλάχιστον διπλάσιος από τον γενικό. Τον Οκτώβριο κινήθηκε πέριξ του 5% με ότι αυτό συνεπάγεται για το ύψος των τιμών στα βασικά είδη διατροφής (και όχι μόνο).

Μα θα αναρωτηθεί κανείς “η κυβέρνηση ανακοινώνει μέτρα μείωσης τιμών σε συνεργασία με τα σούπερ μάρκετ”. Δεν δουλεύουν αυτά τα μέτρα, ή για να μην είμαστε άδικοι, δουλεύουν ελάχιστα. Αυτή είναι η πικρή (όχι για την κυβέρνηση αλλά για τους πολίτες) πραγματικότητα.

Το 80% των 523 κωδικών των οποίων η τιμή μειώνεται αφορούν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, αυτά, δηλαδή, που έτσι και αλλιώς έχουν χαμηλότερη τιμή από τα άλλα. Δεν αλλάζει κάτι επί της ουσίας έτσι. Το δείγμα των 523 κωδικών έτσι και αλλιώς, όπως είχε γράψει το Libre πριν από ένα περίπου μήνα, είναι πολύ μικρό. Στην ελληνική αγορά των σούπερ μάρκετ κυκλοφορούν σχεδόν 25000 κωδικοί.

• Να δώσουμε και ένα παράδειγμα επιμονής στην ακρίβεια όπως μάς το μετέφερε αξιόπιστη πηγή: Εξάδα αναψυκτικών πολύ γνωστής μάρκας. Τον Απρίλιο στοίχιζε 4,38, τον Ιούνιο ανέβηκε στα 4,56, πλέον στοιχίζει 4,86. Πενήντα λεπτά αύξηση σε έξι μήνες δεν τη λες και ευκαταφρόνητη, ίσα-ίσα που είναι σημαντική. Αν το κάθε είδος που αγοράζουμε στο σούπερ μάρκετ αυξάνεται 50 λεπτά μέσα σε έξι μήνες, τότε είναι μαθηματικά βέβαιο ότι ο όποιος προϋπολογισμός τινάζεται στον αέρα.

Επίσης, υπάρχει και το άλλο παράδοξο: Βλέπουμε στα σούπερ μάρκετ προσφορές και “προσφορές”. Πολύ συχνά δεν αναγράφεται η προηγούμενη τιμή αλλά μόνο η μειωμένη ενώ ακόμα και αν αναγράφεται η προηγούμενη τιμή, κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά ότι είναι η ακριβής τιμή που ίσχυε πριν από μερικές μέρες. Γιατί, εκτός των άλλων, έχει χαθεί και η εμπιστοσύνη. Ποιος, στα αλήθεια, μπορεί να πει ότι οι επιχειρηματίες του χώρου έχουν ειλικρινείς προθέσεις αποκλιμάκωσης των τμών.  

Παρατηρείται, παράλληλα, τον πολύ τελευταίο καιρό και το φαινόμενο των μειώσεων στην ποσότητα των προϊόντων. Αγοράζεις το τάδε ρόφημα στην τιμή των 4.50. Θυμάσαι ότι τόσο είχε και πριν από έξι μήνες, ανακουφίζεσαι τρόπον τινά. Παρατηρείς όμως, με τρόμο είναι η αλήθεια, ότι ποσότητα έχει μειωθεί κατά πχ 50ml. Και καταλήγεις στο εύλογο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει σωτηρία.

Πρέπει να αλλάξει η πολιτική

Eχει επισημανθεί πολλές φορές ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης στο ζήτημα της ακρίβειας δεν είναι ολιστική και διαπνέεται από επικοινωνιακή αγωνία. Καταναλώνεται πολλή επικοινωνιακή “ενέργεια” για ανακοίνωση μέτρων τα οποία όμως έχουν στην πραγματικότητα πολύ μικρό αποτύπωμα στην αγορά, άρα και στην τσέπη των καταναλωτών.Αρχίζοντας από το “καλάθι του νοικοκυριού” και φτάνοντας στις μειώσεις “σε 523 κωδικούς” ο παρονομαστής είναι κοινός. Η έξωθεν καλή μαρτυρία.

Οπως όμως κατέδειξε και η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ (η οποία από το κυβερνητικό επιτελείο σχολιάστηκε μάλλον αμήχανα), οι πολίτες της χώρας αντιμετωπίζουν πραγματικό οικονομικό πρόβλημα. Οι όποιες αυξήσεις (μικρές είναι η αλήθεια) εξανεμίζονται πολύ εύκολα και η πραγματική αγοραστική δύναμη αντί να αυξάνεται, μειώνεται. Με τα ίδια χρήματα αγοράζεις σήμερα λιγότερα πράγματα από αυτά που αγόραζες πριν από έξι μήνες, τόσο απλό όσο ακούγεται, δεν χρειάζεται ανώτερα μαθηματικά να το κατανοήσει κανείς.

Οι στρεβλώσεις, άρα, στην έτσι και αλλιώς καρτελοποιημένη ελληνική αγορά δεν… χαμπαριάζουν από μειώσεις του γενικού δείκτη πληθωρισμού. Τα καρτέλ, καλά οργανωμενα, αντιδρούν. Συνεχίζουν να αυξάνουν τις τιμές, υπό το πρόσχημα της αύξησης των τιμών των πρώτων υλών, του πολέμου κτλ και την ίδια ώρα προσφέρουν ως… τυράκι μειώσεις τιμών σε ελάχιστα ήδη, κίνηση που δεν επηρεάζει επ’ ουδενί την τεράστια κερδοφορία τους.

Ηθικό δίδαγμα: Οι ειδήσεις περί μείωσης του πληθωρισμού στην Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό αν όχι με καχυποψία. Αυτό δείχνουν όλα τα στοιχεία και η συσσωρευμένη “μαύρη” πείρα των τελευταίων ετών.