Βαλένθια: Οι ειδικοί επιχειρούν να εξηγήσουν τι προκάλεσε τον όλεθρο

Δύσκολα μπορεί να κατανοήσει κανείς πως η Βαλένθια έφτασε να είναι το επίκεντρο μιας τέτοιας βιβλικής καταστροφής με την εκατόμβη. Κάτοικοι που έζησαν περιέγραψαν τον απόλυτο εφιάλτη, νόμιζαν ότι «ήρθε το τέλος του κόσμου». Τα ερωτήματα πολλά σχετικά με το πώς ένα από τα πιο ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου απέτυχε να ανταποκριθεί επαρκώς σε μια ακραία καταιγίδα.

Δεκάδες χιλιάδες σπίτια παραμένουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και πόσιμο νερό, δρόμοι παραμένουν αποκλεισμένοι από τα αυτοκίνητα που παρέσυραν τα ορμητικά νερά. Μόνο χθες, Τετάρτη, πραγματοποιήηκαν 200 επιχειρήσεις διάσωσης στο έδαφος και 70 μέσω αέρος.

Σε μια προσπάθεια ανακούφισης των πληγέντων, ο κυβερνήτης της πολιτείας της Βαλένθια ανακοίνωσε ένα πακέτο 250 εκατ. ευρώ «χωρίς γραφειοκρατία» για τους πληγέντες διευκρινίζοντας ότι κάθε ένας θα πάρει από τουλάχιστον 6.000 ευρώ για να καλύψει τις πρώτες ανάγκες του.

Η Serena, στη Gandia, λέει ότι «πολλοί από τους φίλους μου έχουν κολλήσει στην πόλη, χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν στα χωριά τους, ενώ κάποιοι από αυτούς δεν γνωρίζουν αν οι συγγενείς και οι φίλοι τους είναι ζωντανοί ή νεκροί». Στην πόλη της, λέει ότι «οι δρόμοι έχουν καταστραφεί εντελώς» και ότι τα σούπερ μάρκετ είναι άδεια και «δεν υπάρχει αρκετό εμφιαλωμένο νερό για όλους».

«Άκουσα παράξενους θορύβους από τον δρόμο και όταν κοίταξα έξω είδα ότι ο δρόμος είχε μετατραπεί σε ποτάμι. Δεν μπορούσα να το πιστέψω, γιατί δεν έβρεχε καν», δήλωσε στο BBC κάτοικος της πληγείσας περιοχής.

Αργότερα είδε «αυτοκίνητα να επιπλέουν στο νερό και το νερό έσπασε κάποιους τοίχους». Ο ίδιος ήταν ασφαλής, αλλά, όπως είπε χαρακτηριστικά, «κάποιοι από τους φίλους του έχασαν τα σπίτια τους και δεν ξέρω πού είναι οι άνθρωποι».

Στην Paiporta, οι κάτοικοι περιέγραψαν ότι είδαν το νερό να ορμά μπροστά «σαν τσουνάμι». Το νερό έτρεξε σε αυτοκινητόδρομους, εγκλωβίζοντας έναν 21χρονο κάτοικο και τους γονείς του σε μια γέφυρα.

«Είδαμε δύο αυτοκίνητα να παρασύρονται από το ρεύμα και δεν ξέρουμε αν υπήρχαν άνθρωποι μέσα», δήλωσε ένας άλλος άνδρας στο Las Provincias. «Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο».

«Λάβαμε το 112 όταν ήταν πλέον πολύ αργά», δήλωσε στην ΕΡΤ ο Πιερ Ορφανίδης. Όπως εξήγησε, τα έντονα φαινόμενα είχαν ξεκινήσει από το μεσημέρι της Τρίτης, αλλά το μήνυμα από το 112 εστάλη στις 20:15 το βράδυ.

Η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία της Ισπανίας AEMET εξέδωσε κόκκινο συναγερμό για την περιοχή της Βαλένθια το πρωί της Τρίτης και οι συνθήκες επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αλλά μόλις νωρίς το βράδυ συνεκλήθη το περιφερειακό όργανο που είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, ενώ η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας έστειλε προειδοποίηση που προέτρεπε τους κατοίκους της Βαλένθια να μη φύγουν από το σπίτι μετά τις 8 το βράδυ.

Για πολύ κόσμο ήταν ήδη αργά. Οδηγοί βρίσκονταν ήδη στους δρόμους και βρέθηκαν στο έλεος των ορμητικών χειμάρρων. «Σήμαναν συναγερμό όταν το νερό ήταν ήδη εδώ, δεν χρειαζόταν να μου πουν ότι έρχεται η πλημμύρα», δήλωσε εξοργισμένος ο Julian Ormeno, 66χρονος συνταξιούχος από το προάστιο Sedavi της πόλης της Βαλένθια. «Κανείς δεν ήρθε να αναλάβει την ευθύνη», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Επικριτικά ως προς την ταχύτητα με την οποία έδρασαν οι αρμόδιες αρχές είναι και τα σχόλια ειδικών. Με τους μετεωρολόγους να εκδίδουν προειδοποιήσεις εκ των προτέρων, τέτοιες τραγωδίες είναι εφικτό να αποφευχθούν εάν οι άνθρωποι μπορούν να κρατηθούν μακριά από τα νερά των πλημμυρών, δήλωσε η Χάνα Κλόουκ, καθηγήτρια Υδρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. Το καταστροφικό αποτέλεσμα υποδηλώνει ότι το σύστημα προειδοποίησης της Βαλένθια απέτυχε, θεωρεί. «Οι άνθρωποι απλώς δεν ξέρουν τι να κάνουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια πλημμύρα ή όταν ακούν προειδοποιήσεις».

Επίσης, η Λιζ Στίβενς, καθηγήτρια για τους Κλιματικούς Κινδύνους και την Ανθεκτικότητα στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, δήλωσε: «Οι άνθρωποι δεν πρέπει να πεθαίνουν από αυτού του είδους τα προβλεπόμενα καιρικά φαινόμενα σε χώρες που έχουν τους πόρους για να τα πάνε καλύτερα. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε για να προετοιμαστούμε για αυτού του μεγέθους, ή και σφοδρότερα, φαινόμενα στο μέλλον».

Σύμφωνα με τον Guardian, oι πλημμύρες της Τρίτης ήταν οι χειρότερες στην Ισπανία από το 1996, όταν 87 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από καταρρακτώδη βροχή που έπληξε ένα κάμπινγκ στα Πυρηναία Όρη.

Η έντονη βροχόπτωση που έπληξε τη νοτιοανατολική Ισπανία έχει αποδοθεί σε ένα φαινόμενο γνωστό ως gota fría, ή «κρύα σταγόνα», που συμβαίνει όταν κρύος αέρας κινείται πάνω από τα ζεστά νερά της Μεσογείου. Αυτό δημιουργεί ατμοσφαιρική αστάθεια, προκαλώντας ταχεία άνοδο του θερμού, κορεσμένου αέρα, και οδηγεί σε ισχυρές βροχές και καταιγίδες. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η υπερθέρμανση της Μεσογείου, η οποία αυξάνει την εξάτμιση του νερού, παίζει βασικό ρόλο στο να γίνουν πιο έντονες οι καταρρακτώδεις βροχές.

Τα γεγονότα «είναι ακόμη ένα σήμα αφύπνισης ότι το κλίμα μας αλλάζει γρήγορα», σύμφωνα με τον Χάλι Φόλερ, καθηγητή των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο Νιουκάσλ της Βρετανίας. «Οι υποδομές μας δεν έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζουν αυτά τα επίπεδα πλημμύρας», εξήγησε.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται σφοδρότερα, διαρκούν περισσότερο και συμβαίνουν πιο συχνά ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο. Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και τα καλύτερα προετοιμασμένα συστήματα προειδοποίησης μπορεί να «πιαστούν στον ύπνο». Τέτοιες ακραίες καιρικές συνθήκες «μπορεί να ακυρώσουν την ικανότητα των υπαρχόντων αμυντικών και έκτακτων σχεδίων να αντεπεξέλθουν ακόμη και σε μια σχετικά πλούσια χώρα όπως η Ισπανία», δήλωσε ο Λέσλι Λέιμπον, λέκτορας Περιβαλλοντικών Συστημάτων στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας. «Οι πλημμύρες στην Ισπανία είναι μια έγκαιρη υπενθύμιση ότι καμία χώρα δεν εξαιρείται από τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής».

Όπως εξήγησε η Λίντα Σπέιτ, λέκτορας στη Σχολή Γεωγραφίας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, οι προειδοποιήσεις για έντονες καταιγίδες είναι «απίστευτα δύσκολο να εκδοθούν», καθώς η ακριβής τοποθεσία της πιο έντονης βροχόπτωσης είναι συνήθως άγνωστη εκ των προτέρων. «Χρειάζεται επειγόντως να προσαρμόσουμε τις πόλεις μας ώστε να είναι πιο ανθεκτικές στις πλημμύρες», πρόσθεσε και εξήγησε ότι πρότασή της είναι να δημιουργηθεί χώρος ώστε το νερό να ρέει μέσα από τα αστικά περιβάλλοντα χωρίς να προκαλείται ζημιά.

Τέλος, ο Τζες Νούμαν, αναπληρωτής καθηγητής Υδρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρχει και η ίδια ετοιμότητα για τον κίνδυνο πλημμύρας όπως υπάρχει για άλλα επικίνδυνα φαινόμενα όπως ο σεισμός και το τσουνάμι.

• Επιχειρώντας να εξηγήσει τι συνέβη, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας έκανε λόγο για μία ακραία περίπτωση καταστροφής η οποία συνδύασε πολλά φαινόμενα

«Πρώτον, το φαινόμενο της έντονης βροχόπτωσης. Πάνω από 400 χιλιοστά καταγράφτηκαν σε ορισμένες περιοχές μέσα σε ένα οχτάωρο. Που σημαίνει ότι η ραγδαιότητα της βροχής ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Στη συνέχεια, αυτό το νερό έπεσε πάνω σε ένα ιδιόμορφο ανάγλυφο. Ένα ανάγλυφο το οποίο διευκόλυνε την ταχεία ροή των νερών. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια πλημμύρα ποτάμια. Έχουμε να κάνουμε με μια πλημμύρα ξαφνική. Δηλαδή είναι τα λεγόμενα flash floods στα οποία μεγάλες ποσότητες νερού ρέουν με μεγάλη ταχύτητα, κυρίως προσβάλλουν οικιστικά κέντρα. Άρα έχουμε πολύ μεγάλη βροχόπτωση, έντονη βροχόπτωση, μεγάλες ταχύτητες νερού, μεγάλες ποσότητες νερού και κυρίως αυτή η μεγάλη ταχύτητα του νερού παρέσυρε αντικείμενα και αυτοκίνητα τα οποία απέφραξαν διόδους του νερού με αποτέλεσμα το νερό αυτό να ξεχυθεί εκτός από τις παραποτάμιες και σε άλλες περιοχές. Έχουμε δηλαδή έναν συνδυασμό φαινομένων που συνέβαλαν σε αυτό που βλέπουμε, που δυστυχώς δεν έχουμε κατανοήσει ακόμα τι ακριβώς διαστάσεις έχει και τι επιπτώσεις έχει» είπε στην ΕΡΤ ο κ. Λέκκας.

Όσον αφορα΄τις καταγγελίες ότι η προειδοποίηση για αυτό που θα συνέβαινε ήρθε πολύ αργά, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ εξέφρασε την άποψη ότι «είναι αυτά τα ξαφνικά φαινόμενα. Δηλαδή η επιστημονική πληροφόρηση που πολλές φορές δεν είναι σωστή, είναι λάθος, καθυστερεί, γιατί καταλαβαίνετε ότι έχει πολλές αβεβαιότητες η επιστημονική προειδοποίηση. Είναι φαινόμενα τα οποία δυστυχώς δεν μπορούμε να προλάβουμε. Αντιμετωπίζουμε το ίδιο αυτό θέμα και εδώ στον ελληνικό χώρο. Η Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνων Πολιτικής Προστασίας, που είμαστε 5 άτομα που έχουμε μεγάλη εμπειρία πάνω στα θέματα αυτά, αιφνιδιαζόμαστε πολλές φορές από τα φαινόμενα της φύσης. Δηλαδή ενώ υπολογίζουμε άλλα έρχονται άλλα. Να σκεφτείτε υπάρχουν τρία μοντέλα πρόβλεψης έντονων καιρικών φαινομένων – το γερμανικό, το γαλλικό, το αμερικάνικο – μεταξύ των οποίων τεράστιες αποκλίσεις. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι είναι πολύ δύσκολο κάποιος να δώσει προειδοποίηση και να δει την εξέλιξη των φαινομένων σε πολύ σύνθετα φαινόμενα, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικά σύνθετο φαινόμενο. Δυστυχώς είμαστε πολύ πίσω ακόμα από το να κατανοήσουμε ακριβώς τις διεργασίες οι οποίες εξελίσσονται και στην ατμόσφαιρα αλλά και στην επιφάνεια της Γης».