Εκλογικός νόμος: Αύξηση στο 5% του ορίου εισόδου στη Βουλή;- “Προαιώνια” μάχη δύο πολιτικών απόψεων

Ως πληροφορία υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό στα δημοσιογραφικά γραφεία χωρίς φυσικά επίσημη βούλα αναγνώρισης. Σύμφωνα μ’ αυτήν, η κυβέρνηση επεξεργάζεται (ή, τέλος πάντων, σκέφτεται) να εφαρμόσει ένα νέο σχέδιο εκλογικό νόμου με δύο κύριους άξονες: Ο ένας θα έχει να κάνει με το ποσοστό που θα χρειάζεται το πρώτο κόμμα για να εξασφαλίζει το πολυπόθητο “151”. Αυτό αναμένεται να μειωθεί. Ο άλλος αφορά το όριο εισόδου των κομμάτων στη Βουλή το οποίο, σύμφωνα με το σχέδιο, θα αυξηθεί για να φτάσει το 5%.

Το ότι ακριβώς επιδιώκει η κυβερνώσα παράταξη με αυτό το σχέδιο (έστω και αν δεν το ομολογεί δημοσίως) είναι προφανές. Η μείωση του ορίου της αυτοδυναμίας πρόδηλα θα αυξήσει τις πιθανότες που έχει να εξασφαλίσει μία τρίτη σερί κυβερνητική θητεία χωρίς να χρειάζεται εκλογικό σύμμαχο. Προσώρας βέβαια ποσοστά που θα ξεπερνούν το 30% δεν φαίνεται να μπορεί να συγκεντρώσει εύκολα η Νέα Δημοκρατία, ωστόσο μπροστά της υπάρχει ένας ανοιχτός πολιτικός δρόμος μέχρι και το 2027 όπου τοποθετείται η νέα εκλογική αναμέτρηση.

• Το σημαντικότερο είναι όμως η… αποτίναξη του ακροδεξιού ζυγού από τα δεξιά της. Σύμφωνα με τα δημοσκοπικά ευρήματα (τα μέχρι τώρα εννοείται) το μόνο κόμμα της ακροδεξιάς που ξεπερνά (κατά πολύ μάλιστα) το όριο του 5% είναι η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου. Τόσο όμως η Νίκη όσο και η Φωνή Λογικής της Αφροδίτης Λατινοπούλου δεν δείχνουν προς το παρόν ότι μπορούν να φτάσουν τόσο ψηλά.

Αν αυτή η αίσθηση παγιωθεί μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση και εφόσον βέβαια το όριο μπει στο 5%, είναι πολύ πιθανό δεξιοί ψηφοφόροι να αποθαρρυνθούν από το να ψηφίσουν τους δύο σχηματισμούς υπό το φόβο της πολιτικής αστάθειας. Άλλωστε υπό αυτό ακριβώς το φόβο ως… μπαμπούλα θα τεθεί, όταν και αν τεθεί, στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα της αύξησης του εκλογικού ορίου για είσοδο στο κοινοβούλιο.

Παράλληλα, δεν είναι τυχαίο ότι τελευταία έχει ξεκινήσει μία συζήτηση (κυρίως από τα ΜΜΕ που στηρίζουν την κυβέρνηση και τις επιλογές της) κατά την οποία εκφράζεται ανησυχία για την εικόνα βαβέλ που κατά αυτήν την οπτική παρατηρείται το κοινοβούλιο. Πολλές οι κοινοβουλετικές ομάδες, λόγω και της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, αρκετοί και οι ανεξάρτητοι βουλευτές που για διάφορους λόγους διαγράφηκαν από τις ΚΟ των κομμάτων με τα οποία είχαν εκλεγεί.

Οι ίδιοι, συντηρηρικοί κύκλοι, επιμένουν ότι πρέπει να δοθεί ένα τέλος σ’ αυτήν την κατάσταση και ένας από τους τρόπους επίτευξης αυτού του στόχου είναι το 5%.

Τι λέει η Αριστερά

Ως γνωστόν, η θέση των αριστερών σχηματισμών όλων των φασμάτων είναι διαχρονική για το εκλογικό σύστημα. Πιστεύουν ακράνδαντα ότι το πλέον δημοκρατικό και αναλογικό σύστημα, αυτό που αποτυπώνει περισσότερο πιστά τους συσχετισμούς στην κοινωνία εντός κοινοβουλίου, είναι η απλή αναλογική. Ακριβώς αυτό το σύστημα (χωρίς όμως να “πειράξει” το εκλογικό όριο του 3% για την είσοδο στη Βουλή) νομοθέτησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και αυτό εφαρμόστηκε στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση του 2023.

Στην πράξη, η λογική της απλής αναλογικής υπονομεύθηκε εκ των έσω όταν ο Αλέξης Τσίπρας έκανε λόγο για κυβέρνηση ηττημένων εφόσον σ’ αυτή δεν παίρνει μέρος το πρώτο κόμμα, παρά το γεγονός ότι στην Ευρώπη υπάρχουν παραδείγματα επιτυχημένων κυβερνήσεων χωρίς σ’ αυτές να μετέχει ο νικητής των εκλογών (πχ Ισπανία).

• Η Νέα Δημοκρατία, που έτσι και αλλιώς, επανανομοθέτησε την ενισχυμένη λογική, πάτησε πάνω στην αριστερή παλινωδία για να παγιώσει την άποψη ότι τα αναλογικά εκλογικά συστήματα δεν προάγουν την πολιτική σταθερότητα και σε τελική ανάλυση υπονομεύουν την ομαλή πορεία της χώρας προς το μέλλον.

Ωστόσο, η υπόλοιπη Αριστερά, στην κομμουνιστική και μη εκδοχή της, δεν έχει αλλάξει άποψη. Πιστεύει στην απλή αναλογική και προφανώς κάθε απόπειρα αλλαγής του εκλογικού νόμου επί το… συντηρηρικότερον θα την βρει απέναντι. Το σημείο, δε, του ορίου εισόδου στη Βουλή είναι για την Αριστερά casus belli. Ακόμα και το 3% θεωρείται από πολλούς υψηλό και απαγορευτικό για συγκεκριμένα εκλογικά σχήματα που τοποθετούνται στα πολύ αριστερά του πολιτικού φάσματος.

Το ΠΑΣΟΚ, τέλος, ως κόμμα εξουσίας όπως αυτοπροσδιορίζεται, δεν έχει τέτοιες ανησυχίες. Διαχρονικά εξέφρασε την εμπιστοσύνη του σε συστήματα που οδηγούσαν σε σταθερές κυβερνήσεις, τις οποίες άλλωστε υπηρέτησε με συνέπεια από το 1981 έως και το 2011 (με ένα διάλειμμα το 1989-1990 όταν ο αείμνηστος Κουτσόγιωργας εμπνεύστηκε μία ιδιότυπη απλή αναλογική για να περιορίσει τις πιθανότητες του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση). Το σύγχρονο ΠΑΣΟΚ μιλάει επίσης για αυτόνομη πορεία και δεν δείχνει, προσώρας, να καίγεται για συνεργασίες οπότε…

Περί δημοκρατίας

Στη συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου (και κυρίως για την αύξηση του εκλογικού ορίου για την είσοδο στη Βουλή) συγκρούονται κατά βάση δύο λογικές. Η μία έχει ως… “θεό” της την πολιτική σταθερότητα η οποία, κατά την οπτική αυτή, πρέπει να υπηρετείται πάση θυσία. Εχει, επίσης, ως πεποίθησή της ότι οι συμμαχικές κυβερνήσεις δεν είναι αρκούντως αποτελεσματικές και ότι οι πολλές μικρές κοινοβουλευτικές ομάδες στο κοινοβουλίου δημιουργούν τελικά μία εικόνα απωθητική για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία η οποία…παραγίνεται αντιπροσωπευτική.

Η άλλη σχολή, περισσότερο προοδευτική, διαπνέεται από το πνεύμα της αναλογικότητας. Πιστεύει σταθερά ότι στο κοινοβούλιο πρέπει αφενός να αντικατοπτρίζονται όσο το δυνατόν πειστότερα οι κοινωνικές διαστρωματώσεις και τάσεις και ότι αφενός η εκάστοτε κυβέρνηση οφείλει να βρίσκεται όσο το δυνατόν κοντύτερα στην κοινωνική πλειοψηφία.

• Κατά την άποψη των θιασωτών αυτής της λογικής οι συμμαχικές κυβερνήσεις-κανόνας έτσι και αλλιώς στην Ευρώπη- υπηρετούν περισσότερο αποτελεσματικά το γενικό καλό αφού εκφράζουν περισσότερες της μίας πολιτικές αντιλήψεις.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό το μοντέλο, με κατά τόπους διαφοροποιήσεις ισχύει όντως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ομόσπονδες κα μη. Εχει δημιουργηθεί εντός τους εδώ και δεκαετίες μία εντελώς διαφορετική πολιτική κουλτούρα, που προάγει τη συνεργασία. Η Ελλάδα όμως εξακολουθεί να ακολουθεί το δικό της δρόμο παρά το γεγονός ότι ήταν μονοκομματικές οι κυβερνήσεις που την οδήγησαν στη χρεωκοπία και πολυκομματική αυτή που την έβγαλε από τους μνημονιακούς καταναγκασμούς.

Το σίγουρο είναι ότι σε μία εποχή κατά την οποία το πολιτικό σύστημα απαξιώνεται από πολλά στρώματα του πληθυσμού η οποιαδήποτε απόφαση θα πρέπει να “ζυγιστεί” πολύ προσεκτικά χωρίς να αποτελεί προτεραιότητα το στενό κομματικό συμφέρον.