Ανάλυση:Πόσο συνδέονται η τρομοκρατική επίθεση στην Άγκυρα με την πρόταση Μπαχτσελί σε Οτσαλάν και γιατί

Το τρομοκρατικό χτύπημα στην Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία – TUSAŞ που εδρεύει στην Άγκυρα, έγινε λίγες ώρες μετά το κάλεσμα του ακροδεξιού ηγέτη του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί , ότι ο ηγέτης του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν που βρίσκεται στις φυλακές Ιμραλί μπορεί να επωφεληθεί από το «δικαίωμα στην ελπίδα» με αντάλλαγμα «να ζητήσει την κατάργηση του PKK στην ομάδα του κόμματος DEM στη Βουλή». Η τρομοκρατική επίθεση που άφησε πίσω της 4 νεκρούς και 14 τραυματίες, μετά την ταυτοποίηση των νεκρών τρομοκρατών, έγινε γνωστό ότι ήταν μέλη του PKK σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα.

Όπως είναι φυσικό ο συνδυασμός μεταξύ των δυο συμβάντων ήταν αναπόφευκτος και θεωρήθηκε ότι ήταν μια προσπάθεια να μην προχωρήσει η πρωτοβουλία για ειρήνευση μεταξύ του τουρκικού κράτους και των μαχητών της κουρδικής ένοπλης ομάδας του PKK.

• Από την αρχή της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου την 1^η Οκτωβρίου τόσο ο Τούρκος Πρόεδρος όσο και ο ακροδεξιός Μπαχτσελί, ξεκίνησαν επίθεση φιλίας προς το κουρδικό κόμμα DEM, αλλά και το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης CHP για να επικρατήσει «ειρήνη στο σπίτι».

Διάφορα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για συνομιλίες αξιωματούχων με τον ηγέτη του PKK Οτσαλάν, που διαπραγματεύονται για την διάλυση του PKK και το τέλος του πολέμου που έχει στοιχήσει τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων.

Φυσικά αυτές οι κινήσεις δεν ξεκίνησαν τώρα, αλλά αμέσως μετά την εκ νέου εκλογή του Ερντογάν στον Προεδρία το 2023, ο οποίος πέρα των άλλων επιθυμεί και να αλλάξει το Τουρκικό Σύνταγμα, το οποίο θεσμοθετήθηκε από την τουρκική χούντα.

• Ενδεχομένως κάποια μέλη του PKK, είτε δεν πιστεύουν στις καλές προθέσεις του Τούρκου Προέδρου, είτε επιθυμούν την συνέχιση του πολέμου και γι αυτό το λόγο έκαναν την επίθεση. Θα μπορούσε επίσης να είναι μια προβοκάτσια από το βαθύ κράτος ώστε να μην υπάρξει ειρήνευση άρα και συνέχιση της ανασφάλειας όχι μόνο στην καθημερινότητα αλλά και στην πολιτική σκηνή.

Όπως σημειώνουν αναλυτές στην Τουρκία μεταξύ της ΜΙΤ, τη δικιά μας ΕΥΠ, έχει πολλούς δεσμούς με το PKK και συντονίζονται σε διάφορες επιχειρήσεις.

Καθώς είναι πολύ νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για τα κίνητρα της τρομοκρατικής επίθεσης στην Άγκυρα έχει αξία να εστιάσουμε στο κάλεσμα Μπαχτσελί προς το κουρδικό DEM για την αποφυλάκιση του Οτσαλάν.

Ο Μπαχτεσλί την Τρίτη δήλωσε στη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας ότι «εάν αρθεί η απομόνωση του ηγέτη των τρομοκρατών, ας έρθει να μιλήσει στην ομάδα του κόμματος DEM στη Βουλή και να φωνάξει ότι η τρομοκρατία έχει τελειώσει εντελώς και η οργάνωση έχει διαλυθεί. Αν δείξει αυτή την ανθεκτικότητα και αποφασιστικότητα, θα πρέπει να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για τη νομική ρύθμιση σχετικά με τη χρήση του δικαιώματος της ελπίδας και να επωφεληθεί από αυτό».

• Όμως για να μπορέσει ο Οτσαλάν να κάνει μια τέτοια έκκληση από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση, θα πρέπει να αποφυλακιστεί κι αυτό δεν είναι ούτε απλό ούτε εύκολο βάση του αντιτρομοκρατικού νόμου.

Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος συνελήφθη στην Κένυα στις 15 Φεβρουαρίου 1999, με ελληνική συμμετοχή, μεταφέρθηκε στην Τουρκία την ίδια ημέρα. Δικάστηκε από το Δικαστήριο Κρατικής Ασφαλείας αριθ. 2 της Άγκυρας σε ειδική αίθουσα δικαστηρίου που δημιουργήθηκε στο νησί İmralı και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 29 Ιουνίου 1999.

Στην ετυμηγορία αναφερόταν ότι: «Εφόσον διαπιστώθηκε ότι διέπραξε πράξεις που αποσκοπούσαν στον διαχωρισμό ενός τμήματος της επικράτειας υπό την κυριαρχία του κράτους από την κρατική διοίκηση, διευθύνοντας και διοικώντας το PKK, την ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση που ίδρυσε, με τις αποφάσεις που έλαβε και τις εντολές και οδηγίες που έδωσε, καταδικάστηκε σε θάνατο σύμφωνα με το άρθρο 125 του τουρκικού ποινικού κώδικα…».

Στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία κατήργησε τη θανατική ποινή το 2002 κι έτσι η ποινή του Οτσαλάν μετατράπηκε τότε σε «ισόβια κάθειρξη».

• Για να μπορέσει να επωφεληθεί από το «δικαίωμα στην ελπίδα» που ανέφερε ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, πρέπει να γίνουν ορισμένες νομικές αλλαγές, καθώς στην Τουρκία, εκείνοι των οποίων οι ποινές έχουν μετατραπεί από θανατική ποινή σε επιβαρυντική ισόβια κάθειρξη δεν μπορούν να επωφεληθούν από την αποφυλάκιση υπό όρους και πρέπει να παραμείνουν στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Βέβαια ο Οτσαλάν μπορεί να αποφυλακιστεί μόνο αν ο Πρόεδρος εκδώσει αμνηστία. Διαφορετικά, ο νόμος πρέπει να αλλάξει. Κάτι που δεν είναι σίγουρο ότι θέλει να πράξει ο Ερντογάν, εκτός κι αν έχει την συναίνεση όλων των πολιτικών κομμάτων.

Όμως τα εθνικιστικά κόμματα έχουν πληθύνει και στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση και η συναίνεση φαντάζει δύσκολη. Ο νέος ηγέτης του Καλού Κόμματος που ίδρυσε η Μεράλ Ακσενέρ, ήταν ξεκάθαρος ότι θα αντιταχθεί σε κάθε προσπάθεια αποφυλάκισης του Οτσαλάν.

• Υπάρχει ελπίδα για τον Οτσαλάν να αποφυλακιστεί, καθώς όλοι οι νόμοι είναι επιβαρυντικοί για τις κατηγορίες που φυλακίστηκε; Δεν ισχύει γι’ αυτόν ούτε ο κατ’ οίκoν περιορισμός ούτε ότι , τα άτομα άνω των εβδομήντα ετών μπορούν να εκτίσουν τέσσερα χρόνια της ποινής τους στην κατοικία τους μετά από απόφαση του δικαστή εκτέλεσης.

Η Επιτροπή Υπουργών της ΕΕ ζήτησε από την Τουρκία να προβεί σε νομικές ρυθμίσεις στο πλαίσιο του δικαιώματος στην ελπίδα, καθώς δεν αρκεί να αφαιρεθούν αυτές οι διατάξεις, που απαγορεύουν την αποφυλάκιση του Οτσαλάν, από τον αντιτρομοκρατικό νόμο και τον νόμο περί εκτελέσεων. Η Τουρκία πρέπει να καθορίσει μια χρονική περίοδο εντός του πεδίου εφαρμογής του δικαιώματος στην ελπίδα.

Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είπε 25 χρόνια. Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να ειπωθεί ότι όσοι έχουν καταδικαστεί σε επιβαρυντική ισόβια κάθειρξη θα αποφυλακιστούν σε 25 χρόνια. Ή μπορεί να κανονιστεί ότι θα περάσουν τα υπόλοιπα 5 χρόνια σε ανοικτή φυλακή ή στην κατοικία τους. Η αρμοδιότητα να το ρυθμίσει αυτό ανήκει στο συμβαλλόμενο κράτος, δηλαδή την Τουρκία. Επομένως, αφού διορθωθούν αυτά τα άρθρα, θα πρέπει να ρυθμιστεί το δικαίωμα στην ελπίδα.

• Εν τω μεταξύ η περίοδος εκτέλεσης της επιβαρυντικής ισόβιας κάθειρξης είναι 40 χρόνια για τους κατ’ εξακολούθηση παραβάτες και 36 χρόνια για άλλες επιβαρυντικές ποινές ισόβιας κάθειρξης.  

Όσον αφορά το «δικαίωμα στην ελπίδα» που αναφέρθηκε ο Μπαχτσελί αυτό καλύπτει την αξιολόγηση της δυνατότητας αποφυλάκισης υπό όρους των καταδίκων που έχουν καταδικαστεί σε βαριά ισόβια κάθειρξη, λαμβάνοντας υπόψη την καλή συμπεριφορά και την καλή διαγωγή τους κατά τη διάρκεια ορισμένων χρονικών περιόδων, εντός των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος.

Η πρώτη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με το δικαίωμα στην ελπίδα ήταν η απόφαση «Βιντέρ και άλλοι κατά Ηνωμένου Βασιλείου» της 9ης Ιουλίου 2013. Στην απόφαση Βιντέρ, το ΕΔΑΔ είχε ορίσει την περίοδο αυτή σε 25 έτη.